خصوصیات قرآن در قرآن از لسان حجت الاسلام سید مهدی میرباقری

خصوصیات قرآن در قرآن از لسان حجت الاسلام سید مهدی میرباقری

خدای متعال در قرآن وقتی در بیان نورانی خودش برکات این کتاب را توضیح می دهد می فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْکُمْ مَوْعِظَهٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ شِفَاءٌ لِمَا فِی الصُّدُورِ وَ هُدًى وَ رَحْمَهٌ لِلْمُؤْمِنِینَ»(یونس/۵۷) این کتابی که از طرف خدا برای شما آمده چند خصوصیت دارد یکی اینکه موعظه ای از طرف پروردگار است و شفاء دردهای درونی شما است و هدایت برای شما است و رحمت خاص خدا برای مؤمنین است.

این چهار مورد را من ترجمه ای بکنم؛ بزرگان و علمای اخلاق این مطلب را گفته اند که انسان وقتی می خواهد به سمت خدای متعال حرکت بکند قدم اول بیداری است. انسانی که در غفلت است و متوجه نیست که در کجا زندگی می کند و از کجا آمده و تا کجا باید برود و چه خطرهایی او را تهدید می کند، چه سرمایه هایی خدا به او داده است؛ این انسانی است که به عالم بیداری و یقظه نرسیده و نمی تواند به طرف خدا حرکت کند و مثل آدم خواب است. آدم خواب آدمی نیست که در حال حرکت باشد بلکه اول باید بیدار و هوشیار بشود. قرآن موعظه است و مواعظ قرآن دل انسان را زنده و بیدار می کند و او را از خواب غفلت بیرون می آورد. ما مثل آدم هایی هستیم که در یک کشتی خوابش برده و بیدار می شود؛ اولین قدم بیدار شدن است و وقتی بیدار شد باید به خودش بیاید و ببیند که کجا است، از کجا آمده و به کجا حرکت می کند؟ وقتی انسان بیدار شد و دغدغه پیدا کرد و زیر پایش داغ شد و دلش گرم شد حالا می خواهد به سمت خدا حرکت کند ولی یک موانعی در وجود اوست که نمی گذارد به سمت خدا حرکت کند. دیدید وقتی هواپیما می خواهد پرواز کند باید همه اش سالم باشد و اگر یک بالش عیب داشته باشد، اجازه پرواز نمی دهند یا ماشین اگر بخواهد حرکت کند باید سالم باشد و اگر یک چرخش پنچر باشد، حرکت نمی کند و لازم نیست همه این ماشین خراب باشد.

انسان اول قدمی که می خواهد به سمت خدای متعال حرکت بکند باید بیدار بشود و از غفلت بیرون بیاید وقتی با مواعظ قرآن انسان از غفلت بیرون آمد و بیدار شد و فهمید راه و چاه چیست، تا کجا باید برود و شیطان و انبیاء را شناخت، قیامت و معاد خودش را فهمید، حالا می خواهد حرکت کند ولی موانعی دارد گاهی یک صفت رذیله در انسان؛ حسد و بخل و… نمی گذارد که انسان به سمت خدا حرکت کند و با همه زحمت هایی که طی سی سال کشیده است به خاطر یک صفت رذیله مثل تکبر و بخل و… امکان رشد برای انسان نیست.

