تفسیر تسنیم (تفصیلی)| جلد۱،سوره حمد،آیه ۳،الرحمن الرحیم؛ربوبیت ممدوح و مذموم

ربوبیت ممدوح و مذموم  

رب، گاهى مربوب خود را عالمانه، عادلانه و رحیمانه اداره مى کند و گاهى جاهلانه و ظالمانه ؛ قسم اول ربوبیت محمود و قسم دوم ربوبیتى مذموم و ناپسند است. براى اثبات این که ربوبیت خداوند از قسم اول است، آیه مورد بحث برخى از صفات جمالى حق را یاد کرده، مى فرماید: رب و پرورش دهنده عوالم هستى امکانى خدایى است که رحمتى فراگیر و مطلق دارد (رحمت رحمانیه ) و رحمتى مخصوص ( رحمت رحیمیه ).

قرآن کریم گاهى با صفات سلبیه و با زبان نفى، نقص و ظلم را از حریم ذات اقدس الهى دور مى کند: ( و لا یظلم ربک اءحدا ) ^(۷۵۵) ( و ما ربک بظلام ^(۷۵۶) للعبید) ^(۷۵۷) و گاهى با لسان اثبات مى فرماید: پرورنده جهان هستى رحمان و رحیم است و بر اساس رحمت فراگیر خود جهان را تدبیر مى کند و چون تربیت و تدبیر او بر اساس رحمت است و در ربوبیت او نیز ستم راه ندارد ( و گرنه بر محور رحمت نبود )، پس ربوبیتى محمود و ممدوح است.

قرآن کریم دو گونه ربوبیت ترسیم مى کند: روبوبیت ممدوح و ربوبیت مذموم و در مواردى سخن از ربوبیت مذموم دارد؛ مانند سخن فرعون که خود را رب برتر بنى اسرائیل معرفى کرد: (فقال اءنا ربکم الاءعلى ) ^(۷۵۸) و یا سخن حضرت یوسف (علیه السلام ) به مصاحب خود در زندان: (اذکرنى عند ربک ) و کلام خداى سبحان: (فاءنسیه الشیطان ذکر ربه ) ^(۷۵۹) که درباره ربوبیت مذموم عزیز مصر است و یا سخن دیگر حضرت یوسف (علیه السلام ) که ربوبیت مذموم ارباب متفرق را نفى مى کند: یا صاحبى السبحن ءاءرباب متفرقون خیر اءم الله الواحد القهار ^(۷۶۰) اما ربوبیت خداى سبحان که بر اساس رحمت است محمود و پسندیده است.

بازدیدها: 111