ذکر نام رقیه در منابع تاریخی

درباره ذکر نام رقیه در منابع تاریخی چهار مورد وجود دارد:

۱) در قرن دوم، شخصی به نام سیف بن عمیره نخعی از اصحاب برجسته امام صادق و امام کاظم (ع) قصیده ای زیبا سروده است. که در آن به طور صریح نام رقیه آمده است:

و سکینه عنها السکینه فارقت

لما ابتدیت…

و رقیه رق الحسود لضعفها

و غدا لیعذرها الذی لم یعذر…

آرامش از سکینه جدا شد. چون او از امام خودجدا گردید. رقیه کسی بود که حسودان برای ضعف و ناتوانی اش دل سوزاندند. این عده فردای قیامت مجبورند که عذر خواهی کنند. هر چند هیچ عذری برای آنها وجود ندارد. حضرت ام کلثوم نیز هر لحظه صورت اشک آلودش را با پارچه ای پاک می کند. من هیچ گاه ام کلثوم و سکینه و رقیه را فراموش نمی کنم. که برای امام حسین با آه و ناله و حسرت گریه می کردند. ای سادات و مولای من! سیف بن عمیره بندۀ غلام حیدر، قنبر است. (بدوانی، ۱۳۸۰: ۱/ ۳۸۸)

۲٫ صاحب کتاب انوار المجالس در بحث خرابه شام می گوید:

تذکرت غرباء خرابهالشام، او لم یکن اهل البیت الذین هم خیر الانام غرباء فی خرابه الشام؟ او لم تکن سکینه و رقیه طفلتی الحسین(ع)؟ (ارجستانی،۱۳۷۴: ۱۶۰)

از غریبان خرابه شام به خاطرم رسید. مگر اهل بیت خیر الانام، در خرابه شام غریب نبودند؟ یا سکینه و رقیه، طفل حسین نبودند؟

۳٫ در کتاب الایقاد با صراحت نام کودک را رقیه و سن او را سه ساله آورده است:

کان للحسین(ع) بنت صغیره یحبها و تحبه، و قیل: کانت تسمی رقیه، و کان عمرها ثلاث سنین، و کانت مع الاسری فی الشام…. (طبرسی، ۱۴۲۶: ۲/ ۱۷۹)

۴) در کتاب شعشعه الحسینی آمده است:

منقول است که طفلی از حضرت امام حسین(ع) در خرابه شام، از دیدن سر پدر بزرگوارش، از دنیا رفت، و لیکن در نام او اختلاف است که زبیده یا رقیه یا زینب یا سکینه بوده باشد. (یزدی خراسانی، بی تا: ۲/ ۱۷۱)

در ریاض الاحزان آمده است که اسم آن دختر فاطمه بود. (قزوینی، ۱۳۰۵: ۳۰۶)

در اکثر منابع آمده است که نام رقیه در کتاب کامل بهایی نوشته شده است، ولی تا آن جا که نگارنده تحقیق کرده، در کتاب یادشده، نام رقیه وجود ندارد. متن کامل بهایی این چنین است:

در حاویه آمد که زنان خاندان نبوت در حالت اسیری، حال مردان که در کربلا شهید شده بودند. بر پسران و دختران ایشان پوشیده می داشتند. و هر کودکی را وعده ها می دادند. که پدر تو به فلان سفر رفته باز می آید. تا ایشان را به خانه یزید آوردند. دخترکی بود چهارساله، شبی از خواب بیدار شد و گفت: پدر من حسین کجاست؟

این ساعت او را به خواب دیدم. سخت پریشان بود. زنان و کودکان جمله در گریه افتادند. و فغان از ایشان برخاست. یزیدخفته بود. از خواب بیدار شد و از ماجرا سؤال کرد. خبر بردند که ماجرا چنین است. آن لعین در حال گفت: بروند سر پدر را بیاورند و در کنار او نهند. پس آن سر مقدّس را بیاوردند. و در کنار آن دختر چهارساله نهادند. پرسید: این چیست؟ گفتند: سر پدر توست. دختر بترسید و فریاد برآورد و رنجور شد. و در آن چند روز جان به حق تسلیم کرد. (طبری، ۱۴۲۶: ۲ /۱۷۹)

همچنین برخی منابع از ذکر نام رقیه در لهوف سید بن طاووس خبر داده اند. ولی نام رقیه در متن عربی (چاپ هفتم، ۱۳۸۵) این کتاب دیده نمی شود. بلکه در ترجمه فارسی محمدطاهر دزفولی آمده است.

حضرت رقیه(ع) فرزند امام حسین(ع) امام سوم شیعیان است. نامش فاطمه، مادرش ام اسحاق دختر طلحه بن عبدالله تیمیه بوده است. ایشان در سال ۵۷ هجری به دنیا آمده و در واقعه عاشورا، چهار سال داشته است.

درباره نام رقیه در منابع تاریخی معتبر، ذکر این نام به چندین دهه بعد از واقعه عاشورا برمی گردد. با توجه به تحقیقات به عمل آمده، نام رقیه در منابع تاریخی در چهار مورد ذکر شده است. تاریخ وفات حضرت، ماه صفر سال ۶۱ هجری قمری است. اما درباره روز آن، دو دیدگاه مطرح بوده که به دلیل غیر معتبر بودن هر دو دیدگاه، تاریخ دقیقی از روز وفات حضرت در دست نیست. درباره محل وفات ایشان، خانه یزید مورد پذیرش است. و وفات آن حضرت چند روز بعد از دیدن سر بریده پدر اتفاق افتاده است. همه منابع تاریخی درباره مدفن حضرت اتفاق نظر دارند. و آن را در شهر دمشق شام می دانند.

 

بازدیدها: 0