حجت الاسلام والمسلمین پناهیان:یکی از عناصر مهم در مفهوم تقوا این است که افراد را مستقل بار می‌آورد.

به گزارش خبرنگار هیات رزمندگان، حجت الاسلام والمسلمین علیرضا پناهیان استاد حوزه و دانشگاه و تولیت حوزه علمیه دارالحکمه به مناسبت ماه مبارک رمضان در فاطمیه بزرگ تهران به سخنرانی پرداخته و گفت: یکی از عناصر موجود در مفهوم تقوا که می‌تواند مقدمه کسب و توجه به تقوا به حساب آید این است که تقوا افراد را مستقل بار می‌آورد.

وی با بیان اینکه تربیت تقوامحور سعی می‌کند انگیزه درونی افراد را برای افزایش قدرت استقلال بالا ببرد. عنوان کرد: روش‌های دیگر ممکن است به تبلیغات، جامعه، فشارها، قوانین و مقررات وابسته باشد. به عنوان مثال در یک دوره کشور ما برای بستن کمربند قوانین سفت و سخت گذاشته شد و در برخی از فیلم‌ها هم آن را به نمایش گذاشتند که به عنوان یک فرهنگ پذیرش شود.

حجت الاسلام والمسلمین پناهیان با بیان اینکه ما یک مفهومی به نام امر به معروف و نهی از منکر داریم اما نباید تصور شود که این به معنای تسلط افراد به یکدیگر است، اظهار کرد: شرایط امر به معروف و نهی از چنان سخت است که هر کس نمی‌تواند هر جایی این کار را انجام بدهد. بزرگوارانه برخورد کردن یکی از لوازم تحقق تقوا است.

تقوا بایستی محور باشد

این کارشناس مسائل دینی با بیان اینکه ما باید اصل را تقوا قرار بدهیم. ابراز کرد: در برخی از مسائل اجتماعی که به دیگران ضرر زده می‌شود. دنبال تقوای افراد نیستیم. قوانین حقوقی وضع و جرم انگاری می‌شود. با کنترل، جزا و پاداش افراد مراقبت انجام می شود. همچون بستن کمربند یا کاهش سرعت در جاده‌ها که با قانون کنترل می شود. گاهی برخی بدی‌ها در جامعه باب می‌شود جامعه را به اضمحلال می‌برد. اینجا مراقبت اجتماعی افزایش پیدا می‌کند. اما در تربیت افراد مراقبت اجتماعی معنا ندارد. باید زمینه سازی کنیم که افراد با انگیزه خود آن کار مورد نظر را انجام بدهند.

مراتب تربیت فرزند

تولیت حوزه علمیه دارالحکمه با بیان اینکه در ۷ سال سوم به فرزندان خود باید بفهمانید که دیگر مسئولیت دارند. گفت: برخی در طفولیت درست تربیت نشدند بعد از سن ۱۴ سالگی وقتی رها می‌شوند دچار سوء استفاده می شوند. در هفت سال اول باید کنجکاوی‌های کودک ارضا شود در ۷ سال دوم مراقبت اجتماعی را تجربه کنند. در ۷ سال سوم دیگر باید مسئولیت اجتماعی را بپذیرند و به شدت گفتگو افزایش پیدا ‌کرده و مراقبت کاهش یابد و به شدت توجه به خودشناسی افزایش پیدا کند. شیوه گفتگو این است که او خود به محاسبه نفس بپردازد.

هدف تربیت انسان متفکر و مستقل است

این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه ما نمی‌خواهیم ربات فرمانبر درست کنیم. می‌خواهیم انسان‌های متفکر مستقل تربیت کنیم، ابراز کرد: در محیطی مثل مسجد باید قضاوت نکردن درباره افراد، حسن ظن و میدان دادن به انواع افراد تمرین شود. امیرمومنان امام علی(ع) الگوی بهترین رفتار بود حضرت با پیشتازی خود آبروی همه تنبل‌ها را می‌برد. به همین دلیل هم کینه امیرالمومنین را در دل گرفتند.
پیشتازها روی تنبل‌ها را کم می‌کنند. اگر در یک کلاس چند نفر پیشتاز باشند که با فعالیت های ایثارگرانه خود روی کسانی را که تنبلی می‌کنند کم کنند این سیستم بسیار جواب می‌دهد و افراد را به درون خود سوق می‌دهد.

