خلاصه توافق نهایی در ۷ صفحه داده ها و ستانده ها متوازن است

هر چند متن فارسی برنامه جامع مشترک اقدام (برجما) توسط وزارت خارجه منتشر شده است با این حال برای آگاهی مخاطبان در ادامه خلاصه ای از تعهدات ایران و ۱+۵ در توافق نهایی به همراه شرح برخی از موارد و تطبیق با خطوط قرمز نظام می آید.

الف. تعهدات ایران:

۱) محدود شدن شدید صنعت هسته‌ای

۲)پذیرش نظارت های گسترده و خطرناک آژانس

۳) پذیرش قیمومیت ۱+۵ در خصوص برخی اقدامات

ب. تعهدات ۱+۵:

 ۱. تعلیق یا لغو برخی از تحریمهای مرتبط با هسته ای

الف. تعهدات ایران:

       غنی سازی

 .۱      برای یک دوره ۱۵ ساله، غنی سازی و تحقیق و توسعه مرتبط با غنی سازی باید صرفا در نطنز انجام پذیرد.

 .۲      برای یک دوره ۱۰ ساله، ظرفیت غنی سازی به ۵۰۶۰ دستگاه سانتریفیوژIR-۱  محدود خواهد شد.

 .۳      ایران موظف است سانتریفیوژهای اضافی را (حدودا یازده هزار دستگاه) به همراه زیرساختهایشان جمع آوری و در انباری زیر نظر آژانس نگهداری کند.

   .۴      ایران می تواند از سانتریفیوژهای جمع آوری و انبار شده تنها برای جایگزینی با سانتریفیوژهای خراب شده استفاده کند آن هم پس از تایید آژانس!

 .۵      تا ۱۵ سال ایران حق ندارد بیش از ۳.۶۷% غنی سازی کند.

 .۶      بر این اساس ایران برای ۱۵ سال حق تولید سوخت برای راکتور تهران را ندارد و باید از خارج وارد کند.

 .۷      تا ۱۵ سال ایران حق ندارد بیش از ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده به صورت UF۶ نگهداری کند.

 .۸      ایران موظف است اورانیوم اضافه بر ۳۰۰ کیلوگرم را یا بفروشد یا رقیق کند!

 .۹      به استثنای موارد زیر ایران در طول دوره ده ساله حق ساختن سانتریفیوژ نخواهد داشد:

 .۱۰     در صورتی که تعداد سانتریفیوژهای انبار شده از نسل اول به زیر ۵۰۰ تا کاهش پیدا کند می تواند به میزانی که کاهش یافته سانتریفیوژ از نسل اول بسازد.

 .۱۱     پس از هشت سال می تواند سالانه ۲۰۰ سانتریفیوژ IR_۶ و IR_۸ بدون روتور بسازد و زیر نظر آژانس انبار کند.

 .۱۲     پس از ده سال می تواند سالانه ۲۰۰ سانتریفیوژ IR_۶ و IR_۸ به طور کامل بسازد و زیر نظر آژانس انبار کند.

       تحقیق و توسعه

 .۱      ایران برای ۱۰ سال فقط بر روی چهار نسل IR_۸,IR_۶,IR_۵,IR_۴  می تواند تحقیق و توسعه داشته باشد.

 .۲      تحقیق و توسعه روی سانتریفیوژهای نسل های بالاتر تنها به صورت شبیه سازی کامپیوتری! مجاز است.

 .۳      ایران برای ۱۰ سال حق ندارد بر روی سایر روشهای غنی سازی مثل غنی سازی لیزری، دیفیوژن گازی و … تحقیق و توسعه انجام دهد.

  .۴      تحقیق و توسعه بر روی چهار نسل IR_۸,IR_۶,IR_۵,IR_۴ نیز با محدودیت های شدید همراه است (توجه با این نکته ضروریست که تحقیق و توسعه بر روی یک نسل از سانتریفیوژ ابتدا به صورت تکی، سپس زنجیره های متصل به هم از آن انجام می شود. آزمایش زنجیره ای نیز از زنجیره های کوچک شروع می شود و به زنجیره ۱۶۴ تایی از آن خاتمه می یابد. زمانی تحقیق و توسعه بر روی یک سانتریفیوژ کامل می شود که زنجیره ۱۶۴ تایی آن در آزمایش ها موفق عمل کرده باشد) مطابق توافقنامه ایران حداکثر تا زنجیره های ۳۰ تایی می تواند آزمایشات خود را دنبال کند. مهمترین محدودیت های تحقیق و توسعه عبارتند از:

 .۵     برای ۱۰ سال تحقیق و توسعه بر روی IR_۴ فقط به صورت تک دستگاهی و زنجیره ده تایی از آن مجاز است.