قرآن شفای ظاهر و باطن

بنابراین حرکت به سمت خدا بعد از اینکه نیاز به این دارد که انسان با مواعظ قرآن بیدار و هوشیار بشود، باید به سلامتی برسد و بیماری های روحی اش رفع بشود که در این مرحله قرآن دردهای بی درمان دل انسان را درمان می کند. در روایات داریم که بیماری های ظاهری تان را با قرآن درمان کنید و اگر بیماری ای را حمد شفاء ندهد هیچ چیز دیگری این بیماری را خوب نمی کند. یکی از آثار قرآن رفع همین بیماری های ظاهری است، در روایت داریم به حضرت عرض کرد من مبتلای به درد سینه هستم. حضرت فرمود چرا به قرآن متمسک نمی شوی و استشفاء نمی کنی؟ خدای متعال فرموده: «وَ شِفَاءٌ لِمَا فِی الصُّدُورِ»(یونس/۵۷) قرآن بیماری سینه و دردهای درونی شما را رفع می کند ولی قرآن علاوه بر اینکه بیماری های ظاهری را رفع می کند مهم تر این است که شفا دردهای باطنی هم هست؛ بیماری هایی را که در درون انسان هست و به این راحتی ها قابل علاج نیست، بیماری های روحی که سخت تر از بیماری های جسمی هستند را شفا می دهد.

قرآن چراغ هدایت و رحمت خاص خدا

وقتی انسان بیدار شد سالم شد حالا می خواهد پرواز کند در قدم بعد قرآن چراغ هدایت و نوری است که انسان را راهبری می کند و فقط راه را به انسان نشان نمی دهد بلکه مثل مغناطیس است و قلب انسان را به سمت معنویات و خدای متعال و طریق مستقیم جذب می کند.

وقتی که انسان با قرآن حرکت کرد، آن وقت این انسانی که بیدار شده و در قدم دوم به سلامت رسیده و بعد با بال قرآن پرواز می کند؛ رحمت های خاص خدا در این قرآن بر او نازل می شود. این رحمت ها چه هستند؟ علامه طباطبایی رحمهالله علیه می فرمایند: یعنی رحمت خاص و رحمت رحیمیه آن رحمتی که فقط برای مؤمنین است. خدای متعال یک رحمت عامی دارد که به کفار هم می دهد و آن ها هم سرسفره خدا هستند و از جای دیگر نمی خورند ولی رحمت رحیمیه برای مؤمنین است. این همان یقین، توکل، رضا، صبر و مراتب توحید است و این ها رزق هایی است که خدای متعال در قرآن قرار داده است.

آثار همنشینی با قرآن

امیرالمؤمنین در خطبه صد و ده نهج البلاغه راجع به قرآن بیانات لطیفی دارند و بعد می فرمایند «وَ مَا جَالَسَ هَذَا الْقُرْآنَ أَحَدٌ إِلَّا قَامَ عَنْهُ بِزِیَادَهٍ أَوْ نُقْصَانٍ زِیَادَهٍ فِی هُدًى وَ نُقْصَانٍ مِنْ عَمًى»( نهج البلاغه (للصبحی صالح)، ص: ۲۵۲) احدی با این قرآن نشست و برخاست نمی کند، مگر همین که سر سفره بنشیند، وقتی از سر سفره و از محضر قرآن بر می خیزد یک چیزی به او اضافه شده یا یک چیزی از او کم شده است. آنچه به او اضافه شده است چیست؟ یا هدایتی به او اضافه شده و یک چراغی در دلش روشن شده است و راه خدا و رموز بندگی را بهتر می فهمد یک رمزی از بندگی را می فهمد. یا یک کوری و نابینایی و ظلمت و غفلتی از او دور می شود.

