بررسی فضيلت و پاداش زيارت امام رضا (ع)

در روايات رسيده از پيامبر خداو اهل بيت – عليهم السلام – درباره فضيلت زيارت معصومان – عليهم السلام – و آداب آن و گروهى از عبادات و احكام حرمشان روايات متعدد و متنوعى از معصومان – عليهم السلام – رسيده است كه محدثان بزرگ در ثبت و ضبط آنهاكوشيده اند.
اين نوشته در پى آن است كه روایات را درباره فضيلت زيارت حضرت على بن موسى الرضا- عليه السلام – گزارش كند.

درمدخل اين بخش به عنوان نمونه به چند روايت در اين باره اشاره مىشود.
جناب كلينى و صدوق دراين باره از حضرت على بن موسى الرضا – عليه السلام – اين گونه نقل كرده اند:
هريك از امامان معصوم – عليهم السلام – بر گردن دوستان و شيعيان خود پيمان و عهدى دارند و وفاى كامل به آن پيمان و اداى نيكوى آن عهد، زيارت مرقدهاى مطهر آنان است.پس هر كس از سر ميل و رغبت به زيارت و اعتقاد به آنچه آنان گرايش داشتند، به زيارت بشتابد، روز قيامت ائمه – عليهم السلام – شفيعان او خواهند بود.

بر طبق روايتى ديگر، حسن بن وشّاء مى‌گويد: ازحضرت رضا – عليه السلام – پرسيدم: پاداش زيارت قبريكى از ائمه – عليهم السلام – چيست؟
آن حضرت فرمود: «مانند ثواب زيارت قبر امام حسين ع است.»
پرسيدم: پاداش كسى كه قبر امام حسين – عليه السلام – را زيارت كند،چيست؟
فرمود: سوگند به خدا پاداش او بهشت است.»

عبدالرحمن بن مسلم از امام صادق – عليه السلام – دراين باره چنين نقل كرده است:
«كسى در زمان مرگ ما، قبرهاى ما را زيارت كند، مانند كسى است كه درزمان حياتمان ما را زيارت كند.»

1 – پاداش زيارت حضرت رضا در مقايسه با پاداش حج
شيخ طوسى از حضرت رضا – عليه السلام – نقل كرده است كه حضرت فرمود:
«در خراسان بقعه‌اى است و زمانى خواهد آمد كه آن بقعه همواره محل رفت وآمد و مطاف فرشتگان مىشود تا روز قيامت كه در صور دميده مىشود وقيامت فرا مىرسد.»
پرسيدند: اى پسر رسول خدا! اين بقعه كدام بقعه است؟ فرمود:
«اين بقعه در سرزمين طوس است، به خدا سوگند! آن زمين باغى از باغهاى بهشت است. هر كه مرا دراين بقعه زيارت كند مانند كسى است كه رسول خدارا زيارت كرده است و براى او پاداش هزار حج مقبول و هزار عمره مقبول نوشته خواهد شد و من و پدرانم روز قيامت شفاعت كننده او خواهيم بود.»

در روايتى ديگر بزنطى مى‌گويد: نامه حضرت رضا – عليه السلام – را خواندم،در آن نامه چنين آمده بود:
«به شيعيان من بگو زيارت من به اندازه هزار حج پاداش دارد.»
بزنطى مى‌گويد از امام جواد – عليه السلام – از روى تعجب پرسيدم: به اندازه هزار حج؟ آن حضرت فرمود: «آرى: به خدا سوگند كسى كه او را زيارت كنددر حالى كه حق او را مى‌شناسد، به اندازه هزار، هزار حج پاداش دارد.»

بر طبق روايتى ديگر امام موسى بن جعفر – عليه السلام – فرمود:
«كسى كه قبر فرزندم على – عليه السلام – را زيارت كند، پاداش او هفتاد حج نيكو و مقبول خواهد بود.»
مازنى مى‌گويد: از سر تعجب پرسيدم: هفتاد حج؟ امام فرمود:«هفتاد هزار حج.»
عرض كردم: زيارت او به اندازه هفتاد هزار حج پاداش دارد؟ فرمود: آرى! بسيارى از حج ها پذيرفته نمى شوند. هر كس فرزندم على را زيارت كند ويك شب نزد ايشان بماند، به كسى مى‌ماند كه خدا را در عرش زيارت كرده است.»

در برخى از اين روايات هفتاد حج و در برخى هزارحج و عمره و در برخى يك ميليون و در برخى هفتاد هزار حج وعمره پاداش زيارت امام رضا – عليه السلام – قرار داده شده است.

