بررسی فضیلت و پاداش زیارت امام رضا (ع)

در روایات رسیده از پیامبر خداو اهل بیت – علیهم السلام – درباره فضیلت زیارت معصومان – علیهم السلام – و آداب آن و گروهى از عبادات و احکام حرمشان روایات متعدد و متنوعى از معصومان – علیهم السلام – رسیده است که محدثان بزرگ در ثبت و ضبط آنهاکوشیده اند.
این نوشته در پى آن است که روایات را درباره فضیلت زیارت حضرت على بن موسى الرضا- علیه السلام – گزارش کند.

درمدخل این بخش به عنوان نمونه به چند روایت در این باره اشاره مىشود.
جناب کلینى و صدوق دراین باره از حضرت على بن موسى الرضا – علیه السلام – این گونه نقل کرده اند:
هریک از امامان معصوم – علیهم السلام – بر گردن دوستان و شیعیان خود پیمان و عهدى دارند و وفاى کامل به آن پیمان و اداى نیکوى آن عهد، زیارت مرقدهاى مطهر آنان است.پس هر کس از سر میل و رغبت به زیارت و اعتقاد به آنچه آنان گرایش داشتند، به زیارت بشتابد، روز قیامت ائمه – علیهم السلام – شفیعان او خواهند بود.

بر طبق روایتى دیگر، حسن بن وشّاء مى‌گوید: ازحضرت رضا – علیه السلام – پرسیدم: پاداش زیارت قبریکى از ائمه – علیهم السلام – چیست؟
آن حضرت فرمود: «مانند ثواب زیارت قبر امام حسین ع است.»
پرسیدم: پاداش کسى که قبر امام حسین – علیه السلام – را زیارت کند،چیست؟
فرمود: سوگند به خدا پاداش او بهشت است.»

عبدالرحمن بن مسلم از امام صادق – علیه السلام – دراین باره چنین نقل کرده است:
«کسى در زمان مرگ ما، قبرهاى ما را زیارت کند، مانند کسى است که درزمان حیاتمان ما را زیارت کند.»

۱ – پاداش زیارت حضرت رضا در مقایسه با پاداش حج
شیخ طوسى از حضرت رضا – علیه السلام – نقل کرده است که حضرت فرمود:
«در خراسان بقعه‌اى است و زمانى خواهد آمد که آن بقعه همواره محل رفت وآمد و مطاف فرشتگان مىشود تا روز قیامت که در صور دمیده مىشود وقیامت فرا مىرسد.»
پرسیدند: اى پسر رسول خدا! این بقعه کدام بقعه است؟ فرمود:
«این بقعه در سرزمین طوس است، به خدا سوگند! آن زمین باغى از باغهاى بهشت است. هر که مرا دراین بقعه زیارت کند مانند کسى است که رسول خدارا زیارت کرده است و براى او پاداش هزار حج مقبول و هزار عمره مقبول نوشته خواهد شد و من و پدرانم روز قیامت شفاعت کننده او خواهیم بود.»

در روایتى دیگر بزنطى مى‌گوید: نامه حضرت رضا – علیه السلام – را خواندم،در آن نامه چنین آمده بود:
«به شیعیان من بگو زیارت من به اندازه هزار حج پاداش دارد.»
بزنطى مى‌گوید از امام جواد – علیه السلام – از روى تعجب پرسیدم: به اندازه هزار حج؟ آن حضرت فرمود: «آرى: به خدا سوگند کسى که او را زیارت کنددر حالى که حق او را مى‌شناسد، به اندازه هزار، هزار حج پاداش دارد.»

بر طبق روایتى دیگر امام موسى بن جعفر – علیه السلام – فرمود:
«کسى که قبر فرزندم على – علیه السلام – را زیارت کند، پاداش او هفتاد حج نیکو و مقبول خواهد بود.»
مازنى مى‌گوید: از سر تعجب پرسیدم: هفتاد حج؟ امام فرمود:«هفتاد هزار حج.»
عرض کردم: زیارت او به اندازه هفتاد هزار حج پاداش دارد؟ فرمود: آرى! بسیارى از حج ها پذیرفته نمى شوند. هر کس فرزندم على را زیارت کند ویک شب نزد ایشان بماند، به کسى مى‌ماند که خدا را در عرش زیارت کرده است.»

در برخى از این روایات هفتاد حج و در برخى هزارحج و عمره و در برخى یک میلیون و در برخى هفتاد هزار حج وعمره پاداش زیارت امام رضا – علیه السلام – قرار داده شده است.

