روز شمار دفاع مقدس ـ 31 شهریور ماه

خانه / انقلاب و دفاع مقدس / روز شمار دفاع مقدس ـ 31 شهریور ماه

در اولين روز حمله سراسري دشمن به خاك جمهوري‌ اسلامي ايران، نيروهاي عراقي به پاسگاه‌هاي مرز مشترك با ايران از آبادان تا شمال قصرشيرين هجوم آوردند و با پشتيباني آتش توپخانه و بمباران هوايي، بسياري از پاسگاه‌ها را تصرف يا محاصره كرده، پيشروي به سوي نقاط سوق‌الجيشي را شروع كردند. نيروهاي خودي هم كه آمادگي چنداني نداشتند، با احساس خطر از تصرف نقاط بيشتر و شهرهاي مهم، پي‌درپي درخواست كمك و پشتيباني مي‌كردند

تاریخ شمسی 31 شهریور 1366

تاریخ قمری 28 محرم 1408

تاریخ میلادی 22 سپتامبر 1987

خلاصه روز:

پيام امام امت به‌ مناسبت آغاز نخستين روز هفته بزرگداشت دفاع مقدس و پيام راديويي آيت‌الله خامنه‌اي به همين مناسبت.

آقاي هاشمي رفسنجاني ادعاي مقامات امريكايي مبني‌بر مين‌گذاري كشتي ايران اجر را تكذيب كرد و افزود: «اين ادعاها بهانه‌اي براي آغاز شرارت است. رزمندگان ما به شرورهاي امريكايي جواب مناسب خواهند داد.» آقاي ميرحسين موسوي دلايل، انگيزه‌ها و پي‌آمدهاي حمله امريكا به كشتي ايران اجر را تشريح كرد. فرمانده سپاه پاسداران و فرمانده نيروي دريايي ارتش تأكيد كردند كه حمله امريكا به كشتي ايران اجر را با قاطعيت تلافي خـواهند كرد. وزارت خـارجه ايران با فراخواندن سفير سـوئيس در تهران و ارسال نامه به دبيركل سـازمان ملل به اقـدام اخير امـريكا اعتراض كرد.
اظهارات رييس جمهور و وزير خارجه امريكا درباره حمله نيروهاي امريكايي به كشتي ايران اجر. ريگان: «اين يك اقدام تدافعي بود.» شولتز: ما قبلاً به ايران هشدار داده بوديم.
ممانعت نيروهاي امريكايي از كمك نيروهاي خودي به سرنشينان آسيب‌ديده كشتي ايران اجر. سخن‌گوي پنتاگون چگونگي حمله به كشتي ايران اجر را تشريح كرد. كانال‌هاي تلويزيون امريكا به‌هنگام پخش سخن‌راني رييس جمهور ايران در مجمع عمومي سازمان ملل، تصاوير حمله هلي‌كوپترهاي امريكايي به ايران اجر را پخش كردند.
حمايت نخست‌وزير و وزير خارجه انگلستان از حمله هلي‌كوپترهاي امريكايي به كشي ايران اجر.
وزير خـارجه شوروي: «حمله به يك قايق ايراني خطـرهاي تقويت حضـور نظامي در اين منطقه را به نمـايش مي‌گذارد.» راديو مسكو: «امـريكا اوضـاع خليج‌فارس را همچنـان تيره و تار مي‌كنـد.» وزارت خـارجه ليبي: امنيت كشتي‌راني تضمين نخواهد شد مگر با خروج ناوگان‌هاي نظامي از منطقه.
دفتر سياسي سپاه و كيهان هوايي علل حوادث اخير و حمله هلي‌كوپترهاي امريكايي به كشتي ايران اجر را مورد بررسي قرار دادند.
كنفرانس بررسي همكاري پنج كشور اروپايي اعزام‌كننده مين‌روب به خليج‌فارس در لندن آغاز شد. “كريستوفر جوينر” در كتاب “خليج‌فارس: درس‌هايي براي استراتژي حقوقي و ديپلماسي”: از بين رفتن اهرم‌هاي ديپلماتيك ايران، از عوامل ورود نيروهاي اروپايي به خليج‌فارس بود.
افزايش قيمت نفت بر اثر تشنجات اخير منطقه.
آيت‌الله خامنه‌اي در مجمع عمومي سازمان ملل درباره اين موضوعات سخن‌راني كردند: لغو قرارداد 1975 به دست صدام و سپس تجاوز عراق به ايران، بي‌پايه بودن صلح با صدام، لزوم تنبيه متجاوز، انتقاد از عملكرد شوراي امنيت در جنگ به دليل تناقض اين عملكرد با ادعاي بي‌طرف بودن شورا، تناقض در حمايت امريكا از قطع‌نامه 598 و حضور نظامي اين كشور در خليج‌فارس.
به هنگام سخن‌راني آيت‌‌الله خامنه‌اي، نمايندگان كشورهاي عراق، عربستان و تونس در سالن مجمع عمومي حضور نداشته و نماينده امريكا نيز در ميان سخن‌راني سالن را ترك كرد.
ديدار و گفت‌وگوي آيت‌الله خامنه‌اي با دبيركل سازمان ملل، رييس شوراي امنيت، وزير خارجه آلمان و نخست‌وزير ژاپن.
بازتاب سخنان آيت‌الله خامنه‌اي از سوي وزارت خارجه امريكا، معاون رييس هيئت نمايندگي امريكا در سازمان ملل، دبيركل شوراي همكاري خليج‌فارس، نماينده جامعه كشورهاي عربي در سازمان ملل، قائم‌مقام نماينده كانادا در سازمان ملل، روزنامه نيويورك تايمز و در ميان ارتشيان عراقي.
وزير خارجه امريكا: «ما به فعاليت خود براي تحريم تسليحاتي ايران شدت مي‌بخشيم.» كميته سياسي پيمان ناتو خواستار تحريم فروش اسلحه به ايران و عراق شد. رابين رايت: علاقه ابرقدرت‌ها به پايان جنگ جنبه انسان‌دوستانه ندارد؛ امريكا مي‌خواهد از مهلكه خليج‌فارس رهايي يابد و روس‌ها نيز خطر حضور بيش‌تر غرب در صورت ادامه جنگ را حتمي مي‌دانند.
ديدار وزير اطلاعات اجرائي فرانسه با صدام حسين و تقديم پيام شفاهي نخست‌وزير فرانسه به صدام. ترميم كابينه عراق در جهت اقتصاد مبتني‌بر بازار آزاد.
حمله سازمان مجاهدين خلق به پايگاه نيروهاي خودي در مهران كه در آن، 8 تن شهيد و 18 تن اسير شدند. طي ماه گذشته بر اثر فعاليت نيروهاي ضدانقلاب در كردستان، 208 تن شهيد و 238 تن مجروح و 53 تن نيز اسير شده‌اند.
آمار اعزام نيروهاي بسيجي از پايگاه‌هاي مختلف تهران.⁽¹⁾

تاریخ شمسی 31 شهریور 1365

تاریخ قمری 17 محرم 1