اين روايات با هم ناسازگارى ندارد؛ زيرا گروهى از روايات به طور روشن نشان مى‌دهد كه مخاطبان امام كاظم، امام رضا و امام جواد – عليهم السلام- زمينه و ظرفيت شنيدن فضيلت بسيار گران و ارزشمند زيارت آن حضرت رانداشتند؛ از اين رو، امام – عليه السلام – ظرفيت آنان را ملاحظه كرده وباتوجه به آن از ثواب زيارت مرقد مطهر حضرت رضا – عليه السلام – سخن مى‌گفتند.
گواه اين نكته آن است كه آنان از شنيدن حتى اندكى از اجر زيارت آن حضرت شگفت زده مى‌شدند. همان طور كه روايات ياد شده نشانگر آن است كه اجر بالا و ثواب هزارهزار حج براى همه زائران ايشان نيست، بلكه تنها آن دسته از زائران ايشان از آن مرحله از پاداش بهره خواهند برد كه ازروى معرفت ايشان را زيارت كنند و حق آن حضرت را به گونه اى شايسته بشناسند.
افزون بر آن كه، همان طور كه خواهد آمد، زيارت حضرت رضا – عليه السلام- در همه زمان ها يكسان نيست بلكه در برخى از زمان ها فضيلت افزون ترى دارد و نيز بايد توجه داشت گروهى از زائران در مسير زيارت به رنج و زحمت مى‌افتند و زيارت براى آنان سختى‌هايى دارد، كه پاداش زيارت اين گروه بيشتر خواهد بود.

2-نشاط و شادابى
زيارت امام رضا – عليه السلام – براى زائرانى كه از سر شوق و عشق به بارگاه ملكوتى و قدسى آن حضرت مشرف شده اند، فوايد گوناگونى دارد. آن حرم پاكيزه و دل انگيز سرشار از معنويت است و جذبه‌هايش آن چنان تاثيرى بر جان زائر مى‌گذارد كه به مقدار ظرفيتش مى‌تواند از آن چشمه جوشان معنويت بنوشد و در نتيجه اندوه نشسته بر جان او زدوده شده و غم‌ها ازجانش رخت بر مى‌بندد.

پيامبر اعظم – صلى اللَّه وعليه وآله – فرمود:
«پاره تن من در خراسان دفن خواهد شد. هر انسان اندوهناكى او را زيارت كند، خداى عزوجل اندوه او را از بين خواهد برد و هر گناهكارى كه به زيارتاو بشتابد، خدا گناهانش را مى‌آمرزد.»

3- آمرزش گناهان
فضاى معنوى و الهى حرم مطهر به گونه‌اى است كه جان زائران در زلال كوثر ان شستشو داده خواهد شد و گناهشان خواهد ريخت. در واقع، آنان كه ازسر صدق و براى زيارت پا در آن زمين قدسى مى‌گذارند، خداى عزوجل جامه ذلت معصيت را از تن هايشان مى‌كند و بار سنگين گناه را از دوششان برمى دارد.

در روايات متعددى به اين نكته اشاره شده است. امام جواد – عليه السلام – فرمود:
«هركس قبر پدرم را در طوس زيارت كند، خدا گناهان گذشته و آينده اش رامى آمرزد.»

وشاء مى‌گويد: على بن موسى الرضا – عليه السلام – درباره فضيلت زيارت قبرشان چنين فرمودند:
«به زودى از سر ظلم و ستم با سم كشته خواهم شد. هر كس مرا زيارت كند وحال آن كه حق مرا مى شناسد، گناهان گذشته و آينده‌اش را خدامى‌آمرزد.»

4 – نجات و فرياد رسى
بر طبق آيات قرآن و سخنان معصومان – عليهم السلام – قيامت روز دشوارى است؛ روزى است كه پرده‌ها كنار مى‌رود و خداى متعال چهره واقعى آدميان را مى‌نماياند و همه بايد پاسخ گوى اعمال خود باشند. بر پايه رواياتى كه محدثان بزرگ شيعه و سنى روايت كرده‌اند، در آن شرايط حساس، حضرت رضا – عليه السلام – زائرانش را دستگيرى كرده و نجات مى‌دهد.