این روایات با هم ناسازگارى ندارد؛ زیرا گروهى از روایات به طور روشن نشان مى‌دهد که مخاطبان امام کاظم، امام رضا و امام جواد – علیهم السلام- زمینه و ظرفیت شنیدن فضیلت بسیار گران و ارزشمند زیارت آن حضرت رانداشتند؛ از این رو، امام – علیه السلام – ظرفیت آنان را ملاحظه کرده وباتوجه به آن از ثواب زیارت مرقد مطهر حضرت رضا – علیه السلام – سخن مى‌گفتند.
گواه این نکته آن است که آنان از شنیدن حتى اندکى از اجر زیارت آن حضرت شگفت زده مى‌شدند. همان طور که روایات یاد شده نشانگر آن است که اجر بالا و ثواب هزارهزار حج براى همه زائران ایشان نیست، بلکه تنها آن دسته از زائران ایشان از آن مرحله از پاداش بهره خواهند برد که ازروى معرفت ایشان را زیارت کنند و حق آن حضرت را به گونه اى شایسته بشناسند.
افزون بر آن که، همان طور که خواهد آمد، زیارت حضرت رضا – علیه السلام- در همه زمان ها یکسان نیست بلکه در برخى از زمان ها فضیلت افزون ترى دارد و نیز باید توجه داشت گروهى از زائران در مسیر زیارت به رنج و زحمت مى‌افتند و زیارت براى آنان سختى‌هایى دارد، که پاداش زیارت این گروه بیشتر خواهد بود.

۲-نشاط و شادابى
زیارت امام رضا – علیه السلام – براى زائرانى که از سر شوق و عشق به بارگاه ملکوتى و قدسى آن حضرت مشرف شده اند، فواید گوناگونى دارد. آن حرم پاکیزه و دل انگیز سرشار از معنویت است و جذبه‌هایش آن چنان تاثیرى بر جان زائر مى‌گذارد که به مقدار ظرفیتش مى‌تواند از آن چشمه جوشان معنویت بنوشد و در نتیجه اندوه نشسته بر جان او زدوده شده و غم‌ها ازجانش رخت بر مى‌بندد.

پیامبر اعظم – صلى اللَّه وعلیه وآله – فرمود:
«پاره تن من در خراسان دفن خواهد شد. هر انسان اندوهناکى او را زیارت کند، خداى عزوجل اندوه او را از بین خواهد برد و هر گناهکارى که به زیارتاو بشتابد، خدا گناهانش را مى‌آمرزد.»

۳- آمرزش گناهان
فضاى معنوى و الهى حرم مطهر به گونه‌اى است که جان زائران در زلال کوثر ان شستشو داده خواهد شد و گناهشان خواهد ریخت. در واقع، آنان که ازسر صدق و براى زیارت پا در آن زمین قدسى مى‌گذارند، خداى عزوجل جامه ذلت معصیت را از تن هایشان مى‌کند و بار سنگین گناه را از دوششان برمى دارد.

در روایات متعددى به این نکته اشاره شده است. امام جواد – علیه السلام – فرمود:
«هرکس قبر پدرم را در طوس زیارت کند، خدا گناهان گذشته و آینده اش رامى آمرزد.»

وشاء مى‌گوید: على بن موسى الرضا – علیه السلام – درباره فضیلت زیارت قبرشان چنین فرمودند:
«به زودى از سر ظلم و ستم با سم کشته خواهم شد. هر کس مرا زیارت کند وحال آن که حق مرا مى شناسد، گناهان گذشته و آینده‌اش را خدامى‌آمرزد.»

۴ – نجات و فریاد رسى
بر طبق آیات قرآن و سخنان معصومان – علیهم السلام – قیامت روز دشوارى است؛ روزى است که پرده‌ها کنار مى‌رود و خداى متعال چهره واقعى آدمیان را مى‌نمایاند و همه باید پاسخ گوى اعمال خود باشند. بر پایه روایاتى که محدثان بزرگ شیعه و سنى روایت کرده‌اند، در آن شرایط حساس، حضرت رضا – علیه السلام – زائرانش را دستگیرى کرده و نجات مى‌دهد.

