دشوار ترین مراحل زندگی انسان از دیدگاه امام رضا(علیه السلام)

روزی که انسان متولد می‌شود، روزی که می‌میرد و روزی که از قبر برانگیخته خواهد شد»، سه مرحله‌ای است که حضرت علی‌‌بن‌موسی‌الرضا(علیه السلام) از آن به عنوان وحشتناک‌ترین مراحل زندگی انسان یاد می‌کنند.

عالم مردگان از جمله عوالمی است که همواره وقتی با آن مواجه می‌شویم سؤالات و ابهامات بسیاری برای ما به وجود می‌آید و هر فردی علاقه دارد بیشتر از این عالَم بداند چراکه مرگ از جمله مباحثی است که هر فردی روزی با آن دست به گریبان خواهد شد. آنچه در ادامه می‌خوانید بخش نخست از سلسله مباحثی است که به طرح پرسش و پاسخ درباره مرگ و معاد می‌پردازد و از کتاب «عالم برزخ؛ عالم حیات و زندگی» نوشته حجت‌الاسلام اسدالله محمدی‌نیا از پژوهشگران حوزه علمیه قم عنوان می‌شود:

در جلد ششم بحارالانوار صفحه ۱۹۵ آمده است که امام رضا علیه‌السلام می‌فرمایند:
«إنّ أوحَشَ ما یکونُ هذا الخَلقُ فی ثلاثهِ مَواطِنَ: یَومَ یُولَدُ و یَخرُجُ مِن بَطنِ اُمّهِ فیَرَى الدُّنیا ، و یَومَ یَموتُ فیُعایِنُ الآخِرَهَ و أهلَها ، و یَومَ یُبعَثُ فیَرى أحکاما لَم یَرَها فی دارِ الدُّنیا»
وحشتناک‌ترین حوادثی که برای مردم پیش می‌آید در سه جاست:
۱- روزی که متولد می‌شود و از شکم مادرش خارج می‌شود و دنیا را می بیند
۲- روزی که می‌میرد و عالم آخرت و اهل آن را مشاهده می‌کند
۳- روزی که از قبر برانگیخته خواهد شد و احکامی را خواهد دید که در دنیا ندیده بود.
آیا اموات به دیدار خانواده و اقوام می‌آیند؟!

امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید:
«اذا کانَ یومَ الجُمعهِ و یوما العِیدَینِ امَرَ اللهُ رضوان خازن الجنان ان ینادی فی ارواح المؤمنین و هم عرصات الجنان: انّ اللهَ قَد اذنَ لَکم الجُمعهَ بالزیارهِ الی اهالیکُم و احبائکم مِن اهلِ الدُنیا»؛
روز جمعه و عید فطر و قربان که می‌شود، خداوند به رضوان نگهبان و مأمور بهشت دستور می‌دهد که در میدان بهشت برزخی به ارواح مؤمنان اعلام نماید که خداوند به شما اجازه داد که جمعه را به زیارت خانواده و دوستان که در دنیا هستند برود. بعد خداوند به رضوان دستور می‌دهد برای هر فردی شتری از شترهای بهشتی آماده کنند در حالی که این شتر از زبرجد سبز پوشیده شده و نیز به پارچه‌های بهشتی تزئین شده، بعد خداوند دستور می‌دهد اهل آسمان‌ها از آنها استقبال کنند. در چنین فضایی فرشتگان هر آسمانی از آنها استقبال می‌کنند، بعد از آن ارواح از آسمان با استقبال پایین می‌آیند در وادی السلام پشت کوفه فرود می‌آیند.

سپس آن حضرت فرمود:
«ثم ینفرقون فی البلدان و الاعصار حتی یزوروا اهالیهم الذین کانوا معهم فی دار الدنیا و معهم ملائکه تصرفون وجوههم عما یکرهون النظر الیه الی ما یجبون و یزورون حفر الابدان حتی ما اذا صلی الناس و راح اهل الدنیا الی منازهم من مصلاهم، نادی فیهم جبرئیل بالرحیل الی غرفات الجنان قیر حلون».