حمدان ديوانى از آن حضرت در اين باره اين گونه نقل كرده است:
«هر كس مرا با دورى سرا و مقبره‌ام زيارت كند، روز قيامت در سه جايگاه اورا درمى‌يابم و از هول‌هاى رستاخيز مى‌رهانم. آن گاه كه نامه هاى اعمال ازچپ و راست به انسانها داده شود و به هنگام گذر از صراط و در برابرميزان.»

5 – شفاعت
بزنطى چنين روايت كرده است:
«از حضرت رضا – عليه السلام – شنيدم كه فرمود: هر كس از دوستانم مرازيارت كند در حالى كه حقم را بشناسد، روز قيامت او را شفاعت خواهم كرد.»

در روايتى ديگر، حسن بن فضال از آن حضرت اين گونه نقل كرده است:
«من مسموم و كشته و در غربت دفن خواهم شد و اين مطلب را از طريق پدرم،به نقل از پدرش و اجدادش، از اميرمؤمنان، على بن ابى طالب از رسول خدا – صلى الله عليه و آله – مى‌دانم. آگاه باشيد هر كس مرا با غربت و دورى سرايم زيارت كند، من و پدرانم روز قيامت شفيعان او خواهيم بود و كسى كه ماشفيع او باشيم، اگر چه به اندازه جن و انس گناه داشته باشد، گناهان اوبخشيده خواهد شد.»

بر طبق روايتى ديگر، هروى مى‌گويد: حضرت رضا – عليه السلام – وارد قبه‌اى شد كه هارون در آن دفن شده است و با دست مباركش در كنار آن خطى كشيد و فرمود:
«اين تربت من است و در آن دفن خواهم شد و خداى متعال اين مكان را محل آمد و شد شيعيان و دوستانم قرار خواهد داد. به خدا سوگند هر يك از آنانكه مرا زيارت كند، يا بر من سلام كند، به سبب شفاعت ما- كه اهل بيت پيامبريم – مشمول بخشش و مهربانى خدا قرار خواهد گرفت.»

شيخ صدوق نقل كرده است كه مردى از خراسان به آن حضرت عرض كرد: اى پسر رسول خدا! در خواب پيامبر خدا را ديدم، گو اين كه به من چنين فرمود:
«چگونه خواهيد بود، زمانى كه پاره تنم در سرزمين شما دفن شود و امانت من ميان شما نگهدارى شود و ستاره ام در خاك شما پنهان شود؟»
حضرت رضا – عليه السلام – فرمود:
«منم كه در سرزمين شما دفن مى‌شوم و من پاره تن پيامبر شمايم و منم امانت و ستاره. آگاه باشيد! هر كس مرا زيارت كند، در حالى كه بشناسد حق و اطاعتى كه خدا براى من واجب كرده است، من و پدرانم روز قيامت شفيع اوخواهيم بود و كسى كه من و پدرانم شفيع او باشيم، نجات مى‌يابد؛ گر چه بارگناه او به اندازه بار گناه انس و جن باشد.»

6 – رهايى از آتش جهنم
حضرت عبدالعظيم حسنى ع مى‌گويد: از امام هادى – عليه السلام – شنيدم كه فرمود:
«مردم قم و آبه آمرزيده هستند؛ چون در طوس به زيارت جدم على بن موسى الرضا – عليه السلام – مى‌روند. آگاه باشيد! هر كه به زيارت آن حضرت بشتابد و در راه رفتن به طوس قطره‌اى از آسمان بر سر او فرود آيد، حتى اندكى به رنج و زحمت افتد، جسم او بر جهنم حرام خواهد شد.»

حضرت رضا – عليه السلام – چنين نقل كرده است:
«من مظلومانه با سم كشته خواهم شد و در كنار قبر هارون الرشيد دفن میشوم. روز قيامت زائران قبرم با كرامت ترين ورود را بر خداى متعال خواهند داشت و هر مومنى كه مرا زيارت كند و قطره‌اى آب از آسمان بر چهره او فروريزد و در راه زيارت به رنج و زحمت افتد، جسد او بر آتش جهنم حرام خواهدشد.»

