تفسیر تسنیم (تفصیلی)| جلد۱،سوره حمد،آیه ۵، ایاک نعبد و ایاک نستعین،لطایف و اشارات؛توحید عبادى و اطاعت از رسول

۶- توحید عبادى و اطاعت از رسول 

همه پیامبران الهى انسانها را به توحید عبادى فرا مى خواندند؛ چنانکه حضرت هود (علیه السلام ) به قوم خود فرمود: یا قوم اعبدوا الله ما لکم من اله غیره ^(۸۹۶). گرچه لسان جمله (اعبدوالله ) حصر نیست، اما جمله (ما لکم من اله غیره ) بیانگر حصر عبادت، در حق خداى سبحان و مفسر گویاى لا اله الا الله است. ^(۸۹۷)

حضرت صالح (علیه السلام ) نیز همین سخن را با قوم خود گفت: یا قوم اعبدوا ما لکم من اله غیره. ^(۸۹۸) همچنین درباره شعیب (علیه السلام ) مى فرماید: و الى مدین اءخاهم شعیبا قال یا قوم اعبدوا ما لکم من اله غیره ^(۸۹۹) و در دستورى جامع، خداى سبحان به رسولش ‍ مى فرماید: (قل الله اءعبد مخلصا له دینى ) ^(۹۰۰) این جمله که با تقدیم مفعول بر فعل مفید حصر است، همان لسان (ایاک نعبد) را دارد و کلمه (مخلصا) مؤ کد همان معنایى است که از حصر استفاده مى شود.

تذکر: تقدیم مفعول بر فعل، همواره براى افاده حصر نیست ؛ زیرا گاهى اهتمام و مانند آن مایه تقدیم مى شود، لیکن در این گونه از موارد که شواهد لبى متصل از یک سو و خطوط کلى ره آورد وحى از سوى دیگر راهنمایى مى کند، نکته اساسى تقدیم، همان افاده حصر است.

اثر توحید عبادى آن است که انسان در هیچ امرى، مطیع غیر خدا نخواهد بود و دستور اطاعت از پدر و مادر یا رسول و اءولوالاءمر، هرگز با توحید عبادى خداى سبحان منافاتى ندارد؛ زیرا اطاعت از آنها در حقیقت، اطاعت از خداى سبحان و پاسخى به فرمان اءطیعوا الله و اءطیعوا الرسول و اءولى الاءمر منکم ^(۹۰۱) است. اطاعت و عبادت خدا شریک بردار نیست تا انسان در برخى امور مطیع خدا و در بعضى دیگر مطیع قانون، اءولوالاءمر یا پدر و مادر باشد، بلکه لزوم اطاعت در همه این موارد محصول فرمان خداست.

اطاعت انسان از انسانهاى دیگر، به وسیله اطاعت خدا مرزبندى شده است: لا طاعه لمخلوق فى معصیه الخالق ^(۹۰۲). هم اصل اطاعت از دیگران، مشروط به دستور خداست و هم مرز آن تا جایى است که به حدود الهى آسیبى نرسد و از این رو اطاعت از مخلوق در معصیت خالق جایز نیست. پس همه اطاعتها منحصر در اطاعت خداى سبحان است و حصر مستفاد از (ایاک نعبد) و همچنین اصل کلى (ان الحکم الا الله ) ^(۹۰۳) بى تخصیص بر اطلاق خود باقى است.

بازدیدها: 0