 .۶     برای ۱۰ سال تحقیق و توسعه بر روی IR_۵ فقط به صورت تک دستگاهی و زنجیره ده تایی از آن مجاز است.

 .۷     پس از هشت و نیم سال ایران می تواند تحقیق و توسعه بر روی IR_۸ و IR_۶ را حداکثر در زنجیره های ۳۰ تایی آزمایش کند.

       فردو:

 .۱       سایت فردو از یک مرکز غنی سازی به یک مرکز تحقیق در زمینه فیزیک، هسته ای و تکنولوژی تبدیل می شود.

 .۲       برای ۱۵ سال هر گونه غنی سازی یا فعالیت مرتبط با غنی سازی یا تحقیق و توسعه بر روی غنی سازی در فردو ممنوع خواهد بود.

 .۳       ایران موظف است حدودا ۲۰۰۰ سانتریفیوژ از حدودا ۳۰۰۰ دستگاه موجود در فردو را به همراه زیرساختهایشان جمع آوری و در انباری زیر نظر آژانس نگهداری کند.

       ۴. ۱۰۴۴ سانتریفیوژ به صورت نصب شده در فردو باقی می ماند که ۳۲۸ دستگاه از این تعداد برای تولید ایزوتوپ های پایدار قابل استفاده خواهد بود.

 .۵      برای ۱۵ سال ایران حق تزریق اورانیوم به این دستگاهها را نخواهد داشت.

 .۶      برای ۱۵ سال حدود ۷۰۰ سانتریفیوژ باقیمانده نیز خاموش خواهند بود.

 .۷      به مدت ۱۵ سال ایران حق وارد کردن هر نوع ماده شکافت پذیر به فردو را نخواهد داشت.

       آب سنگین اراک

 .۱      ایران باید راکتور اراک را به گونه ای بازسازی و باز طراحی کند که توان تولید پلوتونیوم در مقیاس تسلیحاتی را نداشته باشد.

 .۲      برای ۱۵ سال ایران حق ندارد راکتور آب سنگین جدیدی بسازد.

 .۳      برای ۱۵ سال ایران حق ندارد آب سنگین اضافه بر نیاز مصرفی را ذخیره کند و آب سنگین اضافی را باید در بازارهای جهانی به فروش برساند.

 .۴      ایران موظف است تا زمانی که نیروگاه اراک کار می کند سوخت مصرفی آن را از کشور خارج کند.

 .۵      ایران قصد دارد تا ابد سوخت مصرفی همه نیروگاههای خود را از کشور خارج کند.

 .۶      ایران قصد دارد تا ابد از نیروگاههای آب سبک استفاده کند.

 .۷      به مدت ۱۵ سال بازفرآوری یا تحقیق و توسعه بر روی باز فرآوری یا ایجاد تاسیساتی برای بازفراوری ممنوع است.

 .۸      ایران قصد دارد تا ابد از بازفرآوری چشم پوشی کند!

 .۹      ایران تنها می تواند در زمینه جداسازی با هدف تولید رادیوایزوتوپ‌های پزشکی و صنعتی از نمونه‏‌های تابش‏ دیده‏ اورانیوم غنی‏ شده، فعالیت کند.

       نظارت و  بازرسیهای گسترده آژانس و قیومیت ۱+۵ در برخی موارد

الف. نظارت و بازرسی های گسترده آژانس

 .۱     ایران از حدود ۲۰ سال پیش عضو دام ان پی تی شده است که بر اساس آن آژانس می تواند از تاسیسات هسته ای کشور بازرسی کند و به همین خاطر در این توافق ذکر نشده است.

 .۲     ایران کد اصلاحی ۳.۱ را پذیرفته است که بر اساس آن موظف است از روزی که اقدام به ساخت یک سایت هسته ای می کند آژانس را در جریان بگذارد.

