راه های تقویت باور های دینی مردم

خانه / آموزش / راه های تقویت باور های دینی مردم

راه های تقویت باورهای دینی مردم

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: راه های تقویت باورهای دینی مردم

مقدمه:
کنگره ی ماه رمضان در حال برپا شدن است و سفره ی رحمت الهی در ماه مبارک رمضان در حال پهن شدن است، اگر کسی گرسنه از این سفره بگذرد خسران کرده است.

شیخ صدوق (عليه الرحمه) در كتاب من لا يحضره الفقيه آورده «و كان رسول الله (صلى الله عليه و آله) اذا اهل هلال شهر رمضان استقبل القبلة و رفع يديه و قال: اللهم اهله علينا بالامن و الايمان،و السلامة و الاسلام، و العافية المجللة و الرزق الواسع، و دفع الاسقام، اللهم ارزقنا صيامه و قيامه و تلاوة القرآن فيه، و سلمه لنا، و تسلمه منا و سلمنا فيه‏» (من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ؛ ج 2 , ص 425 )

رسول الله(صلى الله عليه و آل) هنگامى كه رويت هلال رمضان مى‏فرمود، رو به قبله مى‏نمود و دستهاى مباركش را بلند مى‏كرد.و مى‏گفت: پروردگارا اين ماه را بر ما نو گردان به امن و امان، و سلامتى و اسلام، و تندرستى شايان تشكر، و روزى فراخ، و بر طرف ساختن دردها و ناملايمات، بار پروردگارا روزى كن ما را روزه و قيام براى عبادت، و تلاوت قرآن در اين ماه، و او را براى ما سالم و تمام گردان، و او را از ما سالم بدار، و ما را در اين ماه سالم و تندرست فرما.

…………………………………………………………………………………………………………

قبل از ورود در بحث به برخی از مفاهیم مرتبط با موضوع اشاره خواهد شد.

مفهوم دین:

دين واژه‌اى است عربى كه در لغت به معناى اطاعت و جزاء و… آمده، و اصطلاحاً به معناى اعتقاد به آفريننده‌اى براى جهان و انسان، و دستورات علمى متناسب با اين عقايد مى‌باشد. از اينروى، كسانى كه مطلقاً معتقد به آفريننده‌اى نيستند و پيدايش پديده هاى جهان را تصادفى، و يا صرفاً معلول فعل و انفعالات مادى و طبيعى مى‌دانند «بى دين» ناميده مى‌شوند. اما كسانى كه معتقد به آفريننده‌اى براى جهان هستند هر چند عقايد و مراسم دينى ايشان، توأم با انحرافات و خرافات باشد «با دين» شمرده مى‌شوند.

بر اين اساس، اديان موجود در ميان انسانها به حق و باطل، تقسيم مى‌شوند.

دين حق عبارتست از: آيينى كه داراى عقايد درست و مطابق با واقع بوده، رفتارهايى را مورد توصيه و تأكيد قرار دهد كه از ضمانت كافى براى صحت و اعتبار، برخوردار باشند.

هر دينى دست كم از دو بخش، تشكيل مى‌گردد:

1 عقيده يا عقايدى كه حكم پايه و اساس و ريشه آن را دارد. «اصول»

2 دستورات عملى كه متناسب با آن پايه يا پايه هاى عقيدتى و برخاسته از آنها باشد. «فروع»

………………………………………………………………………………………………………

مفهوم دین داری

دین داری یعنی اینکه شما به آن امور که باور دارید در رفتار شما ظهور و بروز پیدا می کند در واقع ما نسبت به چیزی باور داریم که در عمل ظهور پیدا می کند و اگر چیزی در عمل ما ظهور پیدا نکرد این معلوم است که هنوز به باور ما نرسیده است وقتی که به باور ما برسد در عمل ما آشکار می شود عرفا یک مثالی می زنند و می گویند: همه آدم ها می دانند که مرده نمی تواند حرکت کند نمی تواند به کسی صدمه زند، اما در عین حال مثلاً وقتی شب تنها در یک خانه ای باشد که یک مرده کسی که تازه از دنیا رفته است در آن جا باشد می ترسند. این ترس نشان می دهد که باور ندارند که مرده نمی تواند حرکت کند باور ندارند که مرده نمی تواند به کسی صدمه بزند می ترسند که مبادا این حرکتی بکند و صدمه ای بزند و حالا باور به آن چیزی است که در واقع در عمل خودش را نشان می دهد.

…………………………………………………………………………………………………………….