حمدان دیوانى از آن حضرت در این باره این گونه نقل کرده است:
«هر کس مرا با دورى سرا و مقبره‌ام زیارت کند، روز قیامت در سه جایگاه اورا درمى‌یابم و از هول‌هاى رستاخیز مى‌رهانم. آن گاه که نامه هاى اعمال ازچپ و راست به انسانها داده شود و به هنگام گذر از صراط و در برابرمیزان.»

۵ – شفاعت
بزنطى چنین روایت کرده است:
«از حضرت رضا – علیه السلام – شنیدم که فرمود: هر کس از دوستانم مرازیارت کند در حالى که حقم را بشناسد، روز قیامت او را شفاعت خواهم کرد.»

در روایتى دیگر، حسن بن فضال از آن حضرت این گونه نقل کرده است:
«من مسموم و کشته و در غربت دفن خواهم شد و این مطلب را از طریق پدرم،به نقل از پدرش و اجدادش، از امیرمؤمنان، على بن ابى طالب از رسول خدا – صلى الله علیه و آله – مى‌دانم. آگاه باشید هر کس مرا با غربت و دورى سرایم زیارت کند، من و پدرانم روز قیامت شفیعان او خواهیم بود و کسى که ماشفیع او باشیم، اگر چه به اندازه جن و انس گناه داشته باشد، گناهان اوبخشیده خواهد شد.»

بر طبق روایتى دیگر، هروى مى‌گوید: حضرت رضا – علیه السلام – وارد قبه‌اى شد که هارون در آن دفن شده است و با دست مبارکش در کنار آن خطى کشید و فرمود:
«این تربت من است و در آن دفن خواهم شد و خداى متعال این مکان را محل آمد و شد شیعیان و دوستانم قرار خواهد داد. به خدا سوگند هر یک از آنانکه مرا زیارت کند، یا بر من سلام کند، به سبب شفاعت ما- که اهل بیت پیامبریم – مشمول بخشش و مهربانى خدا قرار خواهد گرفت.»

شیخ صدوق نقل کرده است که مردى از خراسان به آن حضرت عرض کرد: اى پسر رسول خدا! در خواب پیامبر خدا را دیدم، گو این که به من چنین فرمود:
«چگونه خواهید بود، زمانى که پاره تنم در سرزمین شما دفن شود و امانت من میان شما نگهدارى شود و ستاره ام در خاک شما پنهان شود؟»
حضرت رضا – علیه السلام – فرمود:
«منم که در سرزمین شما دفن مى‌شوم و من پاره تن پیامبر شمایم و منم امانت و ستاره. آگاه باشید! هر کس مرا زیارت کند، در حالى که بشناسد حق و اطاعتى که خدا براى من واجب کرده است، من و پدرانم روز قیامت شفیع اوخواهیم بود و کسى که من و پدرانم شفیع او باشیم، نجات مى‌یابد؛ گر چه بارگناه او به اندازه بار گناه انس و جن باشد.»

۶ – رهایى از آتش جهنم
حضرت عبدالعظیم حسنى ع مى‌گوید: از امام هادى – علیه السلام – شنیدم که فرمود:
«مردم قم و آبه آمرزیده هستند؛ چون در طوس به زیارت جدم على بن موسى الرضا – علیه السلام – مى‌روند. آگاه باشید! هر که به زیارت آن حضرت بشتابد و در راه رفتن به طوس قطره‌اى از آسمان بر سر او فرود آید، حتى اندکى به رنج و زحمت افتد، جسم او بر جهنم حرام خواهد شد.»

حضرت رضا – علیه السلام – چنین نقل کرده است:
«من مظلومانه با سم کشته خواهم شد و در کنار قبر هارون الرشید دفن میشوم. روز قیامت زائران قبرم با کرامت ترین ورود را بر خداى متعال خواهند داشت و هر مومنى که مرا زیارت کند و قطره‌اى آب از آسمان بر چهره او فروریزد و در راه زیارت به رنج و زحمت افتد، جسد او بر آتش جهنم حرام خواهدشد.»

