راه کارهای حفظ و تداوم انقلاب |قسمت دوم

راه کارهای حفظ و تداوم انقلاب / قسمت دوم

اهتمام نسبت به مسایل فرهنگی

     از آن جا که دشمنان خارجی انقلاب برای به فساد کشاندن اخلاق و باورهای مردم تلاش های فراوانی می کنند و نیز از آن جا که آفات داخلی انقلاب در دو بعد علم و اخلاق، عارض زمامداران و مردم می شود باید گفت که آفات انقلاب عمدتاً فرهنگی هستند و بنیادی ترین و سودمندترین شیوه ی حفظ و تقویت انقلاب، فعّالیّت های آموزشی و پرورشی است. اگر مردم و مسؤولان و دست اندرکاران امور و شؤون جامعه انقلابی تعلیم و تربیت صحیح و کافی نیابند، هیچ امیدی به دوام و سلامت انقلاب نخواهد بود، هر چند شخص رهبر و تنی چند از زمامداران و متصدّیان امور از جهت صالح و شایسته باشند. مگرنه این که انقلاب اسلامی ای که چهارده قرن پیش در جزیره العرب به رهبری بی نظیر پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله صورت پذیرفت، پس از مدّت بسیار کوتاه به انحراف کشیده شد و بدان جا رسید که امویان و عباسیان زمام کارها را در دست گرفتند و به شوه جبّاران و ستمگران عمل کردند؟ در واقع، هرچند رهبری ای برتر و بهتر از رهبری آن حضرت ممکن و متصور نیست، ولی آن رهبری بی مانند هم نمی توانست ضامن دوام و سلامت انقلاب باشد؛ زیرا این امر تابع چند و چون علم، اخلاق، عمل، بینش و گرایش عموم مردم است که تا آن زمان از تعلیم و تربیت درست، به حد کفایت، برخوردار نشده بودند.

     بنابراین، برای «استمرار» انقلاب – به گونه ای که هم ضدّ انقلاب را در همه میدان ها مغلوب سازد و هم به جمیع اهداف و مقاصد خود نائل آید – مؤثّرترین و مفیدترین کاری که می توان و باید کرد فعّالیت فرهنگی، به وسیع ترین معنای این کلمه است. باید تلاش کرد تعداد بیشتری از مردم با احکام و تعالیم اسلام آشنا شوند و هیچ فرد، گروه یا قشری از این آشنایی فرخنده محروم نماند و این آموزه ها و فرموده ها هرچه بیشتر در ژوفای دل و جان افراد رسوخ یابد. علاوه بر این که در تعلیم و تربیت دینی مردم هیچ فرد، گروه یا قشری را فراموش نمی کنیم و به هیچ درجه و رتبه ای از معرفت دینی اکتفا نمی ورزیم، باید از آگاه کردن مردم نسبت به اوضاع و احوال سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه خودمان و نیز دیگر جوامع به هیچ روی غفلت نورزیم.

تقویت و برتری توان نظامی بر اساس بینش های بشری

     هرگاه تهدید نظامی متوجّه یک جامعه شود، باید مراحلی را برای مقابله با آن در نظر گرفت و اگر تشخیص داده شد که دشمن از نفرات، تکنولوژی، آموزش،پشتیبانی و امور دیگری که سرنوشت جنگ را رقم می زند، برتری دارد، عقل اقتضا می کند که راه صلح با دشمن در پیش گرفته شود. در تاریخ نمونه های فراوانی از این دست وجود دارد. کسانی که در فتنه های بزرگ دچار چنین خطرهایی شده بودند، با تصمیم عاقلانه تلاش کردند تا به هر نحو ممکن با دشمن سازش کنند یا بی طرفی را برگزینند تا در دراز مدت خود را درگیر چنین معرکه هایی نسازند؛ به عنوان نمونه، برخی از کشورهای اروپای مرکزی برای نرفتن زیر بار تعهّدات ناشی از عضویت در سازمان ملل متّحد و داشتن زندگی آرام، به عضویت این سازمان در نیامدند.