فلسفه پنهان بودن قیامت

این استاد دانشگاه با بیان اینکه خداوند در سوره طه آیه ۱۵ می‌فرماید ما ساعت قیامت را پنهان کردیم، گفت: زمان قیامت را مخفی کردیم که بتوانیم جزا و پاداش بدهیم. اگر زمان قیامت را مشخص می‌کردیم نمی‌توانستیم پاداش بدهیم یا مجازات کنیم ما پاداش را به قدرت درونی فرد می‌دهیم که آن تقوا است. اگر زمان مجازات را اعلام کنیم از ترس آن مجازات مشخص شده رفتار خود را تغییر می‌دهد. اگر شما زمان و مقدار پاداش و جزا را مشخص کنید هر کسی تحت تاثیر قرار می‌گیرد و در مقابل رفتار شما انفعال پیدا می‌کند در این حالت طیف گسترده ای کنترل میشوند بدون داشتن شایستگی‌های عمیق درونی کنترل می‌شوند.

مهمترین شایستگی درونی استقلال است

حجت الاسلام والمسلمین پناهیان ادامه داد: مهمترین شایستگی عمیق درونی استقلال فرد است، در روایت است که می فرماید تو جزو دوستان ما نیستی مگر به این نقطه برسی که وقتی همه مردم شهر گفتند تو آدم بدی هستی ناراحت نشوی و اگر همه مردم شهر گفتند آدم خوبی هستی، خوشحال نشوی. زیرا ما برای تشویق دیگران کار نمی‌کنیم. برخی فکر می‌کنند که امر دینی امر اخروی و غیر انسانی است در حالی که آخرتگرایی بزرگترین امر انسانی است که تو توانستی از همه منافع دنیا با انگیزه در عمل چشم پوشی کنی.

آخرتگرایی بزرگترین امر انسانی است که انسان از همه منافع دنیا با انگیزه در عمل چشم پوشی کرده و مسائل را به روز قیامت حواله می کند. شما قرآن می‌خوانید خدا را می‌بینید چرا که کلام خداوند است. وقتی تقوا داشته باشید به مرور شبیه خدا می‌شوید. خداوند محاسبات شما را می‌گذارد برای روز قیامت باید خیلی تقاضا کنی تا جلوه‌ای به شما نشان بدهد.

اگر خداوند می‌خواست مردم را به ظلمشان ماخذه کند یک جنبنده بر روی زمین باقی نمی‌گذاشت اما خداوند حساب و کتاب را تا زمان و اجل معین به تاخیر انداخته اما وقتی اجل برسد یک لحظه پس و پیش نمی‌شود.

جایگاه تشویق و تنبیه

وی ادامه داد: کسانی که پیشتاز هستند ممکن است گاهی تقدیر شوند و گاهی هم نباید تقدیر بشوند. گاهی هم دین نهی می‌کند که از خوبی‌های شخص تقدیر شود. خداوند خوب بودن از طریق تشویق و تنبیه سریع را قبول ندارد چرا که برای استقلال افراد ارزش قائل است. شایستگی اصلی در استقلال است. اینکه می‌فرماید فقط من بر اساس تقوا پاداش می‌دهم چرا که در ذات تقوا استقلال وجود دارد. بزرگتر عنصر فرهنگی که یک جامعه دینی دارد و می‌تواند آن را به رخ جهانیان بکشد همین است که افراد در آن جامعه بر روی تشخیص، انگیزه درونی و علاقه فردی خود که هر کدام خود آن را به دست آوردند رفتار می‌کنند. این تنها عاملی است که ما را بر غرب برتری می‌دهد. صدام می‌خواست جنگ را هدایت کند سربازی را ۸ سال کرد ما ۸ ماه هم به سربازی اضافه نکردیم دنیا درباره این موضوع بسیار تعجب کرده بود. در جامعه اسلامی بسیار می‌شود خیانت کرد چرا که مچ گیری صورت نمی‌گیرد. در جامعه اسلامی برخی قربانی می‌شوند چرا که برای خوب شدن جامعه از قانون کم می‌شود و پیشتازها درست می‌شوند و پیشتازها فدا می‌شوند اگرچه خداوند خود مدافع پیشتازها هست.