در ذیل این دو روایت نکته‌اى آمده است که و آن این جسد آن دسته از زائران على بن موسى الرضا – علیه السلام – بر آتش حرام خواهد بود که در مسیر زیارت و حرکت به سمت مشهد قطره‌اى باران از آسمان بر سرشان فرو ریزد. در این باره دو پرسش به ذهن مى‌آید: اول آن که مقصود حضرت از بارش یک قطره باران از آسمان چیست، دوم آن که آیا آنان که بدون این شرط به زیارت مى‌روند، به این پاداش دست نمى‌یابند؟
پاسخ پرسش نخست آن است که در آن روزگارکه مردم پیاده و یا با چهارپایان به سفر مى‌رفته‌اند، بارش باران آنان را به زحمت مى‌انداخته است و درواقع، مقصود امام – علیه السلام – آن است که خداى متعال رنج و زحمت زائران آن حضرت را نادیده نخواهد گرفت و به آنان پاداش خواهد داد، از اینرو، در روایتى دیگر از جناب عبدالعظیم حسنى ع این مطلب به گونه‌اى روشن ترنقل شده است. ایشان مىگوید: از امام جواد – علیه السلام – شنیدم که فرمود:
«هر کس پدرم را زیارت کند و در مسیر زیارت به سبب بارش باران، سرما و یاگرما و یا هر چیز دیگرى اذیت شود و به رنج افتد، جسد او بر آتش جهنم حرام خواهد شد.»
در پاسخ به سؤال دوم به نظر مى‌رسد براى رسیدن به پاداش بزرگ زیارت حضرت رضا – علیه السلام – ضرورتى ندارد زائر در مسیر حرکت و در مدت زیارت به زحمت افتد و هر که توفیق زیارت ایشان را یابد، به این پاداش عظیم دست خواهد یافت. صد البته همان طور که فرموده‌اند: «افضل الاعمالاحمزها»؛ «بافضیلتترین اعمال پر مشقت‌ترین آنهاست». زحمت و مشقتى که زائر در راه حرکت به حرم مطهر ایشان مىبیند، برثواب او خواهد افزود. سخن رسول خدا – صلى الله علیه وآله – در این باره گواه روشنى بر این مطلب است.

امام صادق – علیه السلام – ازپدرانش از امیرمؤمنان، على – علیه السلام – نقل کرده است که رسول خدا – صلى الله علیه وآله – چنین فرمود:
«به زودى پاره تن من در سرزمین خراسان دفن خواهد شد، هیچ مومنى او رازیارت نمى‌کند، مگر آن که خداى عزوجل بهشت را بر او واجب و جسدش رابر آتش حرام مى‌گرداند.»

در روایتى دیگر از امام جواد – علیه السلام – چنین نقل شده است:
«میان دو کوه طوس مشتى از خاک بهشت نهاده شده است، هر که داخل آن‌ شود، روز قیامت از آتش در امان خواهد بود.»

۷ – وعده بهشت
در روایتى که در این باره از پیامبر خدا، امام کاظم، امام جواد و امام رضا – علیهم السلام – نقل شده تاکید فراوان شده است که پاداش زیارت آن حضرت بهشت است. براى توضیح بیشتر این مطلب نقل متن روایات مناسب به نظرمى‌رسد:
رسول خدا – صلى الله علیه وآله – فرمود:
«اوجب الله عزوجل له الجنه.»
از امام موسى بن جعفر و امام جواد – علیهماالسلام – نقل شده است:
«فله الجنه.»
«کسى که قبر پسرم را زیارت کند، بهشت از آن اوست.»

امام جواد – علیه السلام – فرمود:
«ضمنت لمن زار قبر ابى بطوسٍ عارفاً بحقه الجنه على الله تعالى.»
«من ضامن بهشت براى کسى هستم که قبر پدرم را در طوس زیارت کند وحق او را بشناسد.»

عبدالعظیم حسنى ع از امام جواد – علیه السلام – چنین نقل کرده است:
«الجنه واللَّهِ.»
«سوگند به خدا، بهشت براى کسى است که قبر پدرم رازیارت کند.»

امام جواد – علیه السلام – در پاسخ به این سؤال که ثواب کسى که درخراسان زائر پدر شما باشد، چیست؟ فرمود:
«الجنهُ واللهِ الجنهُ واللهِ.»
«سوگند به خدا بهشت است، سوگند به خدا بهشت است.»

حضرت رضا – علیه السلام – فرمود:
«حشر فى زمرتنا وجعل فى الدرجات العُلى من الجنه رفیقنا.»
«کسى که مرا در غربت زیارت کند، خدا او را با ما محشور خواهد کرد و دردرجه ها و مراتب عالى رفیق ما خواهد بود.»

