بیشک انقلاب اسلامی پدیدهای بینظیر میان انقلابهای بزرگ دنیا به شمار میآید بهطوریکه عظمت آن و شكوه حضور یكپارچه مردم برای پیریزی نظامی الهی، پیشبینی تمامی استراتژیستها و گزارشگران جهانی و منطقهای را بر هم زد و آنان را مجبور به كرنش در مقابل انقلاب نمود. قطعاً یكی از ویژگیهای اصلی انقلاب، رنگ و بوی عاشورایی آن بود كه در به هم زدن معادلات به نفع نیروهای انقلابی تأثیری بسزا داشت.
انقلابی که از دهه «۱340 و بهویژه محرم 1342» در ایران آغاز شد، چند ماه قبل از محرم (1383 ه ق خرداد 42) طرح انقلاب سفید در رفراندومی نمایشی بهوسیله حکومت پهلوی به تصویب رسید و نوروز سال 1342 را امام خمینی رحمة الله علیه در پی مخالفت با این طرح عزای عمومی اعلام كرد. در 2 فروردین 1342 عوامل رژیم با هجومی وحشیانه به مدرسه فیضیه در قم و مدرسه طالبیه در تبریز تعدادی از طلاب را مورد ضربوجرح قرار داده، مدارس دینی را به ویرانهای تبدیل كردند.
حوزه علمیه قم پس از فاجعه فیضیه به مدت چهل روز تعطیل شد و پس از اربعین شهدای فیضیه و با مراجعه تدریجی طلاب كار خود را آغاز كرد. امام خمینی رحمة الله علیه طی سخنانی به مناسبت شروع دروس حوزوی، شاه، عوامل رژیم پهلوی، اسرائیل و آمریكا را موردحمله قرارداد و از علما و مردم خواست كه در مقابل مظالم رژیم پهلوی ساكت ننشینند
امام خمینی سپس در نامهای به علمای تهران اعلام كردند: حضرات آقایان توجه دارند اصل اسلام در معرض خطر است، قرآن و مذهب در مخاطره است. بااینحال تقیه حرام است و اظهار حقایق، واجب. «ولو بلغ ما بلغ» رژیم پهلوی نیز گستاخانه در مطبوعات و رادیو به مراجع و علما توهین میکرد. در چنین شرایطی محرم 1383 فرارسید. امام خمینی پیش از آغاز محرم از وعاظ خواست سیاستهای ضد اسلامی شاه و همدستی آن را با اسرائیل موردانتقاد قرار دهند. ایشان همچنان مقرر كردند كه تا روز هفتم محرم مجالس وعظ و عزاداری بهطور عادی منعقد گردد و در صورت عدم تسلیم رژیم به خواستههای علما و مراجع، بهشدت از رژیم انتقاد كرده و با خواندن نوحهها و مرثیهها خاطره فاجعه مسجد گوهرشاد و مدرسه فیضیه را در اذهان مردم زنده نمایند.
قیام خونین 15 خرداد 1342مقدمهای شد برای آغاز موجی عظیم علیه رژیم ستمشاهی پهلوی که نتیجه آن پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357 بود. رژیم شاه مجدداً در اقدامی عجولانه در (27 محرم) 1398، (۱۷ دیماه) 1356 با درج مقالهای در روزنامه اطلاعات، امام خمینی و قیامکنندگان پانزده خرداد را مورد اهانت قرارداد.
عکسالعمل مردم و طلاب نسبت به این اقدام رژیم بلافاصله در قالب تظاهرات در قم بروز پیدا كرد. گسترش انقلاب دو روز بعد در 19 دیماه درحالیکه ماه محرم هنوز به پایان نرسیده بود، تظاهرات طلاب و مردم در قم به خاك و خون كشیده شد. رژیم شاه با توجه به تجربه 15 خرداد تصور میکرد این بار نیز با سركوب مردم میتواند موج اعتراضات مردمی را فروبنشاند. غافل از آنكه ملت عاشورایی ایران با استفاده از فرهنگ عاشورا، دست از مبارزه برنداشته و با تکیهبر تجربیات قبل، حركت جدیدی را برای سرنگونی رژیم وابسته به بیگانگان آغاز كرده بودند. امام خمینی طی پیامی، قیام 29 محرم 1398 را ادامه قیام 15 خرداد 1342 دانست و اقدام رژیم را محكوم كرد.
مردم مبارز ایران با استفاده از سنت دینی برپایی اربعین كه خود بخشی از شعائر حسینی است قیام مردم قم را به تبریز، یزد، كرمان و سراسر ایران گسترش دادند و بدین ترتیب سال سرنوشتساز 1357 فرارسید. عید نوروز 1357 مصادف با چهلم شهدای تبریز شد و عزای عمومی اعلام گردید.