چالش جدی جامعه ما

در سالیان اخیر به استناد آمار نهادهای مرتبط، یکی از معضلات جدی جامعه ما ناظر به مشکلات روحی – روانی بوده به خصوص تشدید استرس و اضطراب و در برخی مواقع افسردگی در میان برخی از مردم که البته از جمله اقتضائات نامطلوب عصر جدید و زندگی ماشینی به شمار می رود. در این میان آن چه از اهمیت بیشتری برخوردار است، پیدا کردن راهکارهای مقابله با اضطراب و استرس در جامعه می باشد .

نخستین و مهم ترین عامل برای مقابله با وضعیتی که فرد در آن دچار استرس و نگرانی و اضطراب شدید می شود، همانا تقویت بُعد ایمانی و توکل بر خدای متعال است؛ این که ما بتوانیم باور های دینی را در بین مردم و به خصوص نسل جوان نهادینه کنیم ، این مساله در مواقع بحرانی بسیار کمک می کند که فرد در تلاطم های زندگی و مشکلات روحی و روانی از وجود خود صیانت کند.

…………………………………………………………………………………………………………………

راههاي عملي تقويت باورهاي ديني

انسان براي اين كه بتواند به اعتقاداتش پايبند باشد و به ارتقاء آنها بپردازد لازم است كه ايمان و دين خود را در ابعاد شناختي، رفتاري ، عاطفي و انگيزشي تقويت نمايد.

از جمله اموري كه مي تواند به باورها و اعتقادات انسان، رشد و تعالي دهد عبارتند از:
1. افزايش آگاهي و شناخت نسبت به دين و اعتقادات:
رشد و تعالي عملي اعتقادات و باورهاي ديني، محصول شناخت صحيح و آگاهانه از معارف و حقايق ديني است. هر چه انسان بتواند مطالعات ديني خود را بالا برده و با برهان و استدلال عقلي، اصول دين را براي خود اثبات نمايد، به همان ميزان احتمال انحراف او در عمل كاهش خواهد يافت.

جهت افزایش سطح شناخت و قبل از ورود به وادي عمل، کارهایی نیاز است :

الف: يك برنامه مطالعاتي جهت افزايش سطح آگاهي در عرصه های: اعتقادي و انديشه اي, اخلاق اسلامي, زندگي, سياسي و اجتماعي, تاريخ و تمدن اسلامي, متون ديني .

(منابع مطالعاتی در اين زمينه ها)

جهان‏بينى اسلامى، شهيد مطهرى ؛
پنجاه درس اصول عقايد براي جوانان، آيت الله مكارم شيرازي
نبوت ، حجه السلام والمسلمين قرائتي
شيعه در اسلام، علامه طباطبائي
آموزش عقايد، آيت الله مصباح
مجموعه آثار شهيد مطهري(ره)از جلد 1 تا 4. ( بهتر است ابتدا ج 4 بعد جلد 3 و جلد 2 و جلد 1 مطالعه شود)
سيماي عقايد شيعه، آيت الله سبحاني
665 پرسش و پاسخ در محضر علامه طباطبائي
دورة چند جلدي معارف قرآن، آيت الله مصباح

ب: برطرف کردن شك و شبهه شُديد در عقايد: از طريق تحقيق ، مطالعه، مراجعه به متخصص ديني.

ج: تقويت محبت الهي در دل:
اگر انسان بتواند لذت متعالي يعني لذت محبت الهي را بچشد، انگيزه او براي بدست آوردن لذت‌هاي معنوي كه همان رسيدن به اعتقاد و ايمان كامل مي باشد، تقويت مي‌شود. عواملي از قبيل تفكر در نعمت هاي الهي، تأمل و تدبر در آيات الهي، درد دل با خدا، شركت در مراسم مناجات و ادعيه و دقت در معاني آنها، خواندن داستان اولياء الله، خاطرات شهداء، داشتن حضور قلب در عبادت و… ،
2. فعاليّت عملي:
افزايش و ارتقاء يافتن بينش و باورهاي ديني در گرو عمل به دستورات و فرامين الهي است.

امروزه اطلاعات دینی در افراد مختلف اجتماع تقریبا زیاد، ولی متاسفانه عمل گرایی بسیار ضعیف است.

که این ناشی از ضعف اراده در انجام وظایف دینی است. همه می دانیم که گناه بد است و همچنین می دانیم که عبادت خوب است. همان گونه که به حرارت آتش یقین دارید، پس خودتان را از آن دور می دارید، به جاذبه ی زمین یقین دارید، پس خودتان را از پشت بام زمین نمی اندازید. اگر یقین داشته باشیم که گناهان بد و عبادات خوب است پس رعایت می کنیم. مشکل ما در رعایت نکردن آن ضعف اراده است. اگر فردی عزم نداشته باشد دائماً درگیر عادت هایش است.

