حضرت فاطمه علیها السلام در روایت می فرمایند: إلزَم رِجلَها ؛ فَإنَّ الجَنَّهَ تَحتَ أقدامِها؛ در خدمت مادر باش ؛ زیرا بهشت زیر قدم هاى مادران است. (کنزالعمّال ، ح ۴۵۴۴۳)
بله مادر … کسی که همه ما انسان ها به او مدیون هستیم چرا که بعد از خداوند اوست که بودنش را مدیونش هستیم.
در قرآن کریم در باب مقام والدین آیاتی مطرح می شود: وَ اعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِکُواْ بِهِ شَیْئًا وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَبِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ و خدا را بپرستید و چیزى را با او شریک مگردانید و به پدر و مادر احسان کنید و درباره خویشاوندان و یتیمان و مستمندان و… ۳۶ نساء و۱۵۱ انعام و ۲۳ اسراء، بر وجوب احسان و نیکی به والدین تأکید کرده است.
(اِمّا یَبلُغَنّ عِندک الکِبَر احَدُهُما او کِلاهما فلا تَقُل لهما اُفٍ و لا تَنهَرهُما و قُل لَهُما قولاٌ کریماٌ) (اسراء، ۲۳)
“اگر یکى از آن دو یا هر دو، در کنار تو به سالخوردگى رسیدند به آنها حتى «اوف» مگو و به آنها پرخاش مکن و با آنها سخنى شایسته بگوى.” و در جایی دیگر مىفرماید: ما سفارش کردیم به انسان که احسان را نسبت به پدر و مادر فراموش نکند: (و وصّینا الانسانَ بِوالدیهِ احساناٌ) (احقاف، ۱۵)
و انسان را نسبت به پدر و مادرش به احسان سفارش کردیم. (وقَضى ربُّک الاّ تعبُدوا الا ایاهُ و بالوالدَینِ احسانا (اسراء، ۲۳)
پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر خود احسان کنید.
در جاى دیگر احسان به پدر ومادر را در کنار عبادت حق یاد مى کند: (انِ اشکُر لی و لِوالدیکَ) (لقمان، ۱۴) شکرگزار من و پدر و مادرت باش.
نکته ی جالب این جا است که با همه این تجلیل هاى مشترک، وقتى مى خواهد از زحمات پدر و مادر یاد کند، از زحمت مادر سخن مى گوید، نه از زحمت پدر، آنجا که مى فرماید: و وصّینا الانسانَ بِوالدیه احساناٌ حَملتهُ امُّه کرهاٌ و وضَعته کرها وحَملُه و فِصالُه ثلاثون شهرا (احقاف، ۱۵)
زحمات سى ماهه مادر را مى شمار که: دوران باردارى، زایمان، و دوران شیرخوارگى براى مادر دشوار است. و همه اینها را به عنوان شرح خدمات مادر ذکر مى کند. قرآن کریم به هنگام یادآورى زحمات حتى اشاره اى هم به این موضوع ندارد که: پدر زحمت کشیده است.
بنابراین، آیات قرآن که در مورد حق شناسى از والدین آمده است بر دو قسم است: یک قسم حق شناسى مشترک پدر و مادر را بیان مى کند و قسم دیگر، آیاتى است که مخصوص حق شناسى مادر است، قرآن کریم اگر درباره پدر حکم خاصى بیان مىکند فقط براى بیان وظیفه است، نظیر: (وعلى المولودِ له رزقُهُنَّ و کِسوَتُهُنَّ بِالمَعروف) (بقره، ۲۳۳) خوراک و پوشاک مادران به طور شایسته به عهده پدر فرزند است.
ولیکن هنگامى که سخن از تجلیل و بیان زحمات است، اسم مادر را بالخصوص ذکر مى کند.
پیامبران از جمله حضرت عیسی (علیه السلام) به مادر خویش احسان و نیکی خاص روا می داشت. (مریم، ۲۳ و ۳۴ ) از نظر خداوند، احسان به والدین، مقدم بر احسان بر هر کس دیگری حتی زن و فرزند است. (بقره، ۳۸؛ نساء، ۳۶ ) در این میان مادر، مستحق احسان و نیکی بیشتر در مقایسه با پدر است؛ زیرا وی مدت سی ماه رنج بارداری و شیر دادن و بیداری های شبانه روزی را تحمل کرده و سختی های آن را به جان و دل پذیرا شده.
تا از وجود پر مهر و مهربان مادرانمان بهره مند هستیم قدر بدانیم و تا می توانیم به این موجود بی مثال و بی همتا خدمت کنیم و اگر هم خدایی ناکرده از بودنشان در کنارمان محروم هستم، همیشه به یادشان باشیم و با فرستادن خیرات و اعمال نیک روحشان را شاد کنیم.
یک یادآوری
چه خوب است که وقتی والدین در حیات نیستند، غیر از ایام سال که همیشه به یادشان هستیم و خیرات می کنیم، در این روز، مثلا روز مادر ببینیم چقدر می خواستیم برای مادرمان هزینه کنیم و کادو بخریم، به همان میزان پول را بدهیم به کسی که مطمئن است و برایش نماز قضا و… که از واجبات آدمی است و در قیامت انسان خیلی به آن نیاز دارد بخریم و برایشان هدیه کنیم.
به امید آنکه با پاس داشتن مقام مادر در راه خدمت به ایشان هر چه بیشتر بکوشیم تا ان شالله در قیامت بهشتی باشیم.
منابع:
جوادى آملى ، عبدالله، زن در آینه جلال و جمال، ص ۱۷۷
سایت تاریخی فرهنگی قرآنی؛ مقام مادر و پدر در قرآن و روایات، مطلب زارع پور
بازدیدها: 352