تفسیر تسنیم (تفصیلی)| جلد۱،سوره حمد،پیشگفتار؛ ام الکتاب، ام القرآن

۱- ام الکتاب، ام القرآن:

نامگذارى سوره حمد به این دو نام، که در روایات فراوانى به نقل فریقین آمده است، از این روست که مشتمل بر عصاره معارف قرآن کریم است.

معارف قرآنى داراى سه بخش مبداءشناسى، معادشناسى و رسالت شناسى است و کلام منسوب به حضرت امیرالمؤ منین (علیه السلام ) نیز که فرمودند: رحم الله امراء علم من اءین و فى اءین و الى اءین ناظر به شناخت همین اصول سه گانه است. سوره مبارکه فاتحه الکتاب نیز مشتمل بر معرفتهاى یاد شده است ؛ زیرا بخش آغازین آن مربوط به مبداء و ربوبیت مطلق او بر عوالم هستى و همچنین صفات جمالى او مانند رحمت مطلق و رحمت خاص است و بخش میانى آن (مالک یوم الدین ) ناظر به معاد و ظهور مالکیت مطلقه خداى سبحان در قیامت است و بخش پایانى آن که سخن از حصر عبادت و استعانت در خداى سبحان و طلب هدایت به صراط مستقیم دارد (ایاک نعبد… و لا الضالین )، مربوط به هدایت و ضلالت در سیر از مبداء تا معاد است و مدار و محور آن مسئله وحى و رسالت است. پس اصول معارف قرآنى در این سوره ترسیم شده است.

حکیم متاءله و مفسر ژرف اندیش، صدر المتاءلهین شیرازى درباره این سوره مبارکه مى گوید:

نسبت سوره فاتحه به قرآن، همانند نسبت انسان (جهان کوچک ) به جهان ( انسان بزرگ است و هیچ یک از سور قرآنى در جامعیت، همتاى این سوره نیست. کسى که نتواند از سوره مبارکه فاتحه بخش عمده اى از اسرار علوم الهى و معالم ربانى (مبداءشناسى، معادشناسى، علم النفس و…) را استنباط کند، عالم ربانى نیست و به تفسیر این سوره، آن گونه که باید، راه نیافته است. ^(۴۴۱)

بازدیدها: 138