امام باقر (ع) مي فرمايند: «من عمل بما يعلم علّمه الله ما لم يعلم » «كسي كه به علم و دانايي اش عمل كند، خداوند آنچه را كه نمي داند به او مي آموزد.» (بحارالانوار ج 75 ص 189).

در نتيجه انجام وظايف بندگي، راه اصلي در رسيدن به مقصود و افزايش سطح آگاهي و اعتقادات ديني است.
3. مبارزه با ريشه هاي گناه:
شناسايي ريشه گناه و از بين بردن آن خطر انحراف را شديداً كاهش داده و زمينه ارتقاء بينش و اعتقادات را فراهم مي كند.براي پاكسازي از گناه، ريشه اي ترين كار مبارزه با خواستگاه و زمينه هاي نفساني آن( مانند حب دنيا، حب جاه، تكبّر، حسادت، غرور و…) است.

براي مثال آدم حسود ، هميشه در معرض غيبت، تهمت ، آسيب رساندن به محسود و انواعي از گناهان است و آدم بخيل توان انجام واجبات مالي و كمك رساني به ديگران را ندارد، اين شخص اگر بخواهد گناه نكند ، اساسي ترين راه اين است كه با خير خواهي كه ضد حسد است و تحصيل سخاوت كه ضد بخل است، ريشه گناه را از دل خود بيرون نمايد و خويش را از خطر شرك و خود خواهي برهاند. ( در اين زمينه مطالعه معراج السعاده مرحوم نراقی و كتاب اخلاق مرحوم شبّر کمک خوبی براي از بين بردن رذايل اخلاقي است)
4. مبارزه با عادات منفی در وجود انسان:
برخي عادتها در انسان مانع حركت او در جاده ايمان تلقي مي شوند (هر چند ممكن است حرام نباشند). به عنوان مثال كسي كه به پرخوري ، پرخوابي و پر گويي عادت نموده است ، قادر نخواهد بود به انجام وظايف واجب و مستحب خود اقدام كند . عادتهاي مذموم در برخي موارد حتّي زمينه انجام گناه و تخلف از بندگي حق تعالي را در انسان فراهم مي كنند و باعث تضعيف ايمان در او مي شوند.
5.مبارزه مستقيم با گناه و ترك و جبران آنها:
علاوه بر مبارزه با زمينه هاي گناه، مبارزه مستقيم با گناه و ترك و جبران آن از طريق توبه، در تقويت ايمان و رهايي از ظلمت نقش بسزايي دارد.
6. انجام وظايف واجب شرعي :
انجام وظايف واجب و اطاعت از فرامين خداوند، در نهايت به حصول ملكه تقوي و بهره مندي از آثار و ارزشهاي ناشي از آن، مي انجامد. و همين ملكه مي‌تواند انسان را از انجام بسياري از گناهان و انحرافات باز دارد.
7. انجام نوافل و مستحبات:
مرحله انجام مستحبات و نوافل مرحله اي است كه عرفا از آن تحت عنوان قرب نوافل و راه عشق تعبير مي كنند. قرب نوافل، پاياني ترين مقصد دين و موثر ترين راه نزديكي انسان به خداي و كسب مقام ولايت و خلافت الهي است.
8.توجه به نيازهاي طبيعي و سعي در ارضاي صحيح آنها

به عنوان نمونه يكي از نيازهاي طبيعي انسان نياز جنسي است كه توجه نكردن و ارضا نكردن آن به نحوصحيح، ممكن است زمينه انحراف را فراهم كند. از اين‌رو، بهتر است انسان در صورت نياز و داشتن توان، بدون هيچ درنگي با انتخاب فردي مناسب و با ايمان اين سنت حسنه را به جاي آورد.
در اهميت ازدواج كه پيامبر اسلام(ص) فرمود:«من تزوّج احرز نصف دينه» كسى كه ازدواج كند نيمى از دين خود را حفظ كرده است(اصول كافى, ج5, ص328). وقتى كه غريزه جنسى از راه صحيح و شرعى ارضا شود و روح پر اضطراب انسان اعتدال و آرامش يابد, حقايق هستي را بهتر درك مى كند و به سوى دين و سعادت و درك مفاهيم والاي ديني, گام هاى بزرگ ترى برمى دارد.