همان طور که ملاحظه شد در برخى از این روایات بهشت پاداش و نتیجه زیارت امام رضا – علیه السلام – قرار داده شده است و در برخى، امام جواد – علیه السلام – یک بار سوگند یاد کرده و در برخى از آنها دو بار به خدا سوگندیادکرده است که بهشت از آن کسى است که آن حضرت را زیارت کند.
دربعضى از این روایات، حضرت با تعبیر دیگرى تأکید مى‌ورزد و مى‌فرماید: من ضمانت مى‌کنم بهشت را براى زائران پدرم، و در بعضى از نسخه‌ها به جاى«ضمنت»، «حتمتُ» آمده است؛ یعنى قاطعانه و از روى یقین مى‌گویم که بهشت پاداش زیارت آن حضرت است؛ گواین که برخى از مخاطبان حتى گروهى از شیعیان آن حضرت نمى‌توانسته‌اند این همه پاداش را براى زیارت ایشان باور کنند. از این رو، حضرت با تاکید بسیار آن پاداش عظیم راضمانت مى‌کند.
اما آن چه در این میان شگفت آور مى‌نماید، روایتى است که از خود حضرت در کتاب هاى من لایحضره الفقیه و عیون اخبارالرضا و دیگر منابع مهم حدیثى نقل شده است که:
«حشر فى زمرتنا و جعل فى الدرجات العلى منالجنه رفیقنا.»
این حدیث شریف در بردارنده چند نکته است:
اول آن که زائر حضرت به بهشت مى‌رود؛
دوم آن که در مرتبه ها و مقام هاى عالى بهشت جاى مى گیرد،
سوم آن که درقیامت با ائمه – علیهم السلام – محشور مى‌شود و در بهشت همراه آنان است و با آنان انس و رفاقت دارد، و این پاداشى است عظیم که نشانگر جایگاه ویژه و بى همتاى حضرت رضا – علیه السلام – در درگاه الهى است.

امام رضا ع حضرت مى‌فرماید:
«آگاه باشید! هر کس مرا در غربتم در طوس زیارت کند، روز قیامت در درجه من، با من و آمرزیده خواهد بود.»

۸ – موقعیت خاص در قیامت
انسان در این دنیا آزاد است و مى‌تواند به هر عملى دست زند، هر چه مى‌خواهد بگوید و نیت ها و آرزوهاى خود را بر طبق میل خود سامان دهد، اماخداوند همواره در قرآن تذکر داده و به آدمى نهیب مى‌زند که روز قیامت فرا روى شماست و آن روز دادگاهى بزرگ و واقعى در محضر خدا تشکیل شده و همه گفتارها، کردارها ونیت‌هاى آدمى در ترازوى سنجش قرار مى‌گیرد. در آن روزِ شگفت انگیز همه آدمیان مى‌باید پاسخ گوى اعمال خود باشند.
درآن روز مردم باتوجه به اعمال و عقاید خود در گروه‌ها و مراحل مختلفى قراردارند و گروهى از آنان از موقعیت هاى ویژه و ممتازى برخور دارند و زائران حضرت رضا در زمره آنانند.
بر طبق برخى از روایات که پیشتر به آنها اشاره شد، زائران قبر حضرت رضا – علیه السلام – از والاترین مقام و بهترین هدیه برخوردارند.

بر پایه روایتى دیگر، هر کس حضرت رضا – علیه السلام – را زیارت کند چون روز قیامت شود، براى او منبرى در برابر منبر رسول خدا – صلى الله علیه وآله- بر پا مى‌کنند تاخدا از حساب خلایق فارق شود.
راوى مى‌گوید: ایوب بن نوح را دیدم که آن حضرت را زیارت مى‌کرد و مى‌گفت: به طلب منبر آمده‌ا‌م.

در روایت دیگرى آمده است که بهترین و با کرامتترین ورود را بر خداى متعال دارند. در برخى از این روایات فقط نام منبر پیامبر – صلى الله علیه وآله – آمده است.
از مجموع این روایات نکته هاى مختلفى در شأن والاى زائر امام رضا استفاده مى‌شود که گروهى از آنها عبارت است از:
اول: زائر امام رضا در قیامت از موقعیت ویژه‌اى برخوردار است؛
دوم: او در سایه پیامبران و امامان و در برابر على و رسول خدا – صلوات الله علیهم – قرار مى‌گیرد؛
سوم: در طول مدت حساب جایگاهى خاص و راحت دارد.
چهارم: در مقایسه با دیگران زائران ائمه او از بالاترین درجه و بهترین هدیه برخوردار است.