 .۳     ایران پذیرفته است تا زمان تصویب دائمی پروتکل الحاقی در مجلس، به طور موقت آن را اجرا کند. بر اساس پروتکل الحاقی آژانس می تواند از تاسیسات نظامی نیز بازرسی کند.

 .۴     ایران موظف است به منظور تضمین راستی آزمایی در خصوص عدم وجود مواد و فعالیتهای اعلام نشده یا فعالیت های مغایر با این توافق نگرانی های آژانس را رفع کند و با توسل به این بند آژانس می تواند از تاسیسات نظامی ایران نیز بازرسی کند.

 .۵     به مدت ۲۵ سال آژانس بر کنسانتره سنگ معدن اورانیوم تولیدی توسط ایران در همه کارخانه‌های تغلیظ سنگ معدن اورانیوم نظارت خواهد کرد.

 .۶     به مدت ۲۰ سال آژانس بر رورتورزها و بیلوزهای سانتریفیوژها نظارت و مراقبت خواهد کرد.

 .۷     به مدت ۱۵ سال به منظور نظارت و راستی آزمایی فعالیت های ایران، آژانس از فنآوری‌های مدرن تائید شده و گواهی شده توسط آژانس از جمله دستگاه سنجش میزان غنی‏ سازی به صورت لحظه به لحظه و مهر و موم‌های الکترونیک و یک سازوکار قابل اتکا برای اطمینان از رفع سریع نگرانی‌های آژانس در زمینه دسترسی استفاده خواهد کرد.

ب. قیمومت ۱+۵ بر برخی از اقدامات ایران

 .۱      برای ۱۵ سال تنها در صورت موافقت ۱+۵ ایران می تواند تجهیزات و تکنولوژی غنی سازی یا مرتبط با غنی سازی را صادر کند!

 .۲     چنانچه ایران بخواهد با یک کشور یا نهاد خارجی در زمینه غنی سازی یا مرتبط با غنی سازی از جمله تحقیق و توسعه همکاری کند باید با تایید و اجازه ۱+۵ انجام شود.

 .۳     چنانچه ایران بخواهد کالاها، اقلام، مواد، تجهیرات و تکنولوژیهایی که در سند INFCIRC/۲۵۴/Rev.۱۲/Part ۱ آمده است را وارد کند باید با اجازه و تایید ۱+۵ صورت بگیرد.

 .۴     چنانچه ایران بخواهد در سایر کشورها نیز فعالیت های هسته ای انجام دهد یا در این زمینه سرمایه گذاری کند باید با اجازه و تایید ۱+۵ باشد.

       جمع بندی تعهدات ایران

         ۱. اگرچه ۱+۵ در توافقنامه اذعان کرده که ایران با عمل به این توافق می تواند از حقوق هسته ای خود به نحوی که در ان پی تی آمده به طور کامل استفاده کند اما این اذعان به هیچ وجه به معنای پذیرش حقوق هسته ای ایران به طور کامل در استفاده صلح آمیز از این صنعت نیست. زیرا ۱+۵ با توسل با این که ایران باید تضمین کند که برنامه هسته ایش منحصرا صلح آمیز خواهد بود مواردی کلیدی از صنعت هسته ای مثل غنی سازی، تحقیق و توسعه، بازفرآوری و ساخت راکتورهای آب سنگین را محدود یا ممنوع کرده است. باید توجه داشت که منظور آنها از تضمین تضمین به معنای رایج آن نیست؛ تضمین مورد نظر ۱+۵ یعنی این که حتی اگر هم بخواهد نقض کند نتواند نقض کند. با ذکر یک مثال منظور ۱+۵ از تضمین روشنتر خواهد شد؛ اگر کسی بخواهد به نحوی که مد نظر ۱+۵ است تضمین کند که دروغ نخواهد گفت باید زبانش بریده شود تا در صورتی هم که بخواهد دروغ بگوید نتواند بگوید.

 .۲       در توافقنامه هیچ اشاره ای به حق ایران برای غنی سازی نشده است و صرفا اجازه فعالیتی محدود در این زمینه به ایران داده شده است.