راههاي زير جهت كنترل غريزة جنسي در کسانی که زمینه ازدواج ندارند، توصيه مي‎شود.

تقويت ايمان
توبه دائم بعد از هر گناه.
تلقين و تقويت اراده.
اجتناب از هر گونه تحريك مصنوعي؛ مانند فيلمهاي مهيج، محرك و…؛ حتي مطالعة كتابهاي عشقي، نگاه كردن و…
جايگزين كردن عادتي نيك و پسنديده به جاي عادتهاي زشت.
تهيه برنامه فشره تمام وقت با تقسيم بندي ساعات روز.
پرهيز از تنهايي.
ورزش.
پرهيز از معاشرت و همنشني با منحرفان و مبتلايان.
پرژيم غذايي و روزه.
نشستن بيشتر با پدر و مادر و اعضاي خانواده.
نذر، عهد و پيمان با خداوند متعال.

توجه شود: اينها داروئي است كه درد را تسكين مي‎دهد، ولي مهمترين راه مؤثر، ازدواج است.

پرهيز از مجالست و همنشينى با اهل دنيا
پرهيز از دوستان منحرف و ناباب باعث حفظ و ارتقاء ايمان وعقايد ديني است. رسول اكرم(ص) مي فرمايند: «به خاطر برخورد با اهل دنيا قلبم زنگار گرفته و مكدر مى‏شود و براى جبران آن روزى هفتاد مرتبه استغفار مى‏كنم».

خداوند نيز در سوره «نجم آيه 29 » مى‏فرمايد: «فاعرض عن من تولى عن ذكرنا و لم يرد الا الحيوه الدنيا ؛ پس از كسانى كه از ياد ما روى گرداندند و جز زندگى دنيا را نخواستند اعراض كن و روى بگردان».
10. حضور در مجالس ذكر اهل بيت:

(سخنراني, درس اخلاق و مراسم مذهبي و استمداد از حضرات معصومين (ع) کمک کننده است.)
11. محاسبه نفس:
محاسبه نفس از عوامل بسيار مهم در جلوگيري از انحراف و در نتيجه ارتقاء ايمان، و تقویت باورهاست. 12. ياد مرگ:
قال اميرالمؤمنين على(ع): «اذكروا هادم اللذات و منغص الشهوات و داعى الشتات؛ ياد كنيد (مرگ را) درهم كوبنده لذات را و تيره و تلخ كننده شهوات را و دعوت كننده جدايى‏ها را»، (الغرر والدرر، باب الموت، به نقل از سرالاسراء، استاد على سعادت‏پرور، ج 2، ص 159)
ياد مرگ دل را از تعلق به شهوات جدا مى‏سازد و انسان را از گناه و فكر گناه باز مى‏دارد. آنچه كه بسيار مهم است اين است كه اولاً: اين فكر موقتي نباشد بلكه در ايام خاصي استمرار داشته باشد ثانيا: در مكان خلوتى باشد مخصوصا اگر آن مكان خلوت خود محيط قبرستان باشد به هر گونه كه اين فكر در مرگ، با جان عجين شود و باور دل گردد بسيار مطلوب است.

پرهيز از لقمه حرام:
كم نبودند كساني كه ابتدا خوب بودند، ولي به خاطر لقمة حرام به دره ّهاي شقاوت و فضاحت پرت شدند. لذا لازم است به اين مساله توجه نموده و غافل نشويم. « لقمه حلال هر چند رنگين نباشد، موجب نورانيت دل و استجابت دعا و آمرزش و حفاظت الهي مي‏گردد، »( ميزان‏الحكمه، ج 2 ، ص480).

از جمله آثار لقمه حرام در روايات

عدم استجابت دعاها،
عدم قبولي نماز،
پذيرفته نشدن اعمال صالح،
عدم استشمام بوي بهشت،
تضعيف ايمان و اعتقادات،
اخراج از صيانت الهي،
كاهش رزق حلال،
خروج از ولايت پيامبر (ص) و اهل بيت او (ع)،
حسرت در روز قيامت،
لعن ملائكه،
كوردلي.
تامل و تفكر در مورد عاقبت مجرمان، مفسدان و مكذبان:
وقتي انسان در عاقبت مجرمان و گنهكاران انديشه مي كند، پرده هاي غفلت تدريجا از جلوي چشمش كنار مي روند و انسان از عاقبت كارهاي خود درصورتي كه گناهكارباشد آگاهي مي يابد و همين مساله عاملي براي دوري از انحراف و تقويت ايمان و اعتقادات مي شود.