روى عن صادق (علیه السلام ) اءنه سئل لم سمیت الکعبه ؟ قال: لاءنها مربعه. فقیل له: و لم صارت مربعه ؟ قال: لاءنها بحذاء البیت المعمور و هو مربع. فقیل له: و لم صار بیت المعمور مربعا؟ قال: لانه بحذاء العرش و هو مربع . فقیل له: و لم صار العرش مربعا؟ قال: (لاءن الکلمات التى بنى علیها الاسلام اءربع: سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اءکبر. (۷۲۶)
اشاره: حضرت امام صادق (علیه السلام ) سر تربیع کعبه را محاذات آن با بیت معمور مربع و راز تربیع معمور را محاذى بودن آن با عرش مربع و رمز تربیع عرش را تربیع اصول اولیه دین سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اءکبرمى داند.
در این کلام بلند که امام صادق (علیه السلام ) سخن را از تربیع کعبه به اصول اولیه دین پیوند مى دهد، عظمت تحمید بیان شده است ؛ زیرا پایگاه تحمید چنان رفیع استع که در کنار تسبیح، تهلیل و تکبیر از اصول بنیادین دین و پایه هاى آغازین آفرینش جهان قرار گرفته است ؛ زیرا عرش خداوند که همان مقام فرمانروایى اوست، بر این اصول استوار است.
همچنین اختصاص حمد به خداى سبحان از این حدیث استفاده مى شود؛ همان طور که اختصاص تسبیح و تهلیل و تکبیر به خداوند نیز از آن استظهار مى شود؛ زیرا اگر ریشه هاى اصلى دین تسبیح، تحمید، تهلیل و تکبیر است، پس در جهان چیزى به غیر خدا ارتباط ندارد تا به سبب آن، غیر خدا محمود حامدان قرار گیرد.
غیر خدا در صورتى مى تواند ملجاء و محمود دیگران باشد که اولا از خود کمالى داشته باشد و ثانیا بتواند با کمال خود نیاز غیر را برطرف و تاءمین کند؛ در حالى که تسبیح و تحمید خداى سبحان وقتى با تهلیل او قرین گردد، پیامش آن است که خداى سبحان تنها موجودى است که ناقص نیست و همه نقصها را نیز او برطرف مى کند و در نتیجه، در جهان از غیر او کارى بر نمى آید؛ اما تسبیح و تحمید بى تهلیل پیامش فراتر از این نیست که خداى سبحان ناقص نیست و بر تاءمین نیاز و رفع نقایص دیگران نیز قادر است و این، تنها اثبات شى ء است، نه نفى ما عدا.
بنابراین، تسبیح، تحمید، تهلیل و تکبیر، همه از آن خداى سبحان است و اگر مقام یا شخصى محمود است، در حقیقت شاءنى از شئون فاعلیت خداى سبحان است ؛ همانند مقام محمود رسول اکرم صلى الله علیه و آله و سلم
بازدیدها: 80