در ذيل اين دو روايت نكته‌اى آمده است كه و آن اين جسد آن دسته از زائران على بن موسى الرضا – عليه السلام – بر آتش حرام خواهد بود كه در مسير زيارت و حركت به سمت مشهد قطره‌اى باران از آسمان بر سرشان فرو ريزد. در اين باره دو پرسش به ذهن مى‌آيد: اول آن كه مقصود حضرت از بارش يك قطره باران از آسمان چيست، دوم آن كه آيا آنان كه بدون اين شرط به زيارت مى‌روند، به اين پاداش دست نمى‌يابند؟
پاسخ پرسش نخست آن است كه در آن روزگاركه مردم پياده و يا با چهارپايان به سفر مى‌رفته‌اند، بارش باران آنان را به زحمت مى‌انداخته است و درواقع، مقصود امام – عليه السلام – آن است كه خداى متعال رنج و زحمت زائران آن حضرت را ناديده نخواهد گرفت و به آنان پاداش خواهد داد، از اينرو، در روايتى ديگر از جناب عبدالعظيم حسنى ع اين مطلب به گونه‌اى روشن ترنقل شده است. ايشان مىگويد: از امام جواد – عليه السلام – شنيدم كه فرمود:
«هر كس پدرم را زيارت كند و در مسير زيارت به سبب بارش باران، سرما و ياگرما و يا هر چيز ديگرى اذيت شود و به رنج افتد، جسد او بر آتش جهنم حرام خواهد شد.»
در پاسخ به سؤال دوم به نظر مى‌رسد براى رسيدن به پاداش بزرگ زيارت حضرت رضا – عليه السلام – ضرورتى ندارد زائر در مسير حركت و در مدت زيارت به زحمت افتد و هر كه توفيق زيارت ايشان را يابد، به اين پاداش عظيم دست خواهد يافت. صد البته همان طور كه فرموده‌اند: «افضل الاعمالاحمزها»؛ «بافضيلتترين اعمال پر مشقت‌ترين آنهاست». زحمت و مشقتى كه زائر در راه حركت به حرم مطهر ايشان مىبيند، برثواب او خواهد افزود. سخن رسول خدا – صلى الله عليه وآله – در اين باره گواه روشنى بر اين مطلب است.

امام صادق – عليه السلام – ازپدرانش از اميرمؤمنان، على – عليه السلام – نقل كرده است كه رسول خدا – صلى الله عليه وآله – چنين فرمود:
«به زودى پاره تن من در سرزمين خراسان دفن خواهد شد، هيچ مومنى او رازيارت نمى‌كند، مگر آن كه خداى عزوجل بهشت را بر او واجب و جسدش رابر آتش حرام مى‌گرداند.»

در روايتى ديگر از امام جواد – عليه السلام – چنين نقل شده است:
«ميان دو كوه طوس مشتى از خاك بهشت نهاده شده است، هر كه داخل آن‌ شود، روز قيامت از آتش در امان خواهد بود.»

7 – وعده بهشت
در روايتى كه در اين باره از پيامبر خدا، امام كاظم، امام جواد و امام رضا – عليهم السلام – نقل شده تاكيد فراوان شده است كه پاداش زيارت آن حضرت بهشت است. براى توضيح بيشتر اين مطلب نقل متن روايات مناسب به نظرمى‌رسد:
رسول خدا – صلى الله عليه وآله – فرمود:
«اوجب الله عزوجل له الجنة.»
از امام موسى بن جعفر و امام جواد – عليهماالسلام – نقل شده است:
«فله الجنة.»
«كسى كه قبر پسرم را زيارت كند، بهشت از آن اوست.»

امام جواد – عليه السلام – فرمود:
«ضمنت لمن زار قبر ابى بطوسٍ عارفاً بحقه الجنة على الله تعالى.»
«من ضامن بهشت براى كسى هستم كه قبر پدرم را در طوس زيارت كند وحق او را بشناسد.»

عبدالعظيم حسنى ع از امام جواد – عليه السلام – چنين نقل كرده است:
«الجنة واللَّهِ.»
«سوگند به خدا، بهشت براى كسى است كه قبر پدرم رازيارت كند.»

امام جواد – عليه السلام – در پاسخ به اين سؤال كه ثواب كسى كه درخراسان زائر پدر شما باشد، چيست؟ فرمود:
«الجنةُ واللهِ الجنةُ واللهِ.»
«سوگند به خدا بهشت است، سوگند به خدا بهشت است.»

حضرت رضا – عليه السلام – فرمود:
«حشر فى زمرتنا وجعل فى الدرجات العُلى من الجنة رفيقنا.»
«كسى كه مرا در غربت زيارت كند، خدا او را با ما محشور خواهد كرد و دردرجه ها و مراتب عالى رفيق ما خواهد بود.»

