راز ماندگاری خطبه ی فدکیه

خطبه ی فدکیه با آن مفاهیم بلند و آمیخته از استدلال های حقوقی و شرعی بیش از آنکه بدلیل گرفتن حق باشد در مقام مبارزه ی اجتهاد معنا می یابد. فاطمه زهرا(سلام الله علیها) در مسجدالنبّی به ایراد خطبه می پردازد تا مهاجر و انصار را در این ظلم رفته بر خاندان پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلّم) و بر این سکوت شهروندان مدینه و بی دفاع گذاشتن خانواده ی پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلّم) روشنگری نماید.

فاطمه ی زهرا(سلام الله علیها) زبان شکواییه و ملامت را نسبت به انصار و مهاجرین می گشاید و می فرماید: ای یاری کنندگان اسلام! چرا در احقاق حق من سستی می کنید و در مورد ستمی که بر من روا گشته درخوابید! چرا شتابان بدنبال هوا و هوس رفتید؟!

سکوت و بی تفاوتی مردم مدینه دلیلی بر بی بصیرتی آنان و عدم توان در تمیز دادن حق و باطل است.

محتوای خطبه ی فدکیه و معارف بلند آن بیانگر این واقعیت است که حضرت فاطمه(سلام الله علیها) خطبه را از آن جهت نخوانده است که شهروندان مدینه از وی حمایت نمایند بلکه از آن جهت است که حجت بر آنان تمام شود تا در آینده نگویند از ما نصرت و یاری خواسته می شد؛ حاضر به هزینه کردن جان و مال بودیم.

حضرت می فرمایند: «و این سخنان من از روی بجوش آمدن و تراوش غیظ و ناراحتی درونی و بخاطر کند شدن و از کارافتادن سرنیزه است. به این خاطر که غصّه سینه ام را پراکنده آشکار میکنم تا با شما اتمام حجت کرده باشم.»

«آگاه باشید آنچه را که در اینجا گفتم درحالیکه شناخت داشتم از شما به اینکه نصرت و یاری نمیکنید و این ترک نصرت جزء روحتان است.»

ماندگاری خطبه فدکیه:

آرایش لفظی و معنوی و صناعت ادبی از ویژگی های خطبه ی فدکیه بشمار می رود و با آنکه در شرایطی سخت از نظر روحی و در اوج مظلومیت و غربت ایراد شده است، از نظر استخدام کلمات و چینش الفاظ هنرمندانه است.

همخوانی داشتن آن با بسیاری از خطبه های نهج البلاغه امام علی علیه السلام از دلایل دیگر ماندگاری خطبه است و این همخوانی به گونه ای است که خطبه های فلسفی، اخلاقی، سیاسی و جهادی نهج البلاغه، تجلی در خطبه ی فدکیه و فرازهای اعتقادی، اخلاقی، سیاسی، جهادی خطبه فدکیه در نهج البلاغه تجلی پیدا کرده است و این همخوانی بین محتوای خطبه ی فدکیه و نهج البلاغه موجب ماندگاری آن شده است.

ارتجالی بودن از دیگر ویژگی هاست. آنچه خطبه ی فدکیه را تا مرز اعجاز برده است این است که حضرت این خطبه را بدون سابقه ی قبلی و بدون هیچ آمادگی قبلی در جمع مهاجر و انصار ایراد نموده است.

اخلاص و نیت پاک حضرت زهرا(سلام الله علیها) بعنوان ایراد کننده ی خطبه فدکیه از دیگر دلایل ماندگاری خطبه است. جنس انتقاد از مخاطبین فدک و خلافت از جنس تحلیل، منطقی و کاملاً واقع بینانه است، نه احساساتی.

جنس انتقاد و نوع دادخواست آن حضرت کاملاً منطقی و آمیخته با استدلال است. فرازمانی و مکانی بودن و جامعیت از دیگر دلایل ماندگاری است.

خطبه ای که آمیخته به پیامهای توحید، اخلاق، حکومت و نبوت است هرگز محدود به زمان و مکان یا مخاطب خاص نیست که گذشت زمان آنرا کهنه سازد.

خارق العاده بودن و ابعاد علمی به این معنا که خطبه فدکیه تجلی ابعاد وجودی حضرت زهرا(سلام الله علیها) می باشد.

پیچیدگی و عمیق بودن فرازهای بیست و دوگانه خطبه فدکیه پیش از آنکه اعتراض آمیز حاکیت باشد تجلی شخصیت آن حضرت در ابعاد گوناگون فلسفی، کلامی، سیاسی، عرفانی، اخلاقی و اجتماعی است؛ از دیگر دلایل ماندگاری خطبه است.

انتهای مطلب/

بازدیدها: 305