۹- ثواب مجاهدان و شهیدان
مجاهدان در درگاه الهى مقامى خاص دارند. خداوند مکرر در قرآن از بزرگى و فضیلت هاى آنان یاد مى کند و آن دسته از مجاهدان که خونشان بر زمین ریخته مى شود و جان به کف نهاده و در راه جانان نصار مى کنند، در زبان قرآن و سخنان معصومان – علیهم السلام – شهید گفته مى شود. شهیدان درفرهنگ اسلامى مقامى بس ارجمند و جایگاهى رفیع دارند تا آن جاکه در ردیف پیامبران از آنان یاد شده است.
بر پایه گروهى از روایات آمده است که زائر حضرت رضا – علیه السلام – پاداشى به اندازه پاداش صدهزار مجاهد در راه خدا دارد.
در روایت دیگرى از امام صادق – علیه السلام – چنین نقل شده است:
«مردى از فرزندان موسى بن جعفر به پا خواهد خواست، نام او مانند نام امیرالمؤمنین، على است و او در طوس در سرزمین خراسان مدفون خواهد شد.او به وسیله سم کشته و در همان جا غریبانه دفن خواهد شد. هرکس او را زیارت کند در حالى که حقش را بشناسد، خدا پاداش کسانى را به او خواهد داد که قبل از فتح مکه در راه خدا انفاق کرده و جنگیده‌اند.»

درگروهى ازروایات، زائرحضرت رضا اجرى مانند اجر شهید دارد. بر طبق این روایات، زائران حرم ملکوتى حضرت رضا – علیه السلام – مانند شهیدانى هستند که در رکاب رسول خدا – صلى الله علیه وآله – جنگیده و به شهادت رسیده اند.

شیخ صدوق از امام صادق – علیه السلام – دراین باره چنین نقل کرده است:
«یکى ازنوه هاى من درسرزمین خراسان در شهرى که به آن طوس مى‌گویند،کشته خواهد شد. هر کس در حالى که حقش را مى‌شناسد او را زیارت کند،روز قیامت دستش را مى‌گیرم و او را داخل بهشت مى‌کنم؛ گرچه در زمره انجام دهندگان گناه کبیره باشد. هرکس او را زیارت کند در حالى که حقش را بشناسد، خدا به او اجر هفتاد شهید از شهیدانى که باایمان و از روى حقیقت جلوى رسول خدا به شهادت رسیده اند، خواهد داد.»

همه کسانى که درجنگ جان مى‌بازند شهید به شمارنمى آیند و شهید کسى است که فقط براى خدا و با ایمان و اعتقاد به خدا و در راه او خونش بر زمین ریخته شود، اینان شهیدان حقیقى هستند.

۱۰ – پاداش زیارت رسول خدا
رسول خدا محمد بن عبدالله – صلوات الله علیه و آله – خاتم پیامبران و برترین،بهترین و با فضیلتترین مخلوق خدا است. کسى که آن حضرت را زیارت کند،مثل آن است که خدا را در عرش زیارت کرده است.
زید شحام مى‌گوید: از امام صادق – علیه السلام – پرسیدم: پاداش کسى که رسول خدا را زیارت کند چیست؟
فرمود: «مانند کسى است که خدارا در عرشش زیارت کرده است.»
پرسیدم: ثواب کسى که یکى از شما را زیارت کند، چیست؟
فرمود: «مانند پاداش کسى است که رسول خدا – صلوات الله علیه وآله – رازیارت کرده باشد.
در روایت‌هاى مختلفى پاداش زیارت حضرت رضا- علیه السلام- مانند پاداش کسى قرار داده شده است که رسول خدا- صلوات الله علیه وآله- را زیارت کرده باشد.

امام موسى بن جعفر- علیه السلام – فرمود:
«پسرم، على -علیه السلام- مظلومانه با سم کشته خواهد شد و در طوس درکنار هارون دفن مى‌شود. هر کس اورا زیارت کند، مانند آن است که رسول خدا – صلوات الله علیه وآله – را زیارت کرده است.»

