حجاب در قرآن

ماه رمضان ماه تقرّب به آستان مقدس الهی و از مهمترین راه هایی که با طیّ آن هر کس می تواند بنابر ظرفیت وجودی، توان و همّت خود در مسیر به سوی خداوند متعال بشتابد، تدبّر در قرآن کریم است. تدبّر از ریشه ی «دَبر» به معنای پشت سر و عاقبت چیزی است. بنابراین، تدبّر به معنای اندیشیدن در عاقبت کارها، عواقب امور و نتایج عملکردها است و نتیجه اش کشف حقایق و مسائلی است که بدون آن اندیشیدن، بدست آوردنش میسّر نمی باشد. به عبارت دیگر تدبّر به معنای اندیشه عمیق و پیاپی و مستمر در ورای ظاهر، برای روشن شدن چهره واقعی و ظاهر شدن باطن امور می باشد. در این نوشتار به مبحث حجاب با مدنظر قرار دادن و تدبّر در آیات قرآن کریم خواهیم پرداخت.

***

حجاب در لغت به معنای مانع، پرده و پوشش آمده است. استعمال این کلمه بیشتر به معنای پرده است و از آن جهت مفهوم پوشش می دهد که پرده، وسیله ای برای پوشاندن است، ولی هر پوششی حجاب نیست؛ بلکه آن پوششی حجاب نامیده می شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد.

حجاب به معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بُعد ایجابی و سلبی است. بُعد ایجابی آن وجوب پوشش بدن و بُعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است؛ و این بُعد باید در کنار یکدیگر باشد تا حجاب اسلامی محقق شود؛ گاهی ممکن است بُعد اول باشد ولی بُعد دوم نباشد در این صورت نمیتوان گفت که حجاب اسلامی محقق شده است. علاوه بر این در قرآن از انواع دیگر حجاب که در رفتار خارجی انسان تجلی می کند، نام برده شده است؛ مثل حجاب و پوشش در نگاه که مردان و زنان در مواجهه با نامحرم به آن توصیه شده اند.

حجاب چشم

در قرآن مجید بیش از ده آیه در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرم وجود دارد. یکی از این آیات، آیه 59 سوره احزاب است: « يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنينَ يُدْنينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنى‏ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحيماً » ( ای پیامبر، به زنان و دخترانت و نیز به زنان مؤمنین بگو خود را بپوشانند تا شناخته نشوند و مورد اذیت قرار نگیرند. و خداوند بخشنده مهربان است. ) جلاب به معنای یک پوشش سراسری است؛ یعنی زن باید همه اندامش پوشانده شود تا همچون گلی از دسترس هوسرانان مصون و محفوظ بماند. در سوره نور آیه 31 نیز مفصلاً در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرمان سخن به میان آمده است.

حجاب در گفتار

درباره حجاب در گفتار در سوره احزاب آيه 32 آمده است كه خداوند متعال خطاب به همسران پيامبر ميفرمايد: «… به ناز سخن مگوئيد تا آنكه در دلش بيماري است، طمع ورزد و گفتاري شايسته بگوئيد…»

حجاب رفتار

نوع ديگر حجاب و پوشش قرآنى، حجاب رفتارى زنان در مقابل قرآن نامحرم است. به زنان دستور داده شده است به گونه اى راه نروند كه با نشان دادن زينت هاى خود باعث جلب توجه نامحرم شوند « وَ لا يَضْرِْبنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ »(نور؛ 31) و آن طور پاى به زمين نزنند كه خلخال و زيور پنهان پاهايشان معلوم شود. و نيز در آيه 33 به زيبايي اهتمام به پرهيز از تبرّج (خودنمايي) را نشان ميدهد و ميفرمايد : « و در خانه هايتان قرار گيريد و مانند روزگار جاهليت قديم زينت هاي خود را آشكار نسازيد…».

***

از مجموع مباحث طرح شده به روشنى استفاده مى شود كه مراد از حجاب اسلامى، پوشش و حريم قائل شدن در معاشرت زنان با مردان نامحرم در انحاى مختلف رفتار، مثل نحوه ى پوشش، نگاه، حرف زدن و راه رفتن است. بنابراين، حجاب و پوشش زن نيز به منزله ى يك حاجب و مانع در مقابل افراد نامحرم است كه قصد نفوذ و تصرّف در حريم ناموس ديگران را دارند. هدف اصلی تشریع احکام در اسلام، قرب به خداوند است که به وسیله ی تزکیه نفس و تقوا به دست می آید: « إِنَّ أَکْرَمَكُمْ عِنْدَ الَّلهِ أَتْقاكُمْ » ( حجرات؛ 13) بزرگوار و با افتخارترین شما نزد خدا با تقوا ترین شماست. « هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ » (جمعه؛ 2) اوست خدايى كه ميان عرب امّى (قومى كه خواندن و نوشتن هم نمى دانستند) پيغمبرى بزرگوار از همان قوم برانگيخت، تا بر آنان وحى خدا را تلاوت كند و آنها را (از لوث جهل و اخلاق زشت) پاك سازد و كتاب سماوى و حكمت الهى بياموزد؛ با آن كه پيش از اين، همه در ورطه ى جهالت و گمراهى بودند. درحقیقت آنطورکه از آیات قرآن كريم استفاده مى شود؛ هدف از تشريع حكم الهى وجوب حجاب اسلامى، دست يابى به تزكيه ى نفس، طهارت، عفت و پاكدامنى است.

بازدیدها: 89