توازنی عجیب در شخصیت حضرت امیر (علیه السلام)

نکته ای که درباره ی زندگی امیرالمؤمنین (علیه السلام) وجود دارد امری است که، به توازن در شخصیت ایشان تعبیر می شود.

توازن منحصر به فردی که در شخصیت آن بزرگوار وجود دارد ، اجتماع صفات ظاهراً متضاد و ناسازگاری است که آنچنان زیبا در کنار یکدیگر چیده شده که خود خالق نوع دیگری از زیبایی ست .

از جمله این صفات میتوان به نمونه هایی چون: رقّت قلب و قاطعیت حضرت اشاره کرد . آنجا که برای کودکان یتیم پدری مهربان است و آنجا که در میادین متعدد جنگ (که در تاریخ مواردش وجود دارد) ، دارای روحیه ای وصف ناشدنی از صلابت و قاطعیت است .

ورع وحاکمیت او ؛ آنجا که دیده می شود از هر چیز شبهه ناک که بوی مخالفت با دین میدهد ، دوری میکند و از آن سوی دیگر این ویژگی ناب را در امور حکومتی ، مقتدرانه اعمال میکند .

قدرت و مظلومیت ایشان ؛ این دو صفاتی است که هر دو با هم یکجا جمع نمی شوند . اما امیرالمؤمنین(علیه السلام) در عین قدرت در زمان زمامداری و حکومت ، از مظلوم ترین انسان های زمان خودش بلکه مظلوم ترین انسان های تاریخ اسلام است .

نمونه ی دیگر زهد و ساده زیستی اوست ؛ امیرالمؤمنین(علیه السلام) کسی است که از قول آن حضرت نقل کرده اند که : صدقه ای که من از مال خودم خارج می کنم اگر به همه ی بنی هاشم تقسیم کنم ، آنها را کفایت می کند .

بی رغبتی به دنیا ، با بنای دنیا که خدای متعال این را وظیفه ی همه قرار داده است ، منافات ندارد . دنیا را ساختن ، زمین را آباد کردن ، ثروت ایجاد کردن اما دل نبستن و اسیر آن نشدن . غلام ثروت و پول و مال و منال نشدن . مقهور مال دنیا نشدن تا آنکه بتوان براحتی آنرا در راه خدا انفاق کرد .، نمونه ی بارز توازن اسلامی شخصیت اوست.

یکی از خصوصیات بسیار مهم ؛ دعا ، توبه و استغفار است . شخصیتی که جنگ و مبارزه میکند ، میدان های جنگ و سیاست را می آراید ، نزدیک به پنج سال بر بزرگترین کشورهای آن روز دنیا حکومت میکند و در عین حال فرصت هایی ناب ، برای راز و نیاز با خدای خود دارد، تا آنجا که می بینیم دعاهایی که در دست ماست ، دعاهای معمول امیرالمؤمنین (علیه السلام) است . دعا و تضرّع و انابه ی ایشان از دوران جوانی . آن زمان که جوانی انقلابی در کنار رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) بود .

در فرمایشی از امام باقر (علیه السلام) آمده است که ایشان پس از اشاره به زهد و عبادت وخصوصیات اخلاقی و روحی امیرالمؤمنین (علیه السلام ) فرموده اند : ” و ما اطاق عمله منّا احد ” از ما هم هیچ کس توان انجام عمل او را ندارد . و بعد فرمودند : ” وان کان علی بن الحسین (علیه السلام) لینظر فی کتاب من کتب علی (علیه السلام) . فیضرب به الارض و یقول من یطیق هذا ؟ “

علی بن الحسین (علیه السلام) به یکی از کتاب های علی بن ابی طالب (علیه السلام) نظر میکرد. سپس کتاب را زمین گذاشت و فرمود : چه کسی این عمل را طاقت می آورد ؟ ⁽¹⁾

امام سجاد (علیه السلام) که سید العابدین و زین العابدین است ؛ در مقابل عمل و عبادت و زهد امیرالمؤمنین احساس عجز می کند . از قول امام سجاد (ع) که معصوم بود نقل میکنند که می فرماید : مگر ما میتوانیم مثل علی (علیه السلام) باشیم ؟! امیرالمؤمنین (علیه السلام) نیز ، در نامه ای به عثمان بن حنیف فرمود : ” الا و انکم لا تقدرون علی ذلک ” شما نمی توانید به این سبکی که من عمل می کنم ، عمل کنید . ⁽²⁾

ابعاد شخصیت امیرالمؤمنین (علیه السلام) درعمل فردی و شخصی خود ، در محراب عبادت و مناجات ، در زهد و یاد خدا ، در مبارزه با نفس و انگیزه های مادی ، همگی درس های جاودانه و فراموش نشدنی برای تمام نسل های بشر است.

او کسی است که جملات شکوهمند اش در فضای آفرینش و زندگی همچنان طنین انداز است .آنجا که میگوید : ” یا دنیا … غرّی غیری. “

ای جلوه های دنیا ، ای زیباییهای پر جاذبه ، ای هوس هایی که قویترین انسان ها را به دام خود می کشید ، بروید ، و کسی غیر از علی را فریب دهید .

او امیرالمؤمنین است ، کسی که وقتی هیچ کس در میدان نمی ماند ، او می ماند . آن هنگام که هیچ کس قدم به میدان نمیگذارد ، او وارد میشود ؛ مبارزی مجاهد و مؤمنی فداکار .

در جنگ های پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) ؛ در اُحد ؛ آن زمان که همه بجز اندکی رفتند ؛ امیرالمؤمنین (علیه السلام) از پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) دفاع کرد . در خندق آن هنگامی که همه از مبارزه ی با عمروبن عبدود سر پیچیدند ، آن حضرت داوطلب ِ مبارزه شد .

در قضیه ی خیبر و در آیات برائت ، و در بعد از رحلت پیامبر و در ماجرای انتخاب جانشین در جریان سقیفه ، در شوراهای تشکیل شده ، او خالصانه آن امری را که رضای الهی در آن بود ، در نظر گرفت .

قرن ها است که درباره ی او می نویسند و نمی توانند تصویر کنند . قرن ها است که در برابر عظمت شخصیت او بهترین ها معترف به عجزخویشتن اند . شخصیت او ابعاد عظیمی دارد که قابل احاطه ی بیانی و زبانی نیست . ” هو البحر من ای النواحی اتیته ” ⁽³⁾

تجسم حکومت الهی و آیات قرآن در میان مسلمین ، تجسم “اشداء علی کفار رحماءُ بینهم” ⁽⁴⁾. تجسم عدل مطلق است .

پی نوشت:

1) بحارالانوار ؛ ج 40 ، ص 340

2) نهج البلاغه نامه 45

3) بحارالانوار ؛ جلد 107 ، ص 11

4) سوره ی فتح ؛ آیه ی 29

(با اقتباس از کتاب شخصیت و سیره ی حضرت علی (علیه السلام) در نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی “مدظله العالی”)

انتهای مطلب/

 

بازدیدها: 5