امنیت روانی در خانواده

بعد از نیاز جنسی که می توان آن را نخستین عامل تشکیل زندگی مشترک دانست، تأمین نیازهای عاطفی و روانی را می توان مهم ترین عامل برای تدوام و بقای نظام خانواده دانست.^[۱] به همین دلیل می توان گفت یکی از شاخصه های سبک زندگی اسلامی در محیط خانواده اصالت دادن به عواطف متقابل میان همسران و به طور کلی همه اعضای خانواده نسبت به یکدیگر است. خانواده اسلامی خانواده ای است که محل امنیت و آرامش و سکون است. اضطراب و تشویش و بی اعتمادی در آن جایی ندارد. اصولًا یکی از اهداف اصلی توصیه اسلام به تشکیل خانواده همین است. اسلام می خواهد با تشکیل خانواده محلی برای سکونت و آرامش زن و مرد و سایر اعضای خانواده تأمین نماید.

هُوَ الَّذِی خَلَقَکمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَهٍ وَ جَعَلَ مِنْها زَوْجَها لِیسْکنَ إِلَیها؛^[۲]

اوست کسی که (همه) شما را از یک فرد آفرید؛ و همسرش را نیز از جنس او قرار داد، تا در کنار او بیاساید.

وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکمْ مِنْ أَنْفُسِکمْ أَزْواجاً لِتَسْکنُوا إِلَیها وَ جَعَلَ بَینَکمْ مَوَدَّهً وَ رَحْمَهً إِنَّ فِی ذلِک لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یتَفَکرُونَ؛^[۳]

و از نشانه های او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و در میانتان محبت و رحمت قرار داد؛ به یقین در این نشانه هایی است برای گروهی که تفکر می کنند.

منظور از «جعل» در این آیه جعل تکوینی و جبری نیست. یعنی چنین نیست که به محض اجرای صیغه عقد به صورت ناخودآگاه و جبری محبت و مودتی میان همسران ایجاد می شود! چه آنکه در آن صورت نباید هیچ مورد خلافی مشاهده می شد. بلکه منظور آن است که خدای متعال چنین مطالبه ای از همسران دارد که با دوستی و گذشت با یکدیگر برخورد کنند. هدف خداوند این است که چنین رابطه مهرورزانه و محبت آمیزی میان زوجین برقرار گردد.

بر این اساس می توان نتیجه گرفت هر عاملی که موجب شود عواطف معقول و معتدل میان اعضای خانواده سست یا متزلزل شود، منفور و از نظر اسلام نامطلوب خواهد بود.

البته اسلام ضمن تأکید بر فضای عاطفی میان اعضای خانواده سعی کرده است آن را در مسیر خدای متعال و رضایت و محبت او قرار دهد. به همین دلیل از عواطفی که موجب سستی در انجام دستورات الهی شود، پرهیز داده است:

قُلْ إِنْ کانَ آباؤُکمْ وَ أَبْناؤُکمْ وَ إِخْوانُکمْ وَ أَزْواجُکمْ وَ عَشِیرَتُکمْ… أَحَبَّ إِلَیکمْ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ فِی سَبِیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّی یأْتِی اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ اللَّهُ لا یهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ؛^[۴]

بگو: «اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و طایفه شما و.. . در نظرتان از خداوند و پیامبرش و جهاد در راه او محبوبتر است، در انتظار این باشید که خداوند عذابش را بر شما نازل کند! و خداوند گروه فاسقان را هدایت نمی کند.»

بنابراین عواطف خانوادگی در اسلام هر چند اهمیت ویژه دارد؛ اما ارزش مطلق ندارد. ارزشمندی آنها مقید به این است که در مسیر رضایت الهی و در جهت نیل به اهداف عالی انسانی باشد.

پی نوشت ها

[۱] . براى توضیح بیشتر، ر. ک: اخلاق در قرآن، محمدتقى مصباح یزدى، ج ۳، صص ۷۴- ۹۲٫

[۲] . سوره اعراف، آیه ۱۸۹٫

[۳] . سوره روم، آیه ۲۱٫

[۴] . سوره توبه، آیه ۲۴٫

منبع : شریفی، احمدحسین؛ همیشه بهار (درس آداب و سبک زندگی اسلامی)، ص: ۲۴۸

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام