راه و رسم زندگی (آداب معاشرت با مخالفان)

معاشرت با غیر شیعه

در خصوص چگونگی ارتباط با افراد جامعه اعم از هم کیشان و غیر هم کیشان به نظر می رسد رفتار بزرگان دین از پیامبر بزرگوار اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)، امیرالمؤمنین (علیه السلام) و دیگر امامان و رهبران معصوم (علیهم السلام) و علماء و رهبران دین بهترین الگو و اسوه رفتاری باشد.

در حالات پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است که فردی یهودی هر روز بر سر راه پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) خاشاک می ریخت و ایشان را اذیت و آزار می کرد. یک روز وقتی حضرت از کوچه عبور کردند و با برخورد هر روز آن فرد مواجه نشدند پرسیدند این مرد چه شده است؟ گفتند در بستر مرض افتاده است. فرمود به عیادتش برویم و به عیادت او رفتند. حضرت هرگز ابراز خوشحالی نکردند که دشمن آزار دهنده ایشان در بستر مریضی افتاده و یک مزاحم از سر راهشان برداشته شده است بلکه درصدد محبت او بر آمدند و با عیادت از او زمینه مسلمان شدنش را فراهم ساختند. این رفتار در سیره امامان و بزرگان دین اسلام فراوان مشاهده می شود.^[۱]

نحوه ارتباط با اهل سنت

پیرامون نحوه ارتباط با اهل سنت باید به این حقیقت مهم اشاره نماییم که ائمه اطهار (علیهم السلام) شیعیان را در فضایی بسته و جدای از سایر مسلمانان در نظر نمی گرفتند بلکه به نوع روابط ایشان با اهل سنت و نیز نوع بینشِ آنها درباره شیعیان اهمیت زیادی می دادند. آنها بر ترسیم چهره ای خوب و درخشان از شیعه در اذهان عمومی مسلمانان تأکید فراوانی داشتند و برای این امر، راهکارهای مختلفی بیان می فرمودند که مهمترین آنها تأکید بر مجالست و معاشرت نیکو با اهل سنت و خوش رفتاری با آنها بود؛ زیرا این گونه رفتار، افزون بر این که تبلیغی مؤثر برای ماهیتِ شیعه در ذهنیت اهل سنت می باشد، با برطرف نمودن بسیاری از تعصبات کور مذهبی و یا سوء تفاهمات میان مسلمانان، آنها را از افتادن در گرداب اختلاف مصون دارد، چنان که معاویه بن وهب می گوید:

به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: رفتار بایسته ما با اقواممان و آنان که با آنها معاشرت داریم و شیعه هم نیستند چیست؟ امام (علیه السلام) فرمودند:

به پیشوایان خود نگاه کنید و از آنان پیروی کنید، آن گونه که آنان رفتار می کنند شما نیز همان طور رفتار کنید، به خدا سوگند آنان به عیادت بیماران غیر شیعشان می روند و بر جنازه هایشان حاضر می شوند و به سود و ضرر آنها [هرچه حق باشد] گواهی می دهند و امانت های آنان را به آنها بر می گردانند».^[۲]

لذا بهترین شیوه در رفتار با اهل سنت، آن است که بدون تحریک احساسات و بروز تعصبات، بر نقاط مشترک، تکیه کنیم و هر چه بیشتر از فضایل اهل بیت و تعالیم و سیره آنان بازگو کنیم تا در پرتو این گفت وگوها محبتِ هر چه بیشتر حاصل آید، و طبیعی است که به دنبال «محبت»، «متابعت» و پیروی خواهد آمد.

باید یاد بگیریم چگونه ضمن حفظ اعتقادات و باورها به اعتقادات و باورهای دیگران احترام بگذاریم و آنها را محترم بشماریم. و با رفتار پیامبرگونه و علوی، در عمل، حقانیت و برتری مکتب اهل بیت را به آنها نشان دهیم.

در این راستا وظیفه ما برخورد معقول و عاطفی و عادلانه توأم با ملاطفت و مهربانی و احترام به عقاید و باورهای آنها می باشد به خصوص از رفتارهای تند و زننده و توهین آمیز به آنها یا رهبران و بزرگان آنان باید خودداری شود. البته اگر زمینه ای فراهم شد که شخص بتواند آگاهی های دقیق و مطالعه شده درباره مذهب حق بیان کند، این کار را حتماً انجام دهد ولی تأکید می کنیم که ورود بدون مطالعه و آگاهی به این مباحث، فاقد هرگونه سود و نتیجه است.^[۳]

نحوه ارتباط با اهل کتاب

برخورد ما با اهل کتاب نیز باید برخوردی عاطفی و اخلاقی باشد و با عمل صالح و شایسته، به همراه رعایت اصول و موازین شرعی باشد و در صورت وجود زمینه های مناسب می توان با آگاهی دهی آنها را دعوت به اسلام نمود. در این زمینه نیز داشتن معلومات لازم در زمینه های مورد بحث بسیار ضروری است. بنابراین ارتباط و دوستی با چنین افرادی به ویژه اگر دارای زمینه حق پذیری باشند هیچ اشکالی ندارد.^[۴]

نحوه ارتباط با بهائیان

در مورد فرقه ضاله بهائیت باید گفت که بهائیت دین نیست. بلکه فرقه ای استعماری و غیر آسمانی است. ازاین رو از اختلاط با پیروان آن باید اجتناب نمود و ازدواج با آنان نیز نامشروع است.

پی نوشت ها

[۱] . داستان راستان، شهید مطهرى.

[۲] . مشکاه الأنوار فى غرر الأخبار، ص ۶۷٫

[۳] . در این زمینه مطالعه کتاب‏هاى دینى و کلامى، از جمله کتاب‏هاى زیر ضرورى به نظر مى‏رسد:

– حق‏جو و حق شناس( ترجمه المراجعات)، امام شرف الدین

– آنگاه هدایت شدم، دکتر تیجانى سماوى

– اهل سنت واقعى، دکتر تیجانى سماوى

– ترجمه الغدیر، علامه امینى.

[۴] . در این زمینه مطالعه کتاب‏هاى دینى و کلامى، از جمله کتاب‏هاى زیر ضرورى به نظر مى‏رسد:

– حقیقت مسیحیت، مؤسسه در راه حق

– تحقیقى در دین مسیح، آشتیانى

– به سوى اسلام یا آیین کلیسا، زمانى

– خلاصه‏اى از نامه‏هاى یک مسلمان، در راه حق

– کلیسا و ساخت‏هاى آن، فجرالاسلام

منبع : پرسشها و پاسخهای دانشجویی؛ دفتر: ۵۹ (آداب معاشرت دانشجویی)، ص: ۳۱۹

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام