راه های تقویت باور های دینی مردم

خانه / آموزش / راه های تقویت باور های دینی مردم

راه های تقویت باورهای دینی مردم

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: راه های تقویت باورهای دینی مردم

مقدمه:
کنگره ی ماه رمضان در حال برپا شدن است و سفره ی رحمت الهی در ماه مبارک رمضان در حال پهن شدن است، اگر کسی گرسنه از این سفره بگذرد خسران کرده است.

شیخ صدوق (علیه الرحمه) در کتاب من لا یحضره الفقیه آورده «و کان رسول الله (صلى الله علیه و آله) اذا اهل هلال شهر رمضان استقبل القبله و رفع یدیه و قال: اللهم اهله علینا بالامن و الایمان،و السلامه و الاسلام، و العافیه المجلله و الرزق الواسع، و دفع الاسقام، اللهم ارزقنا صیامه و قیامه و تلاوه القرآن فیه، و سلمه لنا، و تسلمه منا و سلمنا فیه‏» (من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ؛ ج ۲ , ص ۴۲۵ )

رسول الله(صلى الله علیه و آل) هنگامى که رویت هلال رمضان مى‏فرمود، رو به قبله مى‏نمود و دستهاى مبارکش را بلند مى‏کرد.و مى‏گفت: پروردگارا این ماه را بر ما نو گردان به امن و امان، و سلامتى و اسلام، و تندرستى شایان تشکر، و روزى فراخ، و بر طرف ساختن دردها و ناملایمات، بار پروردگارا روزى کن ما را روزه و قیام براى عبادت، و تلاوت قرآن در این ماه، و او را براى ما سالم و تمام گردان، و او را از ما سالم بدار، و ما را در این ماه سالم و تندرست فرما.

…………………………………………………………………………………………………………

قبل از ورود در بحث به برخی از مفاهیم مرتبط با موضوع اشاره خواهد شد.

مفهوم دین:

دین واژه‌اى است عربى که در لغت به معناى اطاعت و جزاء و… آمده، و اصطلاحاً به معناى اعتقاد به آفریننده‌اى براى جهان و انسان، و دستورات علمى متناسب با این عقاید مى‌باشد. از اینروى، کسانى که مطلقاً معتقد به آفریننده‌اى نیستند و پیدایش پدیده هاى جهان را تصادفى، و یا صرفاً معلول فعل و انفعالات مادى و طبیعى مى‌دانند «بى دین» نامیده مى‌شوند. اما کسانى که معتقد به آفریننده‌اى براى جهان هستند هر چند عقاید و مراسم دینى ایشان، توأم با انحرافات و خرافات باشد «با دین» شمرده مى‌شوند.

بر این اساس، ادیان موجود در میان انسانها به حق و باطل، تقسیم مى‌شوند.

دین حق عبارتست از: آیینى که داراى عقاید درست و مطابق با واقع بوده، رفتارهایى را مورد توصیه و تأکید قرار دهد که از ضمانت کافى براى صحت و اعتبار، برخوردار باشند.

هر دینى دست کم از دو بخش، تشکیل مى‌گردد:

۱ عقیده یا عقایدى که حکم پایه و اساس و ریشه آن را دارد. «اصول»

۲ دستورات عملى که متناسب با آن پایه یا پایه هاى عقیدتى و برخاسته از آنها باشد. «فروع»

………………………………………………………………………………………………………

مفهوم دین داری

دین داری یعنی اینکه شما به آن امور که باور دارید در رفتار شما ظهور و بروز پیدا می کند در واقع ما نسبت به چیزی باور داریم که در عمل ظهور پیدا می کند و اگر چیزی در عمل ما ظهور پیدا نکرد این معلوم است که هنوز به باور ما نرسیده است وقتی که به باور ما برسد در عمل ما آشکار می شود عرفا یک مثالی می زنند و می گویند: همه آدم ها می دانند که مرده نمی تواند حرکت کند نمی تواند به کسی صدمه زند، اما در عین حال مثلاً وقتی شب تنها در یک خانه ای باشد که یک مرده کسی که تازه از دنیا رفته است در آن جا باشد می ترسند. این ترس نشان می دهد که باور ندارند که مرده نمی تواند حرکت کند باور ندارند که مرده نمی تواند به کسی صدمه بزند می ترسند که مبادا این حرکتی بکند و صدمه ای بزند و حالا باور به آن چیزی است که در واقع در عمل خودش را نشان می دهد.

…………………………………………………………………………………………………………….

چالش جدی جامعه ما

در سالیان اخیر به استناد آمار نهادهای مرتبط، یکی از معضلات جدی جامعه ما ناظر به مشکلات روحی – روانی بوده به خصوص تشدید استرس و اضطراب و در برخی مواقع افسردگی در میان برخی از مردم که البته از جمله اقتضائات نامطلوب عصر جدید و زندگی ماشینی به شمار می رود. در این میان آن چه از اهمیت بیشتری برخوردار است، پیدا کردن راهکارهای مقابله با اضطراب و استرس در جامعه می باشد .

نخستین و مهم ترین عامل برای مقابله با وضعیتی که فرد در آن دچار استرس و نگرانی و اضطراب شدید می شود، همانا تقویت بُعد ایمانی و توکل بر خدای متعال است؛ این که ما بتوانیم باور های دینی را در بین مردم و به خصوص نسل جوان نهادینه کنیم ، این مساله در مواقع بحرانی بسیار کمک می کند که فرد در تلاطم های زندگی و مشکلات روحی و روانی از وجود خود صیانت کند.

…………………………………………………………………………………………………………………

راههای عملی تقویت باورهای دینی

انسان برای این که بتواند به اعتقاداتش پایبند باشد و به ارتقاء آنها بپردازد لازم است که ایمان و دین خود را در ابعاد شناختی، رفتاری ، عاطفی و انگیزشی تقویت نماید.

از جمله اموری که می تواند به باورها و اعتقادات انسان، رشد و تعالی دهد عبارتند از:
۱٫ افزایش آگاهی و شناخت نسبت به دین و اعتقادات:
رشد و تعالی عملی اعتقادات و باورهای دینی، محصول شناخت صحیح و آگاهانه از معارف و حقایق دینی است. هر چه انسان بتواند مطالعات دینی خود را بالا برده و با برهان و استدلال عقلی، اصول دین را برای خود اثبات نماید، به همان میزان احتمال انحراف او در عمل کاهش خواهد یافت.

جهت افزایش سطح شناخت و قبل از ورود به وادی عمل، کارهایی نیاز است :

الف: یک برنامه مطالعاتی جهت افزایش سطح آگاهی در عرصه های: اعتقادی و اندیشه ای, اخلاق اسلامی, زندگی, سیاسی و اجتماعی, تاریخ و تمدن اسلامی, متون دینی .

(منابع مطالعاتی در این زمینه ها)

جهان‏بینى اسلامى، شهید مطهرى ؛
پنجاه درس اصول عقاید برای جوانان، آیت الله مکارم شیرازی
نبوت ، حجه السلام والمسلمین قرائتی
شیعه در اسلام، علامه طباطبائی
آموزش عقاید، آیت الله مصباح
مجموعه آثار شهید مطهری(ره)از جلد ۱ تا ۴٫ ( بهتر است ابتدا ج ۴ بعد جلد ۳ و جلد ۲ و جلد ۱ مطالعه شود)
سیمای عقاید شیعه، آیت الله سبحانی
۶۶۵ پرسش و پاسخ در محضر علامه طباطبائی
دوره چند جلدی معارف قرآن، آیت الله مصباح

ب: برطرف کردن شک و شبهه شُدید در عقاید: از طریق تحقیق ، مطالعه، مراجعه به متخصص دینی.

ج: تقویت محبت الهی در دل:
اگر انسان بتواند لذت متعالی یعنی لذت محبت الهی را بچشد، انگیزه او برای بدست آوردن لذت‌های معنوی که همان رسیدن به اعتقاد و ایمان کامل می باشد، تقویت می‌شود. عواملی از قبیل تفکر در نعمت های الهی، تأمل و تدبر در آیات الهی، درد دل با خدا، شرکت در مراسم مناجات و ادعیه و دقت در معانی آنها، خواندن داستان اولیاء الله، خاطرات شهداء، داشتن حضور قلب در عبادت و… ،
۲٫ فعالیّت عملی:
افزایش و ارتقاء یافتن بینش و باورهای دینی در گرو عمل به دستورات و فرامین الهی است.

امروزه اطلاعات دینی در افراد مختلف اجتماع تقریبا زیاد، ولی متاسفانه عمل گرایی بسیار ضعیف است.

که این ناشی از ضعف اراده در انجام وظایف دینی است. همه می دانیم که گناه بد است و همچنین می دانیم که عبادت خوب است. همان گونه که به حرارت آتش یقین دارید، پس خودتان را از آن دور می دارید، به جاذبه ی زمین یقین دارید، پس خودتان را از پشت بام زمین نمی اندازید. اگر یقین داشته باشیم که گناهان بد و عبادات خوب است پس رعایت می کنیم. مشکل ما در رعایت نکردن آن ضعف اراده است. اگر فردی عزم نداشته باشد دائماً درگیر عادت هایش است.

امام باقر (ع) می فرمایند: «من عمل بما یعلم علّمه الله ما لم یعلم » «کسی که به علم و دانایی اش عمل کند، خداوند آنچه را که نمی داند به او می آموزد.» (بحارالانوار ج ۷۵ ص ۱۸۹).

در نتیجه انجام وظایف بندگی، راه اصلی در رسیدن به مقصود و افزایش سطح آگاهی و اعتقادات دینی است.
۳٫ مبارزه با ریشه های گناه:
شناسایی ریشه گناه و از بین بردن آن خطر انحراف را شدیداً کاهش داده و زمینه ارتقاء بینش و اعتقادات را فراهم می کند.برای پاکسازی از گناه، ریشه ای ترین کار مبارزه با خواستگاه و زمینه های نفسانی آن( مانند حب دنیا، حب جاه، تکبّر، حسادت، غرور و…) است.

برای مثال آدم حسود ، همیشه در معرض غیبت، تهمت ، آسیب رساندن به محسود و انواعی از گناهان است و آدم بخیل توان انجام واجبات مالی و کمک رسانی به دیگران را ندارد، این شخص اگر بخواهد گناه نکند ، اساسی ترین راه این است که با خیر خواهی که ضد حسد است و تحصیل سخاوت که ضد بخل است، ریشه گناه را از دل خود بیرون نماید و خویش را از خطر شرک و خود خواهی برهاند. ( در این زمینه مطالعه معراج السعاده مرحوم نراقی و کتاب اخلاق مرحوم شبّر کمک خوبی برای از بین بردن رذایل اخلاقی است)
۴٫ مبارزه با عادات منفی در وجود انسان:
برخی عادتها در انسان مانع حرکت او در جاده ایمان تلقی می شوند (هر چند ممکن است حرام نباشند). به عنوان مثال کسی که به پرخوری ، پرخوابی و پر گویی عادت نموده است ، قادر نخواهد بود به انجام وظایف واجب و مستحب خود اقدام کند . عادتهای مذموم در برخی موارد حتّی زمینه انجام گناه و تخلف از بندگی حق تعالی را در انسان فراهم می کنند و باعث تضعیف ایمان در او می شوند.
۵٫مبارزه مستقیم با گناه و ترک و جبران آنها:
علاوه بر مبارزه با زمینه های گناه، مبارزه مستقیم با گناه و ترک و جبران آن از طریق توبه، در تقویت ایمان و رهایی از ظلمت نقش بسزایی دارد.
۶٫ انجام وظایف واجب شرعی :
انجام وظایف واجب و اطاعت از فرامین خداوند، در نهایت به حصول ملکه تقوی و بهره مندی از آثار و ارزشهای ناشی از آن، می انجامد. و همین ملکه می‌تواند انسان را از انجام بسیاری از گناهان و انحرافات باز دارد.
۷٫ انجام نوافل و مستحبات:
مرحله انجام مستحبات و نوافل مرحله ای است که عرفا از آن تحت عنوان قرب نوافل و راه عشق تعبیر می کنند. قرب نوافل، پایانی ترین مقصد دین و موثر ترین راه نزدیکی انسان به خدای و کسب مقام ولایت و خلافت الهی است.
۸٫توجه به نیازهای طبیعی و سعی در ارضای صحیح آنها

به عنوان نمونه یکی از نیازهای طبیعی انسان نیاز جنسی است که توجه نکردن و ارضا نکردن آن به نحوصحیح، ممکن است زمینه انحراف را فراهم کند. از این‌رو، بهتر است انسان در صورت نیاز و داشتن توان، بدون هیچ درنگی با انتخاب فردی مناسب و با ایمان این سنت حسنه را به جای آورد.
در اهمیت ازدواج که پیامبر اسلام(ص) فرمود:«من تزوّج احرز نصف دینه» کسى که ازدواج کند نیمى از دین خود را حفظ کرده است(اصول کافى, ج۵, ص۳۲۸). وقتى که غریزه جنسى از راه صحیح و شرعى ارضا شود و روح پر اضطراب انسان اعتدال و آرامش یابد, حقایق هستی را بهتر درک مى کند و به سوى دین و سعادت و درک مفاهیم والای دینی, گام هاى بزرگ ترى برمى دارد.

راههای زیر جهت کنترل غریزه جنسی در کسانی که زمینه ازدواج ندارند، توصیه می‎شود.

تقویت ایمان
توبه دائم بعد از هر گناه.
تلقین و تقویت اراده.
اجتناب از هر گونه تحریک مصنوعی؛ مانند فیلمهای مهیج، محرک و…؛ حتی مطالعه کتابهای عشقی، نگاه کردن و…
جایگزین کردن عادتی نیک و پسندیده به جای عادتهای زشت.
تهیه برنامه فشره تمام وقت با تقسیم بندی ساعات روز.
پرهیز از تنهایی.
ورزش.
پرهیز از معاشرت و همنشنی با منحرفان و مبتلایان.
پرژیم غذایی و روزه.
نشستن بیشتر با پدر و مادر و اعضای خانواده.
نذر، عهد و پیمان با خداوند متعال.

توجه شود: اینها داروئی است که درد را تسکین می‎دهد، ولی مهمترین راه مؤثر، ازدواج است.

پرهیز از مجالست و همنشینى با اهل دنیا
پرهیز از دوستان منحرف و ناباب باعث حفظ و ارتقاء ایمان وعقاید دینی است. رسول اکرم(ص) می فرمایند: «به خاطر برخورد با اهل دنیا قلبم زنگار گرفته و مکدر مى‏شود و براى جبران آن روزى هفتاد مرتبه استغفار مى‏کنم».

خداوند نیز در سوره «نجم آیه ۲۹ » مى‏فرماید: «فاعرض عن من تولى عن ذکرنا و لم یرد الا الحیوه الدنیا ؛ پس از کسانى که از یاد ما روى گرداندند و جز زندگى دنیا را نخواستند اعراض کن و روى بگردان».
۱۰٫ حضور در مجالس ذکر اهل بیت:

(سخنرانی, درس اخلاق و مراسم مذهبی و استمداد از حضرات معصومین (ع) کمک کننده است.)
۱۱٫ محاسبه نفس:
محاسبه نفس از عوامل بسیار مهم در جلوگیری از انحراف و در نتیجه ارتقاء ایمان، و تقویت باورهاست. ۱۲٫ یاد مرگ:
قال امیرالمؤمنین على(ع): «اذکروا هادم اللذات و منغص الشهوات و داعى الشتات؛ یاد کنید (مرگ را) درهم کوبنده لذات را و تیره و تلخ کننده شهوات را و دعوت کننده جدایى‏ها را»، (الغرر والدرر، باب الموت، به نقل از سرالاسراء، استاد على سعادت‏پرور، ج ۲، ص ۱۵۹)
یاد مرگ دل را از تعلق به شهوات جدا مى‏سازد و انسان را از گناه و فکر گناه باز مى‏دارد. آنچه که بسیار مهم است این است که اولاً: این فکر موقتی نباشد بلکه در ایام خاصی استمرار داشته باشد ثانیا: در مکان خلوتى باشد مخصوصا اگر آن مکان خلوت خود محیط قبرستان باشد به هر گونه که این فکر در مرگ، با جان عجین شود و باور دل گردد بسیار مطلوب است.

پرهیز از لقمه حرام:
کم نبودند کسانی که ابتدا خوب بودند، ولی به خاطر لقمه حرام به دره ّهای شقاوت و فضاحت پرت شدند. لذا لازم است به این مساله توجه نموده و غافل نشویم. « لقمه حلال هر چند رنگین نباشد، موجب نورانیت دل و استجابت دعا و آمرزش و حفاظت الهی می‏گردد، »( میزان‏الحکمه، ج ۲ ، ص۴۸۰).

از جمله آثار لقمه حرام در روایات

عدم استجابت دعاها،
عدم قبولی نماز،
پذیرفته نشدن اعمال صالح،
عدم استشمام بوی بهشت،
تضعیف ایمان و اعتقادات،
اخراج از صیانت الهی،
کاهش رزق حلال،
خروج از ولایت پیامبر (ص) و اهل بیت او (ع)،
حسرت در روز قیامت،
لعن ملائکه،
کوردلی.
تامل و تفکر در مورد عاقبت مجرمان، مفسدان و مکذبان:
وقتی انسان در عاقبت مجرمان و گنهکاران اندیشه می کند، پرده های غفلت تدریجا از جلوی چشمش کنار می روند و انسان از عاقبت کارهای خود درصورتی که گناهکارباشد آگاهی می یابد و همین مساله عاملی برای دوری از انحراف و تقویت ایمان و اعتقادات می شود.