شیخ طوسى از حضرت رضا – علیه السلام – در این باره این گونه نقل کرده است:
حسن بن على بن فضال مى‌گوید: از امام على بن موسى الرضا – علیه السلام- شنیدم که فرمود:
«در خراسان بقعه‌اى است که در آینده محل رفت و آمد فرشتگان مى‌‌گردد وهمواره تازمانى که قیامت فرا رسدو در صور دمیده شود گروهى از ملائکه ازآسمان به سوى آن بقعه فرود مى‌آیند و گروهى از آنان از آن جا به آسمان مى‌روند.»
پرسیدند: اى پسر رسول خدا! این بقعه، چه بقعه‌اى است؟
حضرت فرمود:
«سوگند به خدا این بقعه بوستانى از بوستانهاى بهشتى است، هر که مرا درآن بقعه زیارت کند، مانند کسى است که رسول خدا- صلوات الله علیه وآله- رازیارت کرده و خدا براى او پاداش هزار حج نیکو و هزار عمره قبول شده راخواهد نوشت و من و پدرانم روز قیامت شفیع او خواهیم بود.

۱۱- با فضیلتتر از همه زیارت ها
همان طور که پیشتر اشاره شد، زیارت قبر پیامبر خدا- صلوات الله علیه وآله-و دیگرمعصومان -علیهم السلام- فضیلت و پاداش ویژه وعظیمى دارد.در این میان، زیارت طلایه دار شهیدان تاریخ واسوه آزادگان جهان،سیدالشهدا – علیه السلام – امتیاز خاص به خود را دارد. اما روایاتى نشانگرآن است که زیارت حضرت رضا – علیه السلام – حتى از زیارت امام حسین – علیه السلام- نیز پاداش بیشترى دارد.

بر طبق گروهى از روایات، روزقیامت زائران رسول خدا و ائمه – علیهم السلام- موقعیت ممتاز و ویژه
اى دارند، اما زائران قبر حضرت رضا- علیه السلام – از والاترین مقام و بهترین هدیه برخوردار خواهند بود.
در یکى از این روایات تعبیرى شگفت انگیزآمده است.

حضرت رضا – علیه السلام – فرمود:
«زائر من روز قیامت در درجه من، و با من آمرزیده خواهد شد.»
یشتر روایتى آورده شد که زائر حضرت رضا ع در درجه‌ها و مراتب عالى بهشت با ائمه خواهد بود.

روایاتى از این دست- به ویژه روایت اول – نشانگر آن است که زیارت حضرت رضا- علیه السلام-بیشترین فضیلت را دارد.دربرخى از روایات به گونه‌اى دیگر این مطلب نقل شده است:
حضرت عبدالعظیم حسنى ع مى‌گوید: به امام جواد عرض کردم درباره قبر امام حسین و قبر پدر بزرگوار شما در طوس تردید دارم؛ نمى‌دانم به طوس براى زیارت پدرتان مشرف گردم یا به کربلا براى زیارت امام حسین – علیه السلام – ، امام جواد ع فرمود:
همین جابمان، آنگاه از اتاق بیرون رفت و برگشت در حالى که اشکهایش بر دو گونه‌اش جارى بود. فرمود:
«زائران قبر امام حسین – علیه السلام – فراوانند و زوار قبر پدرم کم اند.»
جناب على بن مهزیار مى‌گوید: به امام جواد- علیه السلام – عرض کردم: آیا زیارت حضرت رضا – علیه السلام – فضیلت بیشترى دارد یا زیارت امام حسین – علیه السلام – حضرت فرمود:
«زیارت قبر پدرم با فضیلت‌تر است؛ زیرا همه مردم به زیارت امام حسین ع مى‌روند، اما قبر پدرم را تنها شیعیان خاص زیارت مىکنند.»
از امام صادق – علیه السلام- در این باره مطلبى نقل شده است که مى‌تواندشاهدى مناسب براى مضمون این حدیث باشد. آن حضرت اشاره مى‌کند که زائران حضرت رضا – علیه السلام – در برهه‌اى از زمان خاص و کم بلکه کمترخواهند بود.

بدین سان، روایاتى که درباره برترى و فضیلت داشتن زیارت حضرت رضا-علیه السلام- درمقایسه بادیگر معصومان – علیهم السلام- نقل شد، دو گونه بود: بخش اول به طور روشن نشانگر پاداش افزونتر وموقعیت ممتازترى بود که زائران حضرت رضا-علیه السلام – داشتند.بخش دوم روایاتى بود که از آن رو زیارت آن حضرت را بر زیارت امام حسین – علیه السلام – ترجیح مى‌داد که قبر امام رضا ع زائر ندارد، برخلاف ضریح مقدس امام حسین که همه شیعیان به زیارت آن حضرت مى‌روند.