این استاد حوزه علمیه بیان کرد: البته در مواردی هم استثنا دارد. آنجا که یک امر اجتماعی پدید می‌آید که اگر جلوی آن گرفته نشود جامعه مضمحل می‌شود اما تشخیص مرز این‌ها حکمت زیادی لازم دارد، اینکه تا مسلمانان مومنان و افراد خوب به قدرت رسیدند با به قانونگذاری یقه بگیرند و بکوبند صحیح نیست. برای امر به معروف و نهی از منکر و نصیحت یا روابط اجتماعی که یکدیگر را هوشیار کنند قواعدی وجود دارد، به عنوان مثال می‌فرماید هر کس بیشتر با شما رفیق بود بر او بیشتر سخت بگیر و هر کس کمتر رفیق بود بیشتر به او لبخند بزنید. در روایت است که هر کس به شما نزدیک بود می‌توانید او را عتاب کنید هر کس به شما دور بود فقط به او لبخند بزنید.

برتری فرهنگی ما نسبت به غرب

این کارشناس مذهبی با بیان اینکه فضای تربیت دینی فضای سیالی است. و فضای مقرراتی نیست و به افراد اجازه نفس کشیدن می‌دهد. عنوان کرد:‌ برتری فرهنگ ما نسبت به غرب فاصله داشتن ما از بروکراسی و داشتن آزادی‌های فردی بیشتر است. در دین اسلام غیبت کردن از زناکاری برتر است و گناه کبیره محسوب می‌شود. چون اگر غیبت کردن را در جامعه دینی آزاد بگذارید. و رواج دهید مردم از ترس آبروریزی گناه نمی‌کنند اما خداوند دوست ندارد کسی از ترس آبروریزی گناه نکند. اما در غرب تمسخر کردن آزاد است و با تمسخر و تحقیر رفتار افراد را مشخص می‌کنند.

اما در دین کسی حق ندارد این کار را بکند. طوری می‌شود که خداوند در قرآن به کم بودن اصحاب دین افتخار می‌کند. و می‌گوید در عوض شایستگی لازم را دارند و به آن تعداد کم روحیه می‌دهد.

حجت الاسلام والمسلمین پناهیان گفت:‌تربیت بر اساس تقوا نباشد می‌گوید باید فلان رفتار به هر قیمت شده تغییر کند. اما تربیت بر اساس تقوا این روش را قبول ندارد. مظلومیت اهل بیت برای این بود که می‌خواستند نرخ کرامت اسلامی را حفظ کنند. وقتی قدرت پیدا می‌کنید باید از طغیان مراقبت کنید و بر مدار و روش تقوا عمل کنید. در تاریخ اسلام ضربه از جایی شروع نشد که پیامبر اسلام کرامت داشتند. بلکه از جایی شروع شد که اصحاب به دنبال جبران آن کرامت نبودند.

عامل موفقیت در جامعه دینی

وی در پایان خاطرنشان کرد: عامل موفقیت در جامعه دینی برای رسیدن به نقطه‌های مطلوب قانون، پاداش و جزای فوری نیست بلکه عامل موفقیت پیشتازها و روابط اجتماعی از طریق امر به معروف و نهی از منکر با آداب خود، تقدیر کردن از پیشتازها است. تقدیر از پیشتازها هم ظاهری و صوری نیست بلکه تقدیر قلبی است.

همان انتظاری که رسول خدا برای اهل بیت خود داشتند و هیچگاه به آن دست نیافتند. از خداوند بخواهیم خداوند خانواده، مدرسه و مسجد ما را به این طرح نزدیک کند. اگر ما بخواهیم مبتنی بر تقوا فضای تربیتی درست کنیم. فضائل در آن بسیار با اهمیت است تقوا فضا را خوب می‌کند.

 

eheyat

Views: 0