      امّا چنین بینشی با بینش اسلام سازگاری ندارد، زیرا بر اساس آموزه های اسلامی، باید در مقابل دشمن از تمام ابزار عادی و اسباب مادی بهره برد و از برتری نظامی دشمن جلوگیری کرد. از دیدگاه اسلام، مسلمانان باید تلاش کنند تا از پیشرفته ترین تجهیزات نظامی برخوردار گردند و برخی سلاح ها را از انحصار کشورهای قدرتمند خارج سازند. پس باید در جهت تهیه ادوات جنگی و دفاعی تلاش کرد و این آیه را که شعار نیروهای مسلح در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی بود، از یاد نبرد: «وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّهٍ» و آنچه از نیرو در توان دارید، بسیج نمایید.

     اسلام به اسباب مادی و ابزارهای ظاهری توجّه دارد و حتّی در زمینه ی تأمین هزینه های جنگ رهنمود ارائه می دهد. قرآن کریم در مقام تشویق مردم به جهاد، تنها به نیروی انسانی اکتفا نمی کند و در بسیاری از آیات، ابتدا جهاد با مال را مطرح می کند.۱ مردم باید قبل از آن که نوبت به نیروی انسانی برسد، هزینه جنگ را تأمین کنند، حتی اگر الزامی از طرف دولت اسلامی نباشد؛ زیرا در اسلام خط فاصلی بین دولت و ملّت وجود ندارد و هر وقت جامعه نیازی داشته باشد، تمام مردم باید مشارکت داشته باشند. چنان که دفاع نظامی نیز فقط مخصوص نیروهای مسلح نیست، بلکه تمام نیروهای مردمی در هنگام نیاز باید مشارکت داشته باشند و در کنار نیروهای نظامی خود پیکار کنند.

     ویژگی اسلام در بین مکاتب مختلف جهان این است که به کارگیری تمام توان را در جهت دفاع، مورد تأکید قرار می دهد. در عین حال توصیه می کند که هیچ گاه نباید خود را در برابر دشمن، خوار، ضعیف و شکست خورده احساس کرد؛ زیرا هر اندازه توان و نیروی مسلمانان کم باشد اگر تمام توان خود را برای دفاع از خود به کار بندند، خداوند متعال این کمبودها رابا نظرهای غیبی خود جبران خواهد کرد. شرط بهره گیری از حمایت الهی این است که مؤمنان تمام آنچه که در توان دارند را برای دفاع به کار گیرند و وجود برخی از افراد و گروه های مختلف، آنان را از این فیض محروم نمی سازد. قرآن کریم نیز هنگامی که از تاریخ اسلام و دیگر اقوام سخن می گوید، بر این نکته تأکید دارد که مؤمنین واقعی که حاضر به اجرای دستورات خداوند هستند و مال و جان خود را در راه اسلام، دین حق و نظام عادلانه در طبق اخلاص می گذارند، باید در این زمینه ی جدیت داشته باشند؛ حتّی اگر در کنار آنان، افرادی سست عنصر، راحت طلب و تنبل و حتّی معاند و توطئه گر حضور داشته باشند.

حفظ وحدت کلمه عامل اساسی در حفظ انقلاب

     وحدت کلمه که عامل اساسی در پیروزی انقلاب است، در حفظ انقلاب نیز نقش مهمی ایفا می کند. برای ایجاد وحدت در جامعه یک محور مشترک نیاز است تا همگان حول محور آن در حرکت باشند. محبّت و الفت میان مؤمنان نیز از اموری است که وحدت را در جامعه ی اسلامی به ارمغان می آورد و ضامن بقای انقلاب خواهد گردید.

     البتّه باید توجّه داشت که ملاک وحدت در جوامع، مختلف است؛ گاه همخونی، گاه همزبانی و گاهی نیز هموطن بودن، ملاک ایجاد وحدت در جامعه است. اما چنین اموری نمی توانند پیوند دهنده ی واقعی قلب ها باشند. از این رو، باید دین را به عنوان ملاک وحدت در جامعه قرار داد تا روابط اجتماعی به بهترین شکل در جامعه برقرار شود و عملا رهبر دینی را محور وحدت قرار داد و با اطاعت از و وحدت رفتاری را تحقق بخشید و از تفرق و تنازع جلوگیری کرد.

