چرا قبله از بیت المقدس به کعبه تغییر کرد؟

چند ماه پس از هجرت، یهودیان مسلمانان را به خاطر نماز خواندن به سوی بیت المقدس سرزنش می کردند. بعد از مدتی پیامبر(ص) در مسجد بنی سالم مشغول نماز ظهر بود. که جبرئیل آمد و بازوى پیامبر(ص) را گرفت و روى او را به سمت کعبه بگرداند. و فرمان تغییر قبله صادر شد.

یهودیان از این ماجرا ناراحت شدند. و باز بهانه جوئى کردند. خداوند پاسخ قاطعی داد. که شرق وغرب عالم از آن خداست و هیچ مکانی بدون عنایت او شرافت ذاتی ندارد.

پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) مدت سیزده سال پس از بعثت. در «مکّه»، و چند ماه بعد از هجرت، در «مدینه» به امر خدا به سوى «بیت المقدس» نماز مى خواند. ولى بعد از آن، قبله تغییر یافت و مسلمانان مأمور شدند به سوى «کعبه» نماز بگزارند.
در این که مدت عبادت مسلمانان به سوى بیت المقدس در «مدینه» چند ماه بود. مفسران اختلاف نظر دارند، از هفت ماه تا هفده ماه ذکر کرده اند. ولى هر چه بود در این مدت مورد سرزنش یهود قرار داشتند. چرا که «بیت المقدس» در اصل قبله یهود بود.

آنها به مسلمانان مى گفتند: اینان از خود استقلال ندارند. و به سوى قبله ما نماز مى خوانند، و این دلیل آن است که ما بر حقیم.
این گفتگوها براى پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) و مسلمانان ناگوار بود. آنها از یکسو مطیع فرمان خدا بودند.
و از سوى دیگر طعنه هاى یهود از آنها قطع نمى شد. براى همین جهت پیامبر(صلى الله علیه وآله) شب ها به اطراف آسمان مى نگریست. گویا در انتظار وحى الهى بود.

مدتى از این انتظار گذشت، تا این که فرمان تغییر قبله صادر شد. و در حالى که پیامبر دو رکعت نماز ظهر را در مسجد «بنى سالم» به سوى بیت المقدس خوانده بود. «جبرئیل» مأمور شد بازوى پیامبر(صلى الله علیه وآله) را بگیرد. و روى او را به سوى کعبه بگرداند. (۱)

یهود از این ماجرا سخت ناراحت شدند. و طبق شیوه دیرینه خود به بهانه جوئى و ایراد گیرى پرداختند.
آنها قبلاً مى گفتند: ما بهتر از مسلمانان هستیم. چرا که آنها از نظر قبله استقلال ندارند و پیرو ما هستند. اما همین که دستور تغییر قبله از ناحیه خدا صادر شد، زبان به اعتراض گشودند. چنان که قرآن در آیه ۱۴۲ سوره بقره مى گوید:
(به زودى بعضى از سبک مغزان مردم مى گویند چه چیز آنها (مسلمانان) را از قبله اى که بر آن بودند. بر گردانید؟)؛ «سَیَقُولُ السُّفَهاءُ مِنَ النّاسِ ما وَلاّهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتی کانُوا عَلَیْها».
چرا اینها از قبله پیامبران پیشین، امروز اعراض نمودند؟ اگر قبله اول صحیح بود این تغییر چه معنى دارد؟
و اگر دومى صحیح است چرا سیزده سال و چند ماه به سوى بیت المقدس نماز خواندید؟!
خداوند به پیامبرش دستور مى دهد: (به آنها بگو شرق و غرب عالم از آن خداست. هر کس را بخواهد به راه راست هدایت مى کند)؛ «قُلْ لِلّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ یَهْدی مَنْ یَشاءُ إِلى صِراط مُسْتَقیم».

این یک دلیل قاطع و روشن در برابر بهانه جویان بود که بیت المقدس و کعبه و همه جا ملک خدا است. اصلاً خدا خانه و مکانى ندارد، مهم آن است که تسلیم فرمان او باشید. هر جا خدا دستور دهد به آن سو نماز بخوانند. مقدس و محترم است، و هیچ مکانى بدون عنایت او داراى شرافت ذاتى نمى باشد.

تغییر قبله در حقیقت مراحل مختلف آزمایش و تکامل است. و هر یک مصداقى است از هدایت الهى، او است. که انسان ها را به صراط مستقیم رهنمون مى شود. (۲)