همان طور كه ملاحظه شد در برخى از اين روايات بهشت پاداش و نتيجه زيارت امام رضا – عليه السلام – قرار داده شده است و در برخى، امام جواد – عليه السلام – يك بار سوگند ياد كرده و در برخى از آنها دو بار به خدا سوگنديادكرده است كه بهشت از آن كسى است كه آن حضرت را زيارت كند.
دربعضى از اين روايات، حضرت با تعبير ديگرى تأكيد مى‌ورزد و مى‌فرمايد: من ضمانت مى‌كنم بهشت را براى زائران پدرم، و در بعضى از نسخه‌ها به جاى«ضمنت»، «حتمتُ» آمده است؛ يعنى قاطعانه و از روى يقين مى‌گويم كه بهشت پاداش زيارت آن حضرت است؛ گواين كه برخى از مخاطبان حتى گروهى از شيعيان آن حضرت نمى‌توانسته‌اند اين همه پاداش را براى زيارت ايشان باور كنند. از اين رو، حضرت با تاكيد بسيار آن پاداش عظيم راضمانت مى‌كند.
اما آن چه در اين ميان شگفت آور مى‌نمايد، روايتى است كه از خود حضرت در كتاب هاى من لايحضره الفقيه و عيون اخبارالرضا و ديگر منابع مهم حديثى نقل شده است كه:
«حشر فى زمرتنا و جعل فى الدرجات العلى منالجنه رفيقنا.»
اين حديث شريف در بردارنده چند نكته است:
اول آن كه زائر حضرت به بهشت مى‌رود؛
دوم آن كه در مرتبه ها و مقام هاى عالى بهشت جاى مى گيرد،
سوم آن كه درقيامت با ائمه – عليهم السلام – محشور مى‌شود و در بهشت همراه آنان است و با آنان انس و رفاقت دارد، و اين پاداشى است عظيم كه نشانگر جايگاه ويژه و بى همتاى حضرت رضا – عليه السلام – در درگاه الهى است.

امام رضا ع حضرت مى‌فرمايد:
«آگاه باشيد! هر كس مرا در غربتم در طوس زيارت كند، روز قيامت در درجه من، با من و آمرزيده خواهد بود.»

8 – موقعيت خاص در قيامت
انسان در اين دنيا آزاد است و مى‌تواند به هر عملى دست زند، هر چه مى‌خواهد بگويد و نيت ها و آرزوهاى خود را بر طبق ميل خود سامان دهد، اماخداوند همواره در قرآن تذكر داده و به آدمى نهيب مى‌زند كه روز قيامت فرا روى شماست و آن روز دادگاهى بزرگ و واقعى در محضر خدا تشكيل شده و همه گفتارها، كردارها ونيت‌هاى آدمى در ترازوى سنجش قرار مى‌گيرد. در آن روزِ شگفت انگيز همه آدميان مى‌بايد پاسخ گوى اعمال خود باشند.
درآن روز مردم باتوجه به اعمال و عقايد خود در گروه‌ها و مراحل مختلفى قراردارند و گروهى از آنان از موقعيت هاى ويژه و ممتازى برخور دارند و زائران حضرت رضا در زمره آنانند.
بر طبق برخى از روايات كه پيشتر به آنها اشاره شد، زائران قبر حضرت رضا – عليه السلام – از والاترين مقام و بهترين هديه برخوردارند.

بر پايه روايتى ديگر، هر كس حضرت رضا – عليه السلام – را زيارت كند چون روز قيامت شود، براى او منبرى در برابر منبر رسول خدا – صلى الله عليه وآله- بر پا مى‌كنند تاخدا از حساب خلايق فارق شود.
راوى مى‌گويد: ايوب بن نوح را ديدم كه آن حضرت را زيارت مى‌كرد و مى‌گفت: به طلب منبر آمده‌ا‌م.

در روايت ديگرى آمده است كه بهترين و با كرامتترين ورود را بر خداى متعال دارند. در برخى از اين روايات فقط نام منبر پيامبر – صلى الله عليه وآله – آمده است.
از مجموع اين روايات نكته هاى مختلفى در شأن والاى زائر امام رضا استفاده مى‌شود كه گروهى از آنها عبارت است از:
اول: زائر امام رضا در قيامت از موقعيت ويژه‌اى برخوردار است؛
دوم: او در سايه پيامبران و امامان و در برابر على و رسول خدا – صلوات الله عليهم – قرار مى‌گيرد؛
سوم: در طول مدت حساب جايگاهى خاص و راحت دارد.
چهارم: در مقايسه با ديگران زائران ائمه او از بالاترين درجه و بهترين هديه برخوردار است.