آثار روی گردانی از قرآن

قرآن چراغ هدایت است، قرآن می فرماید ما به شما ذکر دادیم «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنْکًا وَنَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ أَعْمَى * قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِی أَعْمَى وَ قَدْ کُنْتُ بَصِیرًا * قَالَ کَذَلِکَ أَتَتْکَ آیَاتُنَا فَنَسِیتَهَا وَ کَذَلِکَ الْیَوْمَ تُنْسَى»(طه/۱۲۴-۱۲۶) این آدمی که از ذکر روی گردان است زندگی دنیایش زندگی تنگ و تلخی است و روز قیامت هم که او را محشور می کنیم در صحنه محشر کور محشور می شود. به خداوند می گوید من در دنیا چشم داشتم چرا من را کور کردی؟ خدای متعال می فرماید آیات ما به سوی شما آمد و شما نسبت به این آیات غفلت کردید و الان هم نتیجه اش این است که مبتلا به کوری می شوید. ما باید به این آیات نگاه کنیم و استفاده کنیم و با این آیات مأنوس بشویم تا روز قیامت هم چشم دل ما و هم چشم ظاهری ما باز باشد والا طبق روایات هم چشم دل ما کور می شود و هم این چشم ظاهری از ما گرفته می شود. ذکر الهی ظاهرش همین آیات قرآن است که بر ما نازل شده؛ البته در روایات این آیه به وجود مقدس امیرالمؤمنین و ائمه علیهم السلام تفسیر شده است که اگر کسی از آن ها روی گردان شد، روز قیامت کور قلب و کور چشم وارد محشر می شود. قرآن به سوی ما نازل شده و از محضر خدا به سوی ما پایین آمده است و الا جایش اینجا نیست بلکه در عالم بالا است. حتی در روایات آمده است که چند تا آیه در قرآن مانند آیه الکرسی، سوره مبارکه حمد، آیه «شهد الله» و آیه «قل اللهم مالک الملک» را وقتی خداوند متعال دستور داد که نازل بشوید و بروید در عالم پایین تا دست انسان ها به شما برسد و بتوانند از شما استفاده بکنند و با چراغ شما در عالم پایین قلب آن ها هم روشن شود. متمسک به عرش خدا شدند و عرض کردند خدایا ما را به سمت گناهکاران می فرستی؟ ما برویم همنشین این ها بشویم؟ از این روایت استفاده می شود که آیات قرآن زنده هستند و از عالم بالا آمده اند تا چراغ راه ما بشوند. خدای متعال به آن ها فرمود شما بروید دوستان ائمه علیهم السلام شما را بعد از نمازها تلاوت می کنند و وقتی شما را تلاوت می کنند من با دیده پنهان خودم «عین مکنونه» که شاید امام علیه السلام باشد چون امام عین الله است، هفتاد بار به آن ها نظر می کنم و در هر نظر عنایات خاصی به آن ها می کنم. غرض اینکه آیات قرآن به سوی ما پایین آمده اند والا دست ما به قرآن نمی رسید حالا که قرآن پایین آمده است و ما دستمان به آن می رسد باید با این چراغ سیر کنیم و برویم تا برسیم به سرچشمه قرآن که علم الهی است. متعلم به علم الهی شویم و به حکمت برسیم «یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ»(جمعه/٢). کسی که به قرآن رسید، حکیم می شود. حکمت که خیر کثیر است «مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَهَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثِیراً»(بقره/۲۶۹) خدای متعال می فرماید به کسی که حکمت بدهیم به او خیر کثیر داده ایم. بنابراین قرآن به سوی ما پایین آمده است در این آیه ای که خواندم روز قیامت می گوید: خدایا من بینا بودم به او می گویند «أَتَتْکَ آیَاتُنَا»(طه /۱۲۶) آیات ما به سوی تو آمد ولی تو غفلت کردی؛ اگر رو به آن آیات می رفتی و از آن چراغ استفاده می کردی؛ هم چشم دلت روشن می شد و هم چشمت بینا می شد ولی وقتی از این آیات ما غفلت کردی امروز در کوری و تاریکی و ظلمت هستی.

خلاصه اینکه این کتابی که به تعبیر امیرالمؤمنین علیه السلام «ربیع القلوب» است یا «فیه ربیع القلوب» در این قرآن اسراری است که بهار دل انسان ها است و جان و قلب انسان با این قرآن به حیات می رسد، سعی کنیم بنا بگذاریم در این سال جدید مأنوس با کتاب خدا باشیم و از این کتاب خدای متعال بهرمند بشویم و سر این سفره بنشینیم. البته باید توجه کرد برای استفاده از این قرآن و آداب برخورداری از آن باید بحث های جدی انجام شود.

سخنرانی حجه الاسلام و المسلمین سیدمهدی میرباقری

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 196