اعلامیهها در تاریخ انقلاب اسلامی ایران نقش مؤثری داشتهاند. از چگونگی شکلگیریشان گرفته تا انتشارشان، از مهمترینشان تا اولینشان و از تأثیرگذارترینشان تا تقلبیهاشان همه جریانهای تاریخی منحصر به فرد و شنیدنی خودشان را دارند که به گفته پژوهشگران تاریخ معاصر ایران برای شرح هر کدامشان میتوان صفحات بیشماری را اختصاص داد. اما شما تنها با مطالعه این دو صفحه میتوانید اسرار زیادی از تأثیر اعلامیهها در شکلگیری تاریخ معاصر ایران کشف کنید و در جریان تلاشهای بیشمار مردم انقلابی برای انتشار این برگههای تاریخساز قرار بگیرید.
اعلامیه توسط چه کسانی نوشته میشد؟
اعلامیهها توسط افراد معروف نوشته میشدند. اعلامیههایی که از طرف امام خمینی رحمتالله علیه و دیگر مراجع منتشر میشدند از طریق مهر مخصوصشان روی برگهها مشخص میشدند. جامعه مدرسین هم از دیگر گروههایی بودند که اعلامیه منتشر میکردند که افرادی مثل آیتالله مشکینی در آن عضویت داشتند. اعضای جامعه مدرسین از چهرههای برجسته دینی و سیاسی در کشور بودند، لذا حرفهایشان برای مردم حجت تلقی میشد. این گروه از جامعیت بیشتری نسبت به دیگر گروهها برخوردار بود و در شهر قم مرکزیت داشت. شهید مطهری، شهید بهشتی، امام خامنهای، آیتالله موسوی اردبیلی و… نیز ازجمله افرادی بودند که در تهران و شهرستانها بهعنوان رهبران انقلاب شناخته میشدند و سخنرانیها و گفتههایشان بهصورت اعلامیه منتشر میشد. تمام اعلامیههایی که در کشور منتشر میشد هم راستا با روش امام رحمتالله علیه بود. اگر گاهی بعضی از افراد اعلامیههایی منتشر میکردند که با روش امامخمینی رحمتالله علیه تعارض داشت، آن اعلامیه به سرعت جمع میشد و بهدست مردم نمیرسید. شناسایی این دست از اعلامیهها هم کار سختی نبود، چراکه روش امامخمینی رحمتالله علیه از همان ابتدا مشخص و واضح بود.
اعتبار اعلامیهها چگونه تأیید میشد؟
وقتی اعلامیهای به صورت یک تکه کاغذ قرار است بین مردم منتشر شود باید برای مخاطب نشانی از اعتبار داشته باشد. از ۳ طریق اعلامیههایی که به دست مردم میرسید از لحاظ اعتبار قابل تأیید بود. یکی از این روشها مهری بود که زیر نوشتهها میخورد. امام خمینی رحمتالله علیه و مراجع، نوشتههای خود را با مهرهای مخصوص بهخود، تأیید و معتبر میکردند. مهر مراجع بین مردم بهعنوان یک حجت تلقی میشد. دومین روش این بود که اعلامیهها باید توسط گروههای مورد تأیید انقلاب و مردم چاپ و منتشر میشد. گروههایی مثل فریاد اسلام، ندای امام، ندای امت و… گروههایی بودند که بهدلیل اینکه شناسایی نشوند با اسمهای مستعاری که بین مردم شناخته شده بود به چاپ و نشر اعلامیهها میپرداختند. سومین روش برای مطمئن شدن از اعتبار یک اعلامیه رجوع به پخشکنندهها بود. یعنی مردم با توجه به اعتبار و نام و نشانی که از پخشکنندهها سراغ داشتند به اعلامیههایی که از جانب آنها میرسید اعتماد میکردند. اما اهداف و خطمشی انقلاب به قدری توسط امام خمینی رحمتالله علیه و انقلابیون واضح و شفاف شده بود که مردم میتوانستند یک اعلامیه جعلی را از یک اعلامیه واقعی تشخیص بدهند.