9- ثواب مجاهدان و شهيدان
مجاهدان در درگاه الهى مقامى خاص دارند. خداوند مكرر در قرآن از بزرگى و فضيلت هاى آنان ياد مى كند و آن دسته از مجاهدان كه خونشان بر زمين ريخته مى شود و جان به كف نهاده و در راه جانان نصار مى كنند، در زبان قرآن و سخنان معصومان – عليهم السلام – شهيد گفته مى شود. شهيدان درفرهنگ اسلامى مقامى بس ارجمند و جايگاهى رفيع دارند تا آن جاكه در رديف پيامبران از آنان ياد شده است.
بر پايه گروهى از روايات آمده است كه زائر حضرت رضا – عليه السلام – پاداشى به اندازه پاداش صدهزار مجاهد در راه خدا دارد.
در روايت ديگرى از امام صادق – عليه السلام – چنين نقل شده است:
«مردى از فرزندان موسى بن جعفر به پا خواهد خواست، نام او مانند نام اميرالمؤمنين، على است و او در طوس در سرزمين خراسان مدفون خواهد شد.او به وسيله سم كشته و در همان جا غريبانه دفن خواهد شد. هركس او را زيارت كند در حالى كه حقش را بشناسد، خدا پاداش كسانى را به او خواهد داد كه قبل از فتح مكه در راه خدا انفاق كرده و جنگيده‌اند.»

درگروهى ازروايات، زائرحضرت رضا اجرى مانند اجر شهيد دارد. بر طبق اين روايات، زائران حرم ملكوتى حضرت رضا – عليه السلام – مانند شهيدانى هستند كه در ركاب رسول خدا – صلى الله عليه وآله – جنگيده و به شهادت رسيده اند.

شيخ صدوق از امام صادق – عليه السلام – دراين باره چنين نقل كرده است:
«يكى ازنوه هاى من درسرزمين خراسان در شهرى كه به آن طوس مى‌گويند،كشته خواهد شد. هر كس در حالى كه حقش را مى‌شناسد او را زيارت كند،روز قيامت دستش را مى‌گيرم و او را داخل بهشت مى‌كنم؛ گرچه در زمره انجام دهندگان گناه كبيره باشد. هركس او را زيارت كند در حالى كه حقش را بشناسد، خدا به او اجر هفتاد شهيد از شهيدانى كه باايمان و از روى حقيقت جلوى رسول خدا به شهادت رسيده اند، خواهد داد.»

همه كسانى كه درجنگ جان مى‌بازند شهيد به شمارنمى آيند و شهيد كسى است كه فقط براى خدا و با ايمان و اعتقاد به خدا و در راه او خونش بر زمين ريخته شود، اينان شهيدان حقيقى هستند.

10 – پاداش زيارت رسول خدا
رسول خدا محمد بن عبدالله – صلوات الله عليه و آله – خاتم پيامبران و برترين،بهترين و با فضيلتترين مخلوق خدا است. كسى كه آن حضرت را زيارت كند،مثل آن است كه خدا را در عرش زيارت كرده است.
زيد شحام مى‌گويد: از امام صادق – عليه السلام – پرسيدم: پاداش كسى كه رسول خدا را زيارت كند چيست؟
فرمود: «مانند كسى است كه خدارا در عرشش زيارت كرده است.»
پرسيدم: ثواب كسى كه يكى از شما را زيارت كند، چيست؟
فرمود: «مانند پاداش كسى است كه رسول خدا – صلوات الله عليه وآله – رازيارت كرده باشد.
در روايت‌هاى مختلفى پاداش زيارت حضرت رضا- عليه السلام- مانند پاداش كسى قرار داده شده است كه رسول خدا- صلوات الله عليه وآله- را زيارت كرده باشد.

امام موسى بن جعفر- عليه السلام – فرمود:
«پسرم، على -عليه السلام- مظلومانه با سم كشته خواهد شد و در طوس دركنار هارون دفن مى‌شود. هر كس اورا زيارت كند، مانند آن است كه رسول خدا – صلوات الله عليه وآله – را زيارت كرده است.»