بعد از آن ارواح مؤمنان در شهرهایشان پخش می‌شوند تا کسانی را که در دنیا با آنها بودند، زیارت کنند و فرشتگانی ارواح مؤمنان را همراهی می‌کنند و در این رفت و آمد اگر ارواح مؤمنان با چیزهایی برخورد کردند که باعث ناراحتی مؤمنان شود، فرشتگان چهره آنها را از آنچه دوست ندارند به آنچه دوست دارند متوجه می‌کنند.

و این مسافرت عالم برزخ ارواح مؤمنان گودال‌های قبرهای خود را مشاهده می‌کنند حتی مکانی را که مردم در آنجا نماز (میت) خواندند و بعد به طرف منازل خود رفتند آنجا را روح میت می‌بیند.
بعد از آنکه ارواح مؤمنان اقوام و بستگان و دوستان را در این اعیاد (روز جمعه، فطر و قربان) دیدند، جبرئیل به آنها اعلام می‌کند که به خانه‌ها و محل‌های بهشتی خود در عالم قبر و برزخ برگردید، آنها نیز برمی‌گردند.
امام موسی‌بن جعفر(علیه السلام) در جلد ششم بحارالانوار، صفحه ۲۹۲ می‌فرماید:
«… ما من مؤمن و الا هو یلم باهله کل جمعه فان رأی خیرا فحمد الله عزوجل و ان رأی فیه ذلک استغفر و استرجع»
هیچ مؤمنی نیست مگر اینکه هر جمعه به دیدار خانواده‌اش می‌آید، اگر دید آنها در کار خیر و خوبی هستند حمد خداوند را به جا می‌آورد و اگر غیر از آن دید طلب آمرزش می‌کند و برمی‌گردد.
* آنها هم مثل ما عید دارند!
از حدیث استفاده می‌شود که مردگان هم در عالم قبر برنامه دارند و روز جمعه و فطر و قربان که عید ماست، عید برای آنها نیز هست و آنها هم با دیدن ما خوشحال می‌شوند، همان‌طوری که ما با دیدن آنها در خواب خوشحال می‌شویم.

* آیا دیدار اموات با خانواده‌هایشان یکسان است؟
با توجه به اینکه اموات به دیدار خانواده و زنده‌ها می‌آیند، حال سؤال این است که این دیدارها به یک اندازه برای همه یکسان است یا نه افراد با هم فرق می‌کند؟
طبق روایتی که در جلد سوم «کافی» آمده است، استفاده می‌شود که دیدار اموات با خانواده‌هایشان متفاوت است و مقدار آن بستگی به ایمان و تقوی و فضیلت روحی و معنوی میت دارد، هر چه در دنیا اعمالش بهتر و ایمانش قوی‌تر بوده در آنجا از مقام بالاتر برخوردار است و بیشتر به خانواده‌اش سر می‌زند.
راوی گوید: به امام کاظم(علیه السلام) گفتم: آیا مؤمن در عالم قبر به زیارت خانواده‌اش می‌آید؟
امام فرمود: بله.
راوی پرسید: چه مقدار و چند ساعت به دیدارشان می‌آید؟
امام فرمود: به مقدار فضیلت و مقامی که نزد خداوند دارد. برخی از آنها هر روز به دیدار خانواده خود می‌آیند، برخی هر دو روز یک بار و بعضی هر سه روز یک بار می‌آیند.
بعد حضرت کاظم (علیه السلام) فرمود: هر چقدر مقامشان پایین باشد، هر جمعه (که عید است) به دیدار خانواده‌اش می‌آید. راوی پرسید: چه ساعتی؟ امام فرمود: در هنگام اذان ظهر می‌آیند.

بازدیدها: 156