حجاب در قرآن

ماه رمضان ماه تقرّب به آستان مقدس الهی و از مهمترین راه هایی که با طیّ آن هر کس می تواند بنابر ظرفیت وجودی، توان و همّت خود در مسیر به سوی خداوند متعال بشتابد، تدبّر در قرآن کریم است. تدبّر از ریشه ی «دَبر» به معنای پشت سر و عاقبت چیزی است. بنابراین، تدبّر به معنای اندیشیدن در عاقبت کارها، عواقب امور و نتایج عملکردها است و نتیجه اش کشف حقایق و مسائلی است که بدون آن اندیشیدن، بدست آوردنش میسّر نمی باشد. به عبارت دیگر تدبّر به معنای اندیشه عمیق و پیاپی و مستمر در ورای ظاهر، برای روشن شدن چهره واقعی و ظاهر شدن باطن امور می باشد. در این نوشتار به مبحث حجاب با مدنظر قرار دادن و تدبّر در آیات قرآن کریم خواهیم پرداخت.

***

حجاب در لغت به معنای مانع، پرده و پوشش آمده است. استعمال این کلمه بیشتر به معنای پرده است و از آن جهت مفهوم پوشش می دهد که پرده، وسیله ای برای پوشاندن است، ولی هر پوششی حجاب نیست؛ بلکه آن پوششی حجاب نامیده می شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد.

حجاب به معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بُعد ایجابی و سلبی است. بُعد ایجابی آن وجوب پوشش بدن و بُعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است؛ و این بُعد باید در کنار یکدیگر باشد تا حجاب اسلامی محقق شود؛ گاهی ممکن است بُعد اول باشد ولی بُعد دوم نباشد در این صورت نمیتوان گفت که حجاب اسلامی محقق شده است. علاوه بر این در قرآن از انواع دیگر حجاب که در رفتار خارجی انسان تجلی می کند، نام برده شده است؛ مثل حجاب و پوشش در نگاه که مردان و زنان در مواجهه با نامحرم به آن توصیه شده اند.

حجاب چشم

در قرآن مجید بیش از ده آیه در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرم وجود دارد. یکی از این آیات، آیه ۵۹ سوره احزاب است: « یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنى‏ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحیماً » ( ای پیامبر، به زنان و دخترانت و نیز به زنان مؤمنین بگو خود را بپوشانند تا شناخته نشوند و مورد اذیت قرار نگیرند. و خداوند بخشنده مهربان است. ) جلاب به معنای یک پوشش سراسری است؛ یعنی زن باید همه اندامش پوشانده شود تا همچون گلی از دسترس هوسرانان مصون و محفوظ بماند. در سوره نور آیه ۳۱ نیز مفصلاً در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرمان سخن به میان آمده است.

حجاب در گفتار

درباره حجاب در گفتار در سوره احزاب آیه ۳۲ آمده است که خداوند متعال خطاب به همسران پیامبر میفرماید: «… به ناز سخن مگوئید تا آنکه در دلش بیماری است، طمع ورزد و گفتاری شایسته بگوئید…»

حجاب رفتار

نوع دیگر حجاب و پوشش قرآنى، حجاب رفتارى زنان در مقابل قرآن نامحرم است. به زنان دستور داده شده است به گونه اى راه نروند که با نشان دادن زینت هاى خود باعث جلب توجه نامحرم شوند « وَ لا یَضْرِْبنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ »(نور؛ ۳۱) و آن طور پاى به زمین نزنند که خلخال و زیور پنهان پاهایشان معلوم شود. و نیز در آیه ۳۳ به زیبایی اهتمام به پرهیز از تبرّج (خودنمایی) را نشان میدهد و میفرماید : « و در خانه هایتان قرار گیرید و مانند روزگار جاهلیت قدیم زینت های خود را آشکار نسازید…».

***

از مجموع مباحث طرح شده به روشنى استفاده مى شود که مراد از حجاب اسلامى، پوشش و حریم قائل شدن در معاشرت زنان با مردان نامحرم در انحاى مختلف رفتار، مثل نحوه ى پوشش، نگاه، حرف زدن و راه رفتن است. بنابراین، حجاب و پوشش زن نیز به منزله ى یک حاجب و مانع در مقابل افراد نامحرم است که قصد نفوذ و تصرّف در حریم ناموس دیگران را دارند. هدف اصلی تشریع احکام در اسلام، قرب به خداوند است که به وسیله ی تزکیه نفس و تقوا به دست می آید: « إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ الَّلهِ أَتْقاکُمْ » ( حجرات؛ ۱۳) بزرگوار و با افتخارترین شما نزد خدا با تقوا ترین شماست. « هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ وَإِن کَانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ » (جمعه؛ ۲) اوست خدایى که میان عرب امّى (قومى که خواندن و نوشتن هم نمى دانستند) پیغمبرى بزرگوار از همان قوم برانگیخت، تا بر آنان وحى خدا را تلاوت کند و آنها را (از لوث جهل و اخلاق زشت) پاک سازد و کتاب سماوى و حکمت الهى بیاموزد؛ با آن که پیش از این، همه در ورطه ى جهالت و گمراهى بودند. درحقیقت آنطورکه از آیات قرآن کریم استفاده مى شود؛ هدف از تشریع حکم الهى وجوب حجاب اسلامى، دست یابى به تزکیه ى نفس، طهارت، عفت و پاکدامنى است.

بازدیدها: 89