شيخ طوسى از حضرت رضا – عليه السلام – در اين باره اين گونه نقل كرده است:
حسن بن على بن فضال مى‌گويد: از امام على بن موسى الرضا – عليه السلام- شنيدم كه فرمود:
«در خراسان بقعه‌اى است كه در آينده محل رفت و آمد فرشتگان مى‌‌گردد وهمواره تازمانى كه قيامت فرا رسدو در صور دميده شود گروهى از ملائكه ازآسمان به سوى آن بقعه فرود مى‌آيند و گروهى از آنان از آن جا به آسمان مى‌روند.»
پرسيدند: اى پسر رسول خدا! اين بقعه، چه بقعه‌اى است؟
حضرت فرمود:
«سوگند به خدا اين بقعه بوستانى از بوستانهاى بهشتى است، هر كه مرا درآن بقعه زيارت كند، مانند كسى است كه رسول خدا- صلوات الله عليه وآله- رازيارت كرده و خدا براى او پاداش هزار حج نيكو و هزار عمره قبول شده راخواهد نوشت و من و پدرانم روز قيامت شفيع او خواهيم بود.

11- با فضيلتتر از همه زيارت ها
همان طور كه پيشتر اشاره شد، زيارت قبر پيامبر خدا- صلوات الله عليه وآله-و ديگرمعصومان -عليهم السلام- فضيلت و پاداش ويژه وعظيمى دارد.در اين ميان، زيارت طلايه دار شهيدان تاريخ واسوه آزادگان جهان،سيدالشهدا – عليه السلام – امتياز خاص به خود را دارد. اما رواياتى نشانگرآن است كه زيارت حضرت رضا – عليه السلام – حتى از زيارت امام حسين – عليه السلام- نيز پاداش بيشترى دارد.

بر طبق گروهى از روايات، روزقيامت زائران رسول خدا و ائمه – عليهم السلام- موقعيت ممتاز و ويژه
اى دارند، اما زائران قبر حضرت رضا- عليه السلام – از والاترين مقام و بهترين هديه برخوردار خواهند بود.
در يكى از اين روايات تعبيرى شگفت انگيزآمده است.

حضرت رضا – عليه السلام – فرمود:
«زائر من روز قيامت در درجه من، و با من آمرزيده خواهد شد.»
يشتر روايتى آورده شد كه زائر حضرت رضا ع در درجه‌ها و مراتب عالى بهشت با ائمه خواهد بود.

رواياتى از اين دست- به ويژه روايت اول – نشانگر آن است كه زيارت حضرت رضا- عليه السلام-بيشترين فضيلت را دارد.دربرخى از روايات به گونه‌اى ديگر اين مطلب نقل شده است:
حضرت عبدالعظيم حسنى ع مى‌گويد: به امام جواد عرض كردم درباره قبر امام حسين و قبر پدر بزرگوار شما در طوس ترديد دارم؛ نمى‌دانم به طوس براى زيارت پدرتان مشرف گردم يا به كربلا براى زيارت امام حسين – عليه السلام – ، امام جواد ع فرمود:
همين جابمان، آنگاه از اتاق بيرون رفت و برگشت در حالى كه اشكهايش بر دو گونه‌اش جارى بود. فرمود:
«زائران قبر امام حسين – عليه السلام – فراوانند و زوار قبر پدرم كم اند.»
جناب على بن مهزيار مى‌گويد: به امام جواد- عليه السلام – عرض كردم: آيا زيارت حضرت رضا – عليه السلام – فضيلت بيشترى دارد يا زيارت امام حسين – عليه السلام – حضرت فرمود:
«زيارت قبر پدرم با فضيلت‌تر است؛ زيرا همه مردم به زيارت امام حسين ع مى‌روند، اما قبر پدرم را تنها شيعيان خاص زيارت مىكنند.»
از امام صادق – عليه السلام- در اين باره مطلبى نقل شده است كه مى‌تواندشاهدى مناسب براى مضمون اين حديث باشد. آن حضرت اشاره مى‌كند كه زائران حضرت رضا – عليه السلام – در برهه‌اى از زمان خاص و كم بلكه كمترخواهند بود.

بدين سان، رواياتى كه درباره برترى و فضيلت داشتن زيارت حضرت رضا-عليه السلام- درمقايسه باديگر معصومان – عليهم السلام- نقل شد، دو گونه بود: بخش اول به طور روشن نشانگر پاداش افزونتر وموقعيت ممتازترى بود كه زائران حضرت رضا-عليه السلام – داشتند.بخش دوم رواياتى بود كه از آن رو زيارت آن حضرت را بر زيارت امام حسين – عليه السلام – ترجيح مى‌داد كه قبر امام رضا ع زائر ندارد، برخلاف ضريح مقدس امام حسين كه همه شيعيان به زيارت آن حضرت مى‌روند.

