مقاطع مختلفی در تاریخ اسلام وجود دارد که از مراحل مختلف رشد و تمدن اسلامی حکایت میکند. اهل بیت (علیه السلام) تاثیر شگرفی در بالندگی تاریخ اسلام داشتند لذا با نگاه کردن به زندگی اهل بیت (علیه السلام) میتوانیم مقاطع متعددی را از جمله دوران حکومتی امام رضا (علیه السلام) در این تاریخ تعریف کنیم.
دوران امامت حضرت رضا (علیه السلام) به گونهای شد که این امام بزرگوار با فشارهای بنی عباس، مجبور شدند مسئله ولایتعهدی را بپذیرند یعنی بر اساس منابع تاریخی وارد دستگاه حکومتی شوند و این امر تاثیر بسزایی در تاریخ اسلام و تشیع داشت، زیرا در آن زمان مسلمانان در فشار بودند و امام رضا (علیه السلام) با حفظ اصولشان و مشروط به شرکت نکردن در مجالس شاهانه وارد دستگاه مامون شدند و مامون برای اینکه ثابت کند امام رضا (علیه السلام) فرزند پیغمبر با آنها است مجبور بود با برگزاری مناظرات علمی، دانشمندان درجه اول جهان را با امام رضا (علیه السلام) در کنار هم گردآوری کند و با این رویارویی بگوید خاندان پیامبر سواد ندارند.
دانشمندان شیعه و سنی نوشتهاند مامون شکست عجیبی میخورد و دانشمندان تقریبا از ۸۰ بلاد میآمدند شبهاتی را مطرح میکردند و از امام هشتم شیعیان پاسخ میگرفتند. همچنین بر اساس آنچه در اسناد تاریخی آمده است ترجمه متون غربی از زمان امام کاظم (علیه السلام) شروع شده بود، اما در زمان امام رضا (علیه السلام) چون به دست دانشمندان و طلاب رسید، شبهاتی را ایجاد کردند تا امام هشتم شیعیان به آنها جواب دهد که در تاریخ داریم وقتی از چین، یونان و اروپای آن زمان (رم، انگلستان) میآمدند امام رضا (علیه السلام) با زبان همان منطقه جوابشان را میدادند.
حکومت بنی عباس با ممانعت از زمامداری امام رضا (علیه السلام) در دوره حکومت با مسموم کردن و به شهادت رساندن امام رضا (علیه السلام) امامت به امام جواد (علیه السلام) رسید و ایشان در سن ۹ سالگی به امامت رسیدند که البته این از عجیبترین اتفاقات عالم است. به عبارتی جوانترین امام شیعه به امامت میرسد. برخی از شیعیان معرفت کاملی به امام رضا (علیه السلام) نداشتند و امام جواد (علیه السلام) را نیز چنان که باید و شاید نمیشناختند. درواقع در آن دوره مسئله سن نبوده، بلکه علم الهی، تقوا و تدبیر وحی با هدف هدایت جامعه مطرح بوده است.
یکی از استدلالهایی که انجام دادند صحبت کردن حضرت عیسی (علیه السلام) در گهواره بود و همین موجب شد که امامت یک منصب الهی شناخته شود، البته این از نظر استدلالهای جهان تشیع بود، اما امام جواد (علیه السلام) هم از لحاظ شخصیتی و رفتاری این مسئله را نشان داده است. وقتی که از فردی در این سن کرامات عظیم و کارهای بزرگی سرمیزند محبوبیت و مقبولیتش در دلها بسیار افزایش پیدا میکند همان طور که محبوبیت امام جواد (علیه السلام) افزایش یافت. خدای متعال حضرت جواد (علیه السلام) را در سنی پیری و سنین بالا به امام رضا (علیه السلام) هدیه داد.
امام جواد (علیه السلام) نیز در مناظرههای علمی شرکت میکردند. در این مناظرات کاری میکردند که مامون موفق نشود. در پاسخ به شیعیان خود حضرت استدلال میکردند و به اطلاع ما تکرار غیبگوییهای امام جواد باعث افزایش ایمان به ائمه اطهار میشد. البته این در برابر مقام و مرتبه بالای امامان چیزی نبود، زیرا سکان زمین و آسمان به اذن خدا در اختیار آنها گذاشته شده است. روایت داریم که خداوند، پیامبر و امامان شاهد بر اخلاق و رفتار ما هستند و کسی که شاهد است باید همه جا در کنار شما باشد و فکر و ذهن شما را بخواند، بنابراین مسئله بسیار عمیقتر از این حرفها است، اما برای آنکه زوایای شخصیت امام جواد (علیه السلام) را برای مردم روشن کنند کراماتی از ایشان نشان دادهاند.
«اباصلت هروی» که یکی از یاران نزدیک امام رضا و امام جواد (علیه السلام) بود در زمان شهادت آن حضرت (علیه السلام) دستگیر میشود و نزدیک به یک سال در غل و زنجیر میماند تا زمانی که از نظر قوای جسمی ضعیف میشود. البته میداند که جوادالائمه بر حالات آگاه است و شروع به اعتراض میکند و میگوید: «یا جوادالائمه من به خاطر محبت شما و محبت پدرانتان زندانی شدهام و یک سال است که عذاب میکشم». پس از چند دقیقه متوجه میشود حضرت امام جواد (علیه السلام) آمدند و با گذر از درهای بسته گفتند اباصلت آیا آزرده شدهای؟ تو نجات پیدا میکنی و من تو را هم اکنون از اینجا بیرون میبرم. یعنی کرامات امام جواد (علیه السلام) ثبت و ضبط شده است. به همین دلیل بنی عباس نتوانستند امام جواد (علیه السلام) را برای مدت زیادی تحمل کنند و در ۲۵ یا ۲۸ سالگی وی را به شهادت رساندند و دختر مامون وی را مسموم کرد.
قرار بر این بود که دختر مامون باردار شود تا مامون نوهای از اهل بیت(علیه السلام) داشته باشد. البته به هیچ وجه این اتفاق رقم نخورد. مامون پس از شهادت امام جواد (علیه السلام) جسم ایشان را چند روزی در پشت بام دارالاماره قرار داد و دیگران از رفت و آمد پرندگان و سر و صدایشان متوجه آن شدند و جسم مبارکش را تشییع کردند. البته این تشییع جنازه بسیار مناسب بود، زیرا خاندان مامون میخواستند خود را محب اهل بیت (علیه السلام) نشان بدهند.
یکی از بزرگترین موضوعاتی که اهل بیت (علیه السلام) از ما میخواستند مسئله شناخت و اطاعت است که مورد توجه خداوند و پیامبر هم هست. من در اینجا طلاب را هم خطاب قرار میدهم و میگویم برای شیعیان این موضوع که آنها مدافع حرم میشوند و در راه خدا جهاد میکنند اما حرم را درست نشناسند، دشوار میآید. ما باید شناخت خود را وسعت ببخشیم. این شناخت باید در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی ما جلوه پیدا کند. این به آن معنا است که باید در محیط خانه مهربان باشیم و در جامعه نیز به محرومین کمک کنیم؛ لذا کمک کردن به محرومین مورد توجه ائمه اطهار بود. اینها را هم باید به مسئولین و هم به مردمی که متمول هستند، بگوییم. سیستم بانکی هم باید در شرایط دشوار فعلی به مردم کمک کند.
منبع: باشگاه خبرنگاران
بازدیدها: 278