. ۳       این میزان از غنی سازی نیازهای کشور را تامین نمی کند. در صورتی که نطنز ۲۵ سال با ظرفیت مورد توافق(۵۰۶۰ دستگاه نسل یک) کار کند تنها نیاز یک سال بوشهر تامین می شود!

 .۴       در حالی که تصریح شده بود باید محدودیت کمتر از ۱۰ سال باشد محدودیت های پذیرفته شده بسیار فراتر از خطوط قرمز ترسیم شده است و ۱۰ سال، ۱۵ سال و فراتر از آن را شامل می شود.

 .۵       در هیچ جای توافق اذعان نشده است که پس از پایان یافتن زمان محدودیت های پذیرفته شده از جانب ایران، این محدودیت ها برداشته خواهد شد. این امر بسیار مهمی است که متاسفانه از آن غفلت می شود.

 .۶       پذیرش نظارت و بازرسیهای گسترده آژانس برای امنیت کشور بسیار خطرناک است.

 .۷       پذیرش قیمومیت ۱+۵ در زمینه صادرات و واردات موارد مندرج در توافقنامه ناقض استقلال کشور و حق حاکمیت ملی می باشد.

ب.        تعهدات ۱+۵

 .۱      در قالب یک قطعنامه جدید قطعنامه های مرتبط با هسته ای لغو خواهد شد اما این قطعنامه جدید خود حاوی تحریم می باشد. البته واژه لغو به لحاظ حقوقی در مورد قطعنامه ها درست نیست. زیرا این قطعنامه ها و تحریمهای آنها قابل بازگشت هستند. بند بعدی در مورد بازگشت پذیری قطعنامه ها می باشد.

 .۲      در صورت قانع نشدن هر یک از کشورهای ۱+۵ در «کمیسیون مشترک» مبنی بر این که ایران «به نحو اساسی» به تعهدات خود پایبند بوده است این امر به شورای امنیت ارجاع خواهد شد. شورای امنیت برای ادامه لغو تحریمها رای گیری خواهد کرد و در صورت عدم تصویب آن ظرف یک ماه و در صورتی که شورا ترتیب دیگری را اتخاذ نکند همه تحریمهای قطعنامه ها مجددا علیه ایران اعمال خواهد شد.

 .۳      اتحادیه اروپا بخشی از تحریمهای اقتصادی و مالی مرتبط با هسته ای را همزمان با تایید آژانس مبنی بر این که ایران به تعهدات مربوطه عمل کرده است لغو و برخی از آنها را تعلیق خواهد کرد.

 .۴     پس از طی هشت سال یا پس از این که آژانس به نتیجه‏ گیری گسترده‏‌تر رسیده باشد که تمام مواد هسته‌ای در ایران در فعالیت‌های صلح آمیز باقی می‌ماند، هرکدام که زودتر حاصل شود، اتحادیه اروپا برخی از تحریمها را لغو و برخی را تعلیق خواهد کرد.

  .۵     امریکا اجرای برخی از تحریمهای اقتصادی و مالی مرتبط با هسته ای را همزمان با تایید آژانس مبنی بر این که ایران به تعهدات مربوطه عمل کرده است متوقف خواهد کرد؛ بدین معنی که این تحریمها لغو نخواهند شد و حداکثر تعلیق می شوند.

 .۶    فرمانهای اجرایی رئیس جمهور امریکا به شماره های ۱۳۵۷۴، ۱۳۵۹۰، ۱۳۶۲۲، و ۱۳۶۴۵ و بخش‌های ۵ تا ۷ و ۱۵ دستورالعمل اجرایی ۱۳۶۲۸ لغو خواهد شد.

 .۷   پس از طی هشت سال یا پس از این که آژانس به نتیجه‏ گیری گسترده‏‌تر رسیده باشد که تمام مواد هسته‌ای در ایران در فعالیت‌های صلح آمیز باقی می‌ماند، هرکدام که زودتر حاصل شود، امریکا اقداماتی را که می تواند منجر به لغو تحریمها در خصوص دستیابی به اقلام و خدمات مرتبط با هسته‌ای برای فعالیت‌های هسته‌ای شود پیگیری خواهد کرد!!!

