تربیت فرزندان در خانواده اسلامی

هیات: فرزندان، شیرینی زندگی و نعمت بزرگ خداوند برای انسان‌ها هستند که زندگی پدر و مادر را سرشار از عشق و علاقه می‌کنند، به شرطی که در امر تربیت آنها کوشا با‌شند. این فرزندان حقوقی دارند که پدر و مادر وظیفه دارند آنها را رعایت کنند. یکی از مهمترین حقوق ها این است که فرزند را با خداوند و اهل بیت آشنا سازند.

فطرت وجودی فرزندان (تمام فرزندان عالم) پاک است و مانند یک پارچه سفید هستند که رفتارهای پدر و مادر باعث می‌شود این فطر آلوده شود یا اینکه تمیز و پاک بماند. چون پدر و مادر هستند که با اعتقادات خود باعث شکل گرفتن اعتقادات و باورهای فرزندشان می‌شوند. امام سجاد (علیه‌السلام) در رابطه با وظیفه پدر و مادر می فرمایند: تو (پدر) نسبت به فرزند خود مسئول هستی که او را نیکو تربیت نمایی و او را به سوی پروردگارش رهنمون سازی.. [1]

توجه: خوب تربیت کردن فرزندان به معنای این است که برای راحتی خودتان دارید سرمایه گذاری میکنید. از هر پدر و مادری سوال کنیم که آیا دوست دارید در زمان پیری(آن زمانی که نیاز به محبت دارید) فرزندتان به شما بی محلی کند و احترام نگذارد؟ قطعا جوابها این خواهد بود که دوست نداریم….

فرزندانی که خوب تربیت شده باشند و تربیت آنها از نوع دینی باشد، رفتارهای بهتری با والدین خود دارند. تربیت دینی برای فرزندان، سعادت و عاقبت بخیری را به دنبال دارد و ثواب آن برای والدین نیز خواهد بود.

روزی پیامبر و یارانش از قبرستان بقیع می‌گذشتند که پیامبر فرمود شتاب کنید. در برگشت هم یاران خواستند شتاب کنند که حضرت فرمود عجله نکنید. زیرا در هنگام رفتن، مرده ای را عذاب می‌کردند ولی در وقت برگشت عذاب را از او برداشتند. زیرا او فرزندی به جای گذاشت و در این فرصت به تعلیم علم دینی (بسم الله الرحمن الرحیم) پرداخت و بخاطر همین، خداوند او را بخشید. [2]

نکته: عزت و احترام در دنیا و آخرت را می‌توانید در خوب تربیت کردن فرزند تان داشته باشید. در دنیا با رفتارهای خوب خودش سبب سرافرازی شما می‌شود و در وقت گرفتاری هم کمک کار شما و عصای روز پیری شما خواهد بود. بعد از مرگ شما هم ذخیره ای است تا ثمرات کارهای خوب او برای شما هم ارسال گردد. پس در تربیت دینی فرزندتان کوشا باشید.

اگر توانستید در زمان کودکی این نهال نو پا را رشد دهید، دیگر مشکل چندانی ندارید. اما برای کسانی که به سن بالاتر رسیدن باید بگوییم که بهترین زمان‌ها را برای انتخاب تربیت دینی داشته باشید و آن زمان زمانی است که فرزند شما شاداب و سرحال است.در این حالت احتمال پذیرش بیشتر است تا زمانی که فرزند شما خشمگین و ناراحت است. امام رضا (علیه السلام) فرمودند :همانا برای دلها روی آوردن و پشت کردنی است؛ نشاط و فترتی است؛ پس زمانی که قلبها روی می‌آورند، بصیر هستند و می‌فهمند و زمانی که پشت می‌کنند، ملول و خسته می‌شوند. پس در هنگام نشاط و اقبال آنها را در یابید و در هنگام پشت کردن و فترت رها کنید. [3]

بعد از اینکه زمان مناسبی را برای صحبت کردن انتخاب کردید باید در همان فرصت مناسب، مسائل دینی مرتبط با هر موضوعی را به او آموزش دهید. مثلا؛ زمانی که فرزند شما غیبت کرد و می‌خواهید او را از این کار منع کنید. نباید در مورد مال مردم خوردن صحبت کنید. بلکه درباره همان موضوع در زمان مناسب با او صحبت کنید. و زمانی که شاد است به او بگویید که برای این شاد بودنش از خداوند تشکر کند.

توجه: باید به اقتضای سن فرزندتان توجه داشته باشید و با او مانند یک دانشمند علوم دینی رفتار نکنید.

می‌توان دوران تربیت کودک را به چند بخش تقسیم بندی کرد:
دوره اول: قبل از انعقاد نطفه که بستگی به پدر و مادر دارد که دارای چه روحیات و خلقیات بودند.دوره دوم: زمان بارداری مادر است که در این دوران از چه غذاهای تغذیه می‌کند و چه رفتارهای نشان می‌دهد، چون تمام این ها روی رفتار فرزند او نمایان خواهد شد.

دوره سوم: از ابتدای خلقت که در روایت ها بیان شده در گوش راست او اذان بگویید و در گوش چپ او اقامه بگویید و کام او را با تربت کربلا یا آب فرات باز کنید. همه این سه دوره ای که گفتیم به صورت غیر مستقیم، بیان کننده آموزش دینی است که در ضمیر ناخودآگاه او تاثیر می‌گذارد.

دوره چهارم: از سن 2،3 سالگی شروع می‌شود که این دوران به صورت مستقیم در امر تربیت او تاثیر گذار است.  امیرالمومنین درباره آغاز تربیت به امام حسن می فرماید: هنگامی که کودک و دارای نیت سالم و پاک بودی، بر ادب آموختن تو همت گماشتم. [4]

توجه: کودکانی که در دوران کودکی، با ایمان به خداوند و باورهای دینی تربیت می‌شوند، آزاده قوی و نیرومند تری نسبت به دیگران دارند؛ در هنگام مشکلات کمر خم نمی‌کنند و خود را بازنده نمیدانند، بلکه تلاش می‌کنند و با توکل به خداوند از آن مشکل پیروز بیرون می‌آیند. فرزندانی که تربیت دینی داشته باشند برای آرامش والدین خود تلاش می‌کنند و همیشه سعی دارند تا آنها را خوشحال سازند.

پی‌نوشت:
[1] مکارم الاخلاق، صفحه 421
[2] محمدعلی کریمی‌نیا، الگوهای تربیت کودکان و نوجوانان (رهنمودهای مهم تربیتی در قالب تمثیل و حکایت) قم: پیام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، سال چاپ: 1376، چاپ دوم، صفحه 206
[3] مستدرک الوسائل ،جلد 3،صفحه 55
[4] نهج البلاغه، نامه 31، صفحه 338

منبع: راسخون