پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام هیات رزمندگان اسلام , سایت هیات رزمندگان اسلام , پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام , هیات , سایت هیات , هیئت رزمندگان , هیئت رزمندگان اسلام
چهاردهمین روز از اسفند ماه را به نام«احسان و نیکوکاری» گذاشته اند. این فضیلت اخلاقی دردین مبین اسلام، مورد تأکید فراوان واقع شده است. آیت الله جوادی آملی در کتاب شریف مفاتیح الحیات در مورد ارزش، اهمیت، آداب و پاداش نیکوکاری، مطالب ارزشمندی را مرقوم داشته اند که برش هایی از آن در ذیل می آید.
* ارزش و اهمیت نیکوکاری
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: خدا به داود پیامبر علیه السلام چنین وحی کرد: بنده ای از بندگانم در روز قیامت کار نیکی می آورد، پس او را در بهشت حاکم می سازم. داود پرسید: آن کار نیک چیست؟ خدای متعال فرمود: اندوهی از مؤمنی می زداید، اگر چه با دانه ای خرما یا نیمی از آن باشد. داود گفت: شایسته است کسی که تو را بشناسد امیدش را از تو نَبُرد.[۱]
* آداب نیکوکاری
قرآن حکیم پاداش احسان و نیکی را نیکی می داند. معنای دقیق آن این است که اگر کسی نسبت به شما نیکی کرد و شما نیز مشابه آن را درباره او روا داشتید کار شما عدل است نه احسان؛ ولی اگر افزون بر کار او، شما دوباره نسبت به او نیکی کنید کار شما احسان می شود که می تواند جزای احسان او باشد.
* آداب احسان، نیکی به همه مردم اعم از نیکوکار و بدکار
احسان آدابی دارد که به برخی از آن ها اشاره می شود:
جزای نیکی با نیکی: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: چون کسی به شما نیکی کرد، آن را با نیکی جبران کنید. اگر نداشتید سپاسگزار او باشید، زیرا سپاسگزاری گونه ای از پاداش است.[۲۲]
نیکی به همه: امام رضا سلام الله علیه به نقل از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: به همگان، اعم از شایستگان و نااهلان نیکی کنید؛ اگر کسی را نیافتی که درخور و شایسته دریافت نیکی باشد تو به نیکی کردن سزاواری.[۳۳]
نیکی در برابر بدی: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: آیا شما را از بهترین خُلق دنیا و آخرت آگاه نکنم؟ درگذشتن از کسی که به شما ظلم کرده است، نیکی و احسان به کسی که به شما بدی کرده و بخشیدن به کسی که از شما دریغ داشته است.[۴۴]
تعجیل، تقلیل و ترک منت: امام صادق سلام الله علیه فرمود: نیکوکاری کامل نمی شود، جز با سه خصلت؛ شتاب در آن، کم شمردن بسیار آن و منت ننهادن.[۵۵]
مخفی بودن: امام صادق سلام الله علیه فرمود: نیکوکاری به صلاح نمی گراید، جز با سه چیز؛ اندک شمردن آن، مخفی کردن آن و شتاب در آن، زیرا آن‌گاه که تو آن را اندک بشماری، نزد دریابنده بزرگش کرده ای و چون آن را بپوشانی آن را به کمال رسانده ای و هنگامی که شتاب کردی، گوارایش کرده ای.[۶]
* پاداش نیکوکاری
خیر دنیا: امیرموٴمنان سلام الله علیه می فرمود: خیری در دنیا نیست، مگر برای دو کس؛ آن که هر روز بر احسان خود می افزاید و کسی که گناهانش را با توبه جبران می کند.[۷۷]
جذب دل ها: امیرمؤمنان سلام الله علیه فرمود: هر که احسان و نیکی کند، دل ها به سوی وی گرایش یابند.[۸]
مصونیت از لغزش: امیرمؤمنان سلام الله علیه می فرماید: نیکوکاری، آدمی را از سقوطِ خواری زا نگاه می دارد.[۹]
جلوگیری از مرگ بد: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: نیکوکاری از مرگ بد پیشگیری می کند.[۱۰]
برکت در خانه: امام صادق سلام الله علیه به نقل از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: برکت به سوی خانه ای که از آن نیکی می تراود از فرو رفتن کارد در کوهان شتر (که نرم و نفوذپذیر است) و شتاب سیلاب از فراز کوه به عمق دره شتابان تر است.[۱۱۱]
افزایش رزق و آبادی شهرها: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: نیکوکاری و حسن همجواری بر نعمت ها می افزاید و شهرها را آباد می سازد.[۱۲۲]
عمر طولانی: امام صادق سلام الله علیه فرمود: نیکی و خوش خُلقی شهرها را آباد می کنند و بر عمرها می افزایند.[۱۳]
ورود به بهشت: امام صادق سلام الله علیه فرمود: خدای سبحان در روز قیامت به فقیران می فرماید: بنگرید و چهره ها را جست وجو کنید، پس هر کس به شما نیکی کرده دستش را گرفته و به بهشتش درآورید[۱۴۴]؛ همچنین فرمود: برداشتن خاشاکی از چهره برادرت ده حسنه و لبخند زدن به رویش یک حسنه دارد و نخستین کسی که به بهشت درمی آید اهل نیکوکاری است.[۱۵]
دوری از آتش جهنم: حضرت موسی سلام الله علیه خطاب به خدا عرض کرد: خدایا پاداش کسی که آزارش را از مردم باز دارد و به آنان نیکی کند چیست؟ خدا فرمود: ای موسی! در روز قیامت آتش به او خطاب می کند: هیچ راهی به سوی تو ندارم.[۱۶]
محبوب خدا شدن: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هر کار نیکی صدقه است و آن که به کار خیری رهنمود می دهد همچون فاعل آن است و خدا کمک به بیچاره را دوست می دارد.[۱۷]
منبع: کتاب مفاتیح الحیات، اثر آیت الله جوادی آملی
پاورقی:
[۱] . (قرب الاسناد، ص۵۶؛ ر.ک: مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۳۹۵).
[۲] . (تحف العقول، ص۴۹).
[۳] . (عیون اخبار الرضا Ａ ج۲، ص۳۵).
[۴] . (الزهد، ص۱۵).
[۵] . (تحف العقول، ص۳۲۳).
[۶] . (الکافى، ج۴، ص۳۰).
[۷] . (روضه الواعظین، ص۴۴۸).
[۸] . (غرر الحکم، ص۴۴۹).
[۹] . (غرر الحکم، ص۳۸۶).
[۱۰] . (دعائم الاسلام، ج۲، ص۳۳۱).
[۱۱] . (الکافى، ج۴، ص۲۹).
[۱۲] . (مستدرک الوسائل، ج۸، ص۴۲۵).
[۱۳] . (الکافى، ج۲، ص۱۰۰).
[۱۴] . (وسائل الشیعه، ج۱۶، ص۲۹۱).
[۱۵] . (الدعوات، ص۱۰۸).
[۱۶] . (الأمالی، صدوق، ص۲۰۸).
[۱۷] . (الکافى، ج۴، ص۲۷).
بازدیدها: 0