از اين رو، همان طور كه برخى از دانشوران بزرگ شيعه نوشته‌اند مى‌توان اين روايات را ويژه آنروزگار دانست؛ روزگارى كه شيعيان دوازده امامى در خراسان اندك بودند وتفرقه بر جامعه تشيع به ويژه در ايران سايه افكنده بود؛ از اين رو، قبر بابركت آن حضرت زائران كمترى داشت وتنها آنان كه به امامت و معصوم بودن آن حضرت معرفت داشتند، خالصانه به زيارت آن مرقد نورانى مى شتافتند. ازاين رو، امام جواد- عليه السلام-به جناب عبدالعظيم حسنى ع فرمود كه زيارت قبر امام رضا-عليه السلام- فضيلت بيشترى دارد و به دليل آن هم اشاره فرمود.
علامه مجلسى در توضيح اين حديث مى‌نويسد:
برپايه اين روايت در هر زمانى كه قبر يك يا چند معصوم – عليه السلام – زائران كمترى داشته باشد، زيارت آن مرقد فضيلت بيشترى دارد.

علامه مجلسى در توضيح حديث على بن مهزيار چنين نوشته است: شايد اين حديث ويژه آن روزگار باشد؛ چه اين كه جز شيعيان خاص كه به درستى اين فضيلت زيارت حضرت رضا را مى‌دانستند، ديگر شيعيان به زيارت آن حضرت نمى‌شتافتند.
بر طبق اين تحليل، در هر زمانى هر امام معصومى كه زائركمترى داشته باشد، ثواب زيارت او افزونتر خواهد بود.
به هر حال، اعتماد بر ظاهر اين روايات نيز از احتمال هايى است كه تاحدودى قابل ملاحظه است و بر اساس آن بايد گفت: زيارت امام رضا – عليهالسلام- افضل از زيارت ديگر ائمه خواهد بود.

12- استجابت دعا
خداوند متعال مى‌فرمايد «ادعونى استجب لكم» بر طبق اين آيه شريفه، خداى متعال وعده داده‌ است دعاى بندگان خود را به اجابت برساند، اما دعابراى اينكه مستجاب شود:
اولاً واقعاً بايد دعا باشد و بنده از سر بندگى و باهمه وجوداز خداى خود خواسته‌اش را بخواهد، و ثانياً بايد شرايط دعا را آن طور كه درديگر آيات قرآن و روايات رسيده است، داشته باشد.
در اين ميان پاره‌اى از امور در مستجاب شدن دعاها تاثير فراوان دارد. به عنوان مثال:
زمان و مكان دعاكردن در به ثمر نشستن دعاها تاثير فراوان دارد. دعا كردن در شب قدر،شبهاى ماه رمضان، ايام شهادت معصومان مانند: روز عاشورا، شب عرفه،عيد قربان و جمعه با ديگر ايام متفاوت است. همانگونه كه دعا كردن دركنار خانه خدا، مسجد پيامبر، مسجد كوفه، زير گنبد امام حسين- عليه السلام- و…با مكانهاى عادى تفاوت دارد.

از مكان هايى كه همواره رحمت و عنايت‌هاى خاص الهى بر آن فرود مى‌آيد واز نورانيت ويژه و صفاى معنوى بى بديلى برخوردار است، حرم مطهر على بن موسى الرضا – عليه السلام – است، اوضاع و احوال و شرايط و اوصاف حرم مطهر زمينه را فراهم مى‌آورد و شرايطى را رقم مى‌زند كه زائر به خداى متعال نزديك شود و زمينه به هدف رسيدن دعاهاى او فراهم آيد.

ياسر، خادم امام على بن موسى الرضا – عليه السلام – از آن حضرت چنين نقل مى‌كند:
«براى زيارت هيچ قبرى جز قبرهاى ما سفر نكنيد، بدانيد كه من ظالمانه با سم كشته و در سرزمين غربت دفن خواهم شد، پس هر كس براى زيارت من سفر كند، دعايش مستجاب و گناهانش بخشوده خواهد شد.»

درروايت ديگرى از امام هادى – عليه السلام – نقل شده است:
«هر كس حاجتى دارد، بايد به زيارت قبرجدم، على بن موسى الرضا – عليه السلام – در طوس بشتابد. او بايد با غسل به زيارت رود و دو ركعت نماز نزدسر آن حضرت (بالاى سر) بخواند و در قنوت حاجت خود را بخواهد. همانا دعايش مستجاب خواهد شد، اگر خواسته او گناه يا قطع رحم نباشد.»

به‌قلم‌سیدعلی‌حسینی

Views: 0