       جمع‌بندی تعهدات ۱+۵

این ادعا که همه تحریمها همزمان با اقدام ایران لغو خواهد شد سه ادعای نادرستی است که با متن توافق انطباقی ندارد؛ بخشی از تحریمها، پس از اقدام ایران و تایید آژانس لغو و برخی نیز تعلیق خواهد شد.

       جمع بندی توافق وین:

ایران در ازای چشم پوشی(طولانی مدت یا دائم) از نقاط کلیدی صنعت هسته ای(غنی سازی، تحقیق و توسعه، آب سنگین، بازفراوری) و به خطر انداختن امنیت و استقلال خود(پذیرش نظارت ها و بازرسی های گسترده آژانس و قیمومیت ۱+۵) تنها موفق به لغو بخشی از تحریمها(سازمان ملل، اتحادیه اروپا و تعدادی از فرمانهای اجرایی رئیس جمهور) و تعلیق بخش دیگری از تحریمهای اتحادیه اروپا و امریکا شده است. به عبارت دیگر ایران در عوض چشم پوشی از برخی از مهمترین حقوق خود، متقابلا بخشی از حقوق خود را دریافت کرده است یعنی هم آنچه که داده حق خود بوده و هم آنچه که گرفته حق خود بوده است.

مهمترین خطوط قرمز نظام در بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان نظام ۲/۴/۹۴

منبع‌جدول: سایت مقام معظم رهبری به آدرس: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=۳۰۰۶۲

       مقایسه توافق با خطوط قرمز نظام

 .۱     توجه داشته باشیم که خطوط قرمز تعیین شده، کف خواسته های نظام و مطالبات مردم است. بنابراین تحقق خطوط قرمز نظام یعنی کسب نمره قبولی نه بهترین نمره؛ نمره توافق در صورت تحقق خطوط قرمز ده است نه بیست.

 .۲     در آخرین ترسیم صورت گرفته از خطوط قرمز، از برخی از این خطوط حداقلی نیز ـ به علت ناتوانی در تحقق آن ـ چشم پوشی شده است. برای مثال در سخنرانی فوق، در زمینه ظرفیت غنی سازی از تحقق ۱۹۰۰۰۰ سو سخنی به میان نیامده است. دستاورد توافق در این زمینه حدود ۶۰۰۰ سو است که یک سی و یکم خط قرمز تعیین شده قبلی می باشد!

با توجه به این مقدمه مهمترین موارد نقض شده عبارتند از:

 .۳     بر خلاف خطوط قرمز ترسیمی، محدودیت های ۱۰ ساله، ۱۵ ساله و دائمی بر صنعت هسته ای پذیرفته شده است.(متن اصلی توافقنامه، بخش هسته ای)

  .۴     بر خلاف خطوط قرمز ترسیمی مبنی بر منوط نشدن لغو تحریمها به تایید آژانس، اجرای تعهدات ۱+۵ به تایید آژانس مبنی بر عمل ایران به تعهدات مربوطه، منوط شده است. (متن اصلی توافقنامه، بخش تحریمها)

 .۵     بر خلاف خطوط قرمز ترسیمی مبنی بر این که باید اقدامات طرفین همزمان با هم باشد، ابتدا ایران به تعهدات خود عمل می کند سپس در صورت تایید آژانس ۱+۵ تحریمها را مطابق توافق لغو یا تعلیق می کنند. (متن اصلی توافقنامه، بخش تحریمها)

 .۶     بر خلاف خطوط قرمز ترسیمی مبنی بر لغو همه تحریمهای اقتصادی، مالی و بانکی، به جز تعداد محدودی از فرمانهای اجرایی رئیس جمهور، هیچیک از تحریمهای امریکا لغو نمی شود. همچنین بخشی از تحریمهای اتحادیه اروپا لغو و برخی دیگر تعلیق می شوند. (متن اصلی توافقنامه، بخش تحریمها)

     ۷.  بر خلاف تاکید صریح رهبری مبنی بر ممنوعیت هر گونه بازرسی از تاسیسات نظامی، با پذیرش پروتکل الحاقی و این توافقنامه، آژانس می تواند از تاسیسات نظامی نیز بازدید کند.(ماده ۵ پروتکل الحاقی و ضمیمه ۱ توافقنامه، بخش دسترسی)

بازدیدها: 19