ماه رمضان 1357 و نماز عید فطر آن سال نشان داد كه رژیم شاه فاقد هر نوع مقبولیتی نزد مردم بوده است. رژیم شاه كه دچار درماندگی شده بود، یکبار دیگر سعی كرد با آزمایش روشهای خشونتآمیز به قیام مردم ایران خاتمه بدهد. در 17 شهریور 1357 میدان ژاله كه ازآنپس میدان شهدا نامیده شد به كربلای دیگری تبدیل گردید و زن و مرد و كودك حاضر در میدان به جرم اسلامخواهی و عدالتطلبی به گلوله بسته شدند. از 17 شهریور تا 10 آذر كه مصادف با اول محرمالحرام 1399 بود اتفاقات مهمی در ارتباط با انقلاب اسلامی رخ داد. اعلام حکومتنظامی و تشدید برخورد با مردم مسلمان ایران، هجرت امام خمینی از نجف به پاریس، اعتصاب كارگران و كارمندان دولت، فاجعه مسجد جامع كرمان، كشتار دانش آموزان و دانشجویان در سیزدهم آبان و تشكیل دولت نظامی ارتشبد ازهاری اتفاقاتی بود كه در خلال این ماهها رخداده بود در طول دو ماه محرم و صفر سال اوجگیری انقلاب اسلامی، نقطه اوج آن، تاسوعا و عاشورای حسینی بود كه بهکلی پایههای رژیم ستمشاهی لرزید.
لذا بهطور یقین فرهنگ عاشورائی روحانیت شیعه و مردم مسلمان ایران سبب شد تا در دو مرحله یعنی محرم سال 1342 و محرم ماه صفر 1356، موجب قیام مردم و حرکت انقلاب اسلامی گردد حرکتی که بر یکسری مؤلفههایی استوار است. دراینارتباط مؤلفههای فرهنگ و تعالیم عاشورا عبارتاند از:
-فرهنگ شهادت، فرهنگ مبارزه مستمر حق با باطل، فرهنگ طاغوت ستیزی و طاغوت زدایی، اصل پیروی از رضای خدا و مصالح مسلمین، فرهنگ پیشگیری از جرم و فساد قبل از وقوع آن در فرهنگ نظارت عمومی و امربهمعروف و نهی از منكر؛ این کلام امام رحمة الله علیه میتواند گویای بهرهگیری ایشان از مبانی مکتب امام حسین باشد: «امام حسین به ما آموخت درحالیکه ستمگران زمان به مسلمین حکومت میکنند در مقابل او، اگرچه قوای شما ناهماهنگ باشد، به پا خیزید و استنکار کنید. اگر کیان اسلام را درخطر دیدید، فداکاری کنید و خون نثار نمایید.»
امام راحل رحمة الله علیه در این زمینه میفرماید: اگر قیام حضرت سیدالشهدا علیهالسلام نبود، امروز هم ما نمیتوانستیم پیروز بشویم. تمام این وحدت كلمهای كه مبدأ پیروزی ما شد، برای خاطر این مجالس عزاداری، مجالس سوگواری و این مجالس تبلیغ و ترویج اسلام میباشد.
برخی از علمای اسلامی بر این عقیدهاند كه مهمترین انگیزه امام حسین علیهالسلام از این قیام، ایجاد حكومت اسلامی بوده است. امام خمینی رحمة الله علیه، در این زمینه میفرماید: زندگی سیدالشهدا علیهالسلام، زندگی حضرت صاحب علیهالسلام، زندگی همه انبیای عالم، همه انبیا (از اول، از آدم تا حالا) همهشان این معنا بوده است كه در مقابل حكومت جور، حكومت عدل را میخواستند درست كنند ازاینرو یكی از مهمترین شعارهای انقلابیون، در دوران انقلاب این بود: «نهضت ما حسینیه، رهبر ما خمینیه»
امام راحل رحمة الله علیه در ادامه این موضوع فرمودند: «كیفیت مبارزه را اینكه قیام در مقابل یك حكومت قلدری كه همهجا را در دست دارد، با یك عده معدود چه طور باشد، اینها چیزهایی است كه حضرت سیدالشهدا به ملت آموخته است».
در پایان میتوان گفت: گفتمان انقلاب اسلامی نشات گرفته از فرهنگ عاشورائی است فرهنگی که توانست رژیم طاغوت و ضد اسلامی پهلوی را ساقط و نظام جمهوری اسلامی ایران را برپا نماید گفتمانی که ریشه در اندیشههای عاشورائی امام زحمة الله علیه دارد.
بازدیدها: 155