حفظ شور و نشاط انقلابی

     بر تارک این انقلاب، نام امام خمینی رضوان الله تعالی علیه می درخشد که در اعلامیه ها و سخنرانی های خود در اوایل نهضت، مباحثی را مورد تأکید قرار می داد که مورد غفلت مسلمانان واقع شده بود. ایشان در این مباحث که حول ارزش ها و آرمان های انقلاب رقم می خورد، مردم را به پذیرفتن و عملی ساختن این ارزش ها دعوت می کرد، زیرا دوری از همین باورها و ارزش ها بود که مسلمانان آن زمان را دچار نوعی خواری ساخته بود و آنان را زیر یوغ مستکبران برده بود.

     مردم ایران نیز با آن فطرت پاک خویش پذیرای این دعوت شدند و با ایشان پیمان بستند که در راه تحقّق آرمان های خود از پای ننشینند. سرانجام، این عهد و میثاق، منجر به پیروزی انقلاب اسلامی گردید. باید توجّه داشت که زمانی این انقلاب دچار انحراف خواهد شد که آن اهداف و آرمان ها فراموش شود و ارزش های دیگری جانشین آنها گردد.

     برای جلوگیری از انحرافات، باید مراقب بود که شور و نشاط برای تحقق آرمان ها رنگ نبازد؛ شور و نشاطی که ارزش ها و باورهای انقلابی را مستحکم می سازد و پشتوانه ای نیرومند برای یک حرکت اجتماعی ایجاد می کند. خواه ناخواه در طول زمان، عواطف و احساسات انقلابی کمرنگ می شود و باید عاملی وجود داشته باشد تا با تغذیه ی فکری افراد، انقلاب را از این آفت طبیعی برهاند. آفتی که دامنگیر بنی اسرائیل شد و دل هایشان به مرور ایام سخت و سخت تر شد و حرکت اجتماعی آنان را با مشکل مواجه ساخت: «قَبْلُ فَطَالَ عَلَیْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ» و [عمر و] انتظار بر آنان به درازا کشید و دل هایشان سخت گردید.

     پس گذشت زمان، می تواند عاملی منفی برای کمرنگ شدن عواطف و ارزش های انقلاب باشد. با گرم نگه داشتن تنور انقلاب و ارزش های آن می توان با انحرافات مبارزه کرد و آن ها را خنثی ساخت. باید زمینه ی زنده ماندن ارزش ها و باورهای اسلامی را تقویت کرد تا این انقلاب بتواند در سایه عواطف و احساسات دینی، از هرگونه انحراف مصون ماند.

     نظام جمهوری اسلامی، علی رغم توطئه های مختلف دشمنان خارجی و داخلی خود، همچنان سرافرازانه به عمر خویش ادامه می دهد. به نظر شما از میان عواملی که برای حفظ و تداوم انقلاب اسلامی ذکر گردید، کدام یک از عوامل، نقش بیشتری در بقا و ثبات جمهوری اسلامی داشته اند؟ آیا عوامل دیگری نیز به ذهن شما می رسد که در این جا ذکر نشده باشد؟ در این زمینه با دوستان خود گفت و گو کنید.

خلاصه و نتیجه گیری

1. برای حفظ و تداوم انقلاب اسلامی، که به سبب دستاوردهای بزرگ آن، مواجه با تهدیدات بزرگی نیز هست، باید راهکارها و تدابیری اندیشیده شود.
2. ملّت انقلابی ایران که در این دوران، از بزرگ ترین نعمت های الهی برخوردار گردیده است، بزرگ ترین تکلیف تاریخ را هم بر دوش دارد و از این رو، باید بیش از هر ملّت دیگری به راهکارهای حفظ آن بیندیشد.
3. برداشت های مختلف از مفهوم «استمرار انقلاب» وجود دارد، لیکن برداشت صحیح این است که افراد انقلابی، از دسیسه های متوجّه نظام، غفلت نورزند و اجازه ندهند آثار و نتایج زیانبار فعّالیت های مخرّب، دامنگیر جامعه و انقلاب شود.
4. تحکیم باورها و ارزش های اسلامی، اهتمام نسبت به مسایل فرهنگی، تقویت و برتری نظامی، حفظ وحدت کلمه، و حفظ شور و نشاط انقلابی، از جمله راهکارهایی اساسی است که برای حفظ و استمرار انقلاب اسلامی ضرورت دارد.

پی نوشت:

۱- انفال (۸)، ۷۲؛ توبه (۹)، ۲۰، ۴۱، ۴۴، ۸۱ و ۸۸ و حج (۲۲)، ۱۵٫

پرتال فرهنگی راسخون

پایگاه اطّلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 170