از این رو، همان طور که برخى از دانشوران بزرگ شیعه نوشته‌اند مى‌توان این روایات را ویژه آنروزگار دانست؛ روزگارى که شیعیان دوازده امامى در خراسان اندک بودند وتفرقه بر جامعه تشیع به ویژه در ایران سایه افکنده بود؛ از این رو، قبر بابرکت آن حضرت زائران کمترى داشت وتنها آنان که به امامت و معصوم بودن آن حضرت معرفت داشتند، خالصانه به زیارت آن مرقد نورانى مى شتافتند. ازاین رو، امام جواد- علیه السلام-به جناب عبدالعظیم حسنى ع فرمود که زیارت قبر امام رضا-علیه السلام- فضیلت بیشترى دارد و به دلیل آن هم اشاره فرمود.
علامه مجلسى در توضیح این حدیث مى‌نویسد:
برپایه این روایت در هر زمانى که قبر یک یا چند معصوم – علیه السلام – زائران کمترى داشته باشد، زیارت آن مرقد فضیلت بیشترى دارد.

علامه مجلسى در توضیح حدیث على بن مهزیار چنین نوشته است: شاید این حدیث ویژه آن روزگار باشد؛ چه این که جز شیعیان خاص که به درستى این فضیلت زیارت حضرت رضا را مى‌دانستند، دیگر شیعیان به زیارت آن حضرت نمى‌شتافتند.
بر طبق این تحلیل، در هر زمانى هر امام معصومى که زائرکمترى داشته باشد، ثواب زیارت او افزونتر خواهد بود.
به هر حال، اعتماد بر ظاهر این روایات نیز از احتمال هایى است که تاحدودى قابل ملاحظه است و بر اساس آن باید گفت: زیارت امام رضا – علیهالسلام- افضل از زیارت دیگر ائمه خواهد بود.

۱۲- استجابت دعا
خداوند متعال مى‌فرماید «ادعونى استجب لکم» بر طبق این آیه شریفه، خداى متعال وعده داده‌ است دعاى بندگان خود را به اجابت برساند، اما دعابراى اینکه مستجاب شود:
اولاً واقعاً باید دعا باشد و بنده از سر بندگى و باهمه وجوداز خداى خود خواسته‌اش را بخواهد، و ثانیاً باید شرایط دعا را آن طور که دردیگر آیات قرآن و روایات رسیده است، داشته باشد.
در این میان پاره‌اى از امور در مستجاب شدن دعاها تاثیر فراوان دارد. به عنوان مثال:
زمان و مکان دعاکردن در به ثمر نشستن دعاها تاثیر فراوان دارد. دعا کردن در شب قدر،شبهاى ماه رمضان، ایام شهادت معصومان مانند: روز عاشورا، شب عرفه،عید قربان و جمعه با دیگر ایام متفاوت است. همانگونه که دعا کردن درکنار خانه خدا، مسجد پیامبر، مسجد کوفه، زیر گنبد امام حسین- علیه السلام- و…با مکانهاى عادى تفاوت دارد.

از مکان هایى که همواره رحمت و عنایت‌هاى خاص الهى بر آن فرود مى‌آید واز نورانیت ویژه و صفاى معنوى بى بدیلى برخوردار است، حرم مطهر على بن موسى الرضا – علیه السلام – است، اوضاع و احوال و شرایط و اوصاف حرم مطهر زمینه را فراهم مى‌آورد و شرایطى را رقم مى‌زند که زائر به خداى متعال نزدیک شود و زمینه به هدف رسیدن دعاهاى او فراهم آید.

یاسر، خادم امام على بن موسى الرضا – علیه السلام – از آن حضرت چنین نقل مى‌کند:
«براى زیارت هیچ قبرى جز قبرهاى ما سفر نکنید، بدانید که من ظالمانه با سم کشته و در سرزمین غربت دفن خواهم شد، پس هر کس براى زیارت من سفر کند، دعایش مستجاب و گناهانش بخشوده خواهد شد.»

درروایت دیگرى از امام هادى – علیه السلام – نقل شده است:
«هر کس حاجتى دارد، باید به زیارت قبرجدم، على بن موسى الرضا – علیه السلام – در طوس بشتابد. او باید با غسل به زیارت رود و دو رکعت نماز نزدسر آن حضرت (بالاى سر) بخواند و در قنوت حاجت خود را بخواهد. همانا دعایش مستجاب خواهد شد، اگر خواسته او گناه یا قطع رحم نباشد.»

به‌قلم‌سیدعلی‌حسینی

بازدیدها: 0