تفسیر تسنیم (تفصیلی)| جلد۱،سوره حمد،آیه ۱،لطایف و اشارات؛عینیت یا مغایرت اسم با مسما

۳– عینیت یا مغایرت اسم با مسما  

اختلاف متکلمان پیشین بر سر عینیت یا مغایرت اسم با مسما، ناظر به اسماى حقیقى و تکوینى ذات اقدس الهى است، نه اسماى لفظى او؛ چون هیچ موحدى الفاظ یا مفاهیم نامهاى خداوند را عین ذات مسماى به آنها نمى داند.

توضیح این که، اسم، چنانکه در بحث تفسیرى گذشت، معانى مختلفى دارد؛ در عرف و لغت بر لفظ دال بر مسما اطلاق مى شود و در اصطلاح اهل معرفت به معناى ذات همراه با تعین است و بنا بر این اصطلاح خاص، نامهاى لفظى ذات و صفات خداى سبحان اسم اسم الاسم است ؛ مانند اسمایى که در قرآن کریم و روایات و ادعیه، نظیر دعاى جوشن کبیر آمده است و مفاهیم نامهاى لفظى اسم الاسم است.

آثار و برکاتى که در برخى روایات و ادعیه مانند دعاى سمات براى اسماى الهى ذکر شده، مانند گسترده شدن زمین، بر افراشته شدن کوهها و یا آفرینش عرش، کرسى و ارواح، نتیجه اسماى لفظى نیست ؛ زیرا همان گونه که گذشت هرگز با لفظ و یا مفهوم نمى توان بر جهان عینى اثر گذاشت، بلکه منظور از آن اسماء همان ذات خداوند با تعین خاص است که با آن تعین این امور آفریده مى شود: و بکل اسم رفعت به سماءک و فرشت به اءرضک و اءرسیت به الجبال و اءجریت به الماء و سخرت به السحاب و الشمس و القمر و النجوم و اللیل و النهار و خلقت الخلائق کلها ^(۵۷۳) باسمک الذى خلقت به عرشک… ^(۵۷۴)

نکته: در برخى روایات، احصاى نامهاى خداى سبحان عامل ورود به بهشت معرفى شده است: ان لله تسعه و تسعین اسما من اءحصیها فقد دخل الجنه ^(۵۷۵) مراد از احصاى اسماء، بر شمارى و استخراج رقم و عدد اسماء نیست، بلکه منظور، متخلق شدن به حقایق آنهاست و گرنه شمارش و تلفظ این نامهاى مقدس، عبادتى لفظى است و آنچه مایه راهیابى به بهشت است، تخلق به حقایق این نامها و اوصاف است.

بازدیدها: 34