دلایل وجوب حجاب از دیدگاه روایات و سیره اهل بیت(علیهم السلام)

خانه / تازه ها / دلایل وجوب حجاب از دیدگاه روایات و سیره اهل بیت(علیهم السلام)

در متون اسلامی، حجاب و عفاف از بنیادی‌ترین ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی به شمار می‌روند. آیات قرآن کریم و روایات پیامبر اکرم(ص) و اهل‌بیت(ع) به‌صورت گسترده به اهمیت پوشش و حفظ حیا در جامعه اشاره دارند.

در روایات اسلامی، حجاب نه‌تنها یک حکم فقهی، بلکه نشانه‌ای از ایمان، کرامت و سلامت جامعه است.

لزوم رعایت حجاب در آموزه‌های اسلامی

رعایت حجاب و پاسداری از مرزهای عفت و حیا از واجبات و حتی از ضروریات دین اسلام به شمار می‌رود. در همه فرق اسلامی، حجاب به‌عنوان یک شعار دینی و فرهنگی پذیرفته شده و مورد تأکید است. منشأ این اهمیت، توصیه‌ها و دستورات قرآن و احادیث معصومین(ع) است که از زوایای مختلف به آن پرداخته‌اند.

به‌عنوان نمونه، در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است:

«لَا يَصْلُحُ لِلْجَارِيَةِ إِذَا حَاضَتْ إِلَّا أَنْ تَخْتَمِرَ إِلَّا أَنْ لَا تَجِدَه»

(دختر پس از بلوغ باید روسری بر سر گذارد. مگر اینکه آن را نیابد.)

(الکافی، ج۵، ص۵۳۲)

این روایت، هم به ضرورت حجاب و هم به زمان آغاز آن (بلوغ دختران) اشاره دارد.

محدوده پوشش زنان در روایات

در روایات اسلامی، حدود و اندازه‌ی پوشش زنان نیز به‌روشنی بیان شده است. پیامبر اسلام(ص) در روایتی فرمودند:

«نمایان ساختن تمام بدن براى همسر رواست و سر و گردن در برابر پسر و برادر مجاز است. اما در برابر نامحرم باید از چهار پوشش استفاده کرد: پیراهن، روسری، پوششی که بر سینه افتد، و چادر.»

همچنین امام صادق(ع) فرمودند:

«ساق دست و گردن از زینت است. و باید پوشیده شود.»

(وسائل الشیعه، ج۴، ص۴۰۹)

این بیانات نشان می‌دهد که حجاب در اسلام علاوه بر جنبه‌ی اخلاقی، دارای چارچوب‌های مشخص فقهی است.

حجاب و ارتباط آن با عفاف و حیا

در فرهنگ اسلامی، حجاب و حیا دو مفهوم جدایی‌ناپذیرند. حجاب مقدمه‌ی تحقق عفاف و عفاف، نمود حیا در رفتار انسان است.

امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند:

«أَحْسَنُ مَلَابِسِ الدِّينِ الْحَيَاءُ»

(بهترین پوشش دین، حیاست.)

و پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند:

«إنَّ اللّهَ يُحِبُّ الحَيِىَّ الحَليمَ العَفيفَ المُتَعفِّفَ»

(خداوند انسان باحیا، بردبار و پاک‌دامن را دوست دارد.)

در روایات دیگر، عفاف به‌عنوان «سرآمد همه نیکی‌ها» و حتی «بهترین عبادت» معرفی شده است:

«افضل العبادة العفاف»

(غررالحکم، حدیث ۴۹۸۴)

بنابراین، رعایت حجاب و عفاف در روایات اسلامی، معیاری برای ایمان و تقوا به شمار می‌آید.

سیره معصومین(ع) در اقامه عملی حجاب

حساسیت پیامبر(ص) و ائمه(ع) نسبت به حفظ حجاب و عفت در جامعه، از نشانه‌های اهمیت بالای این موضوع است.

در نقل تاریخی آمده است که وقتی دختر عبدالله بن طفیل در حالی‌که زینت کرده بود نزد پیامبر آمد. حضرت از او روی برگرداند و فرمود:

«زن پس از بلوغ نباید جز صورت خود را آشکار کند.»

(الدر المنثور، ج۵، ص۴۲)

همچنین پیامبر(ص) در ماجرای زن جوان خثعمی، نگاه فضل بن عباس را از او برگرداند. تا جامعه اسلامی از انحراف و نگاه‌های آلوده مصون بماند.

امیرالمؤمنین(ع) نیز در دوران خلافت خود، مردم عراق را از بی‌توجهی به عفاف زنان برحذر داشت و فرمود:

«ای مردم عراق! شنیده‌ام زنان شما در کوچه‌ها با مردان برخورد می‌کنند. آیا شرم نمی‌کنید؟!»

(نهج‌البلاغه، حکمت ۳۴۷)

الگوی کامل حجاب و عفاف در سیره حضرت زهرا(س) و حضرت زینب(س)

حضرت فاطمه زهرا(س) عالی‌ترین نمونه‌ی عفاف و حجاب در اسلام است. آن حضرت فرمودند:

«خَيْرٌ لِلنِّساءِ أَنْ لا يَرَيْنَ الرِّجالَ وَ لا يَراهُنَّ الرِّجالُ»

(بهترین حالت برای زن آن است که نه مردی او را ببیند. و نه او مردی را ببیند.)

از سیره‌ی عملی ایشان نقل شده است که در برابر مرد نابینا نیز حجاب می‌گرفتند. پیامبر(ص) در ستایش این رفتار فرمودند:

«أَشْهَدُ أَنَّكِ بَضْعَةٌ مِنِّي»

(گواهی می‌دهم که تو پاره‌ی تن منی.)

پس از ایشان، حضرت زینب کبری(س) وارث حقیقی این مکتب بود. در مجلس یزید، با شجاعت تمام فریاد زد:

«آیا این عدالت است که زنان خود را در پس پرده قرار دهی. و دختران پیامبر را در میان نامحرمان به نمایش بگذاری؟!»

این رفتارها نشان از آن دارد که حجاب در اسلام نه‌فقط یک حکم شرعی، بلکه نشانه‌ی کرامت، عزت و غیرت دینی است.

از مجموع آیات و روایات اسلامی چنین برمی‌آید که حجاب و عفاف در اسلام جایگاهی والا و بنیادین دارد. رعایت حجاب نه تنها ضامن پاکی فردی، بلکه حافظ سلامت اجتماعی است. در سیره پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) نیز، حجاب به‌عنوان نشانه‌ی ایمان، غیرت و عقلانیت دینی مورد تأکید قرار گرفته است.