تنها اعلامیه جعلی چرا و کجا منتشر شد؟
طی چندین سالی که اعلامیهها نقش رسانههای گروههای انقلابی را بین مردم ایفا میکردند تنها یک مورد پیش آمد که اعلامیهای دروغین منتشر شود. این اعلامیه که بهدست ساواک و با قصد و منظور از پیش تعیین شده منتشر شد، به نام امام خمینی رحمتالله علیه بود. اما از آنجایی که اهداف انقلاب و مسیر حرکتهای آن به روشنی از سوی امام رحمتالله علیه مشخص شده بودند اهداف شوم این اعلامیه بهزودی در بین مردم آشکار شد و قضیه جعلی بودن آن لو رفت. وقتی مردم به مطالب درج شده در این اعلامیه مشکوک شدند برای اطمینان بیشتر آن را پیش امامخمینی رحمتالله علیه بردند. امام هم فرمودند که این کار، باید کار ساواک باشد و مردم باید هوشیار باشند که گاهی ممکن است که دشمن چنین کارهای موازی انجام دهد. بعد از استفتا از امام رحمتالله علیه این اعلامیه به سرعت جمعآوری شد. چون ساواک در بین جریانات مذهبی نفوذی نداشت این اعلامیه در اماکن مذهبی منتشر نشد، غیراز تعدادی از مساجد که آنها هم به سرعت جمعآوری شدند. تمام اعلامیههایی که از سوی امام رحمتالله علیه و افراد و گروههای انقلابی منتشر میشدند مستقیم خود شاه را مورد انتقاد قرار میدادند. اگر اعلامیهای منتشر میشد که به جای شخص شاه به دیگر گروهها میپرداخت معلوم بود که این اعلامیه متعلق به امام رحمتالله علیه و گروههای انقلابی نیست.
مهمترین اعلامیه تاریخ انقلاب اسلامی
هر یک از اعلامیههایی که در طول تاریخ شکلگیری انقلاب اسلامی ایران منتشر شد در جایگاه خودش مهم و تأثیرگذار بود، اما بعضی از این اعلامیهها نقش خاصی داشتند. اعلامیهای که ضربه شدیدی به دستگاه حاکمیت شاهنشاهی وارد کرد اعلامیه تعطیلی ۱۵ خرداد در سال ۱۳۵۷ بود. برای حکومت غیرقابل تصور بود که همزمان در سراسر ایران بازارها و مغازهها تعطیل شوند. اعلامیهای که در نیمه شعبان سال ۵۷ منتشر شد و امام خمینی رحمتالله علیه طی این اعلامیه جشن در این روز را تحریم اعلام کردند، یکی از مهمترین اعلامیههای تاریخ انقلاب اسلامی به شمار میرود. ساواک برنامههایی را ضمن اجرای این جشن طراحی کرده بود که با این کار تمام نقشه و برنامههایشان خنثی شد. اعلامیه منصوب به ۱۷ شهریور یکی دیگر از اعلامیههای تاریخساز است. با اتفاقی که در ۱۷ شهریور افتاد و کشتار و خونریزی که حکومت به بار آورد همه وحشت کرده بودند و فکر میکردند که مبارزه به بنبست میرسد. اما با انتشار اعلامیه امام خمینی رحمتالله علیه که در آن بیان داشته بودند کهای کاش در بین شما بودم و به شهادت میرسیدم و مقایسهای که بین شهدای ۱۷ شهریور با شهدای کربلا داشتند باعث شد نهضت انقلاب جان دوبارهای بگیرد ومنفیبافیها از بین برود.
اعلامیه چگونه تکثیر و منتشر میشد؟
اعلامیهها بعد از نوشته شدن باید تکثیر میشدند. تکثیر اعلامیهها هم از طریق چاپ آنها اتفاق میافتاد که چاپ هم در آن زمان به وسیله دستگاههای استنسیل یا از طریق کپی کردن آنها انجام میشد. در بعضی موارد برای تکثیر اعلامیهها از دستگاههای کپی ادارات و مدارس استفاده میشد البته بهصورت مخفیانه. در موارد دیگر هم از دستگاههای مغازههای تکثیر استفاده میشد که با دادن پول قابل توجی به مغازهدار بهصورت شبانه از دستگاههای آنها استفاده میشد. البته گاهی هم خود مغازهدارها که از نیروهای انقلابی محسوب میشدند امکانات خود را رایگان برای چاپ اعلامیه اختصاص میدادند و نیروهای انقلابی بهطور مخفیانه و پشت درهای بسته از شب تا صبح را به تکثیر اعلامیهها مشغول میشدند. اعلامیهها بعد از تکثیر باید برای انتشار به بخشهای مختلف شهر منتقل میشد. افرادی که کارتن اعلامیهها را دریافت میکردند افراد مشخصی بودند. غیراز این افراد، کارتنهای حاوی اعلامیهها به مساجد، زیارتگاهها، حرم امامزادهها و مکانهایی که مردم بهصورت جمعیتی در آنجا حضور داشتند مثل هیأتها و مجالس، منتقل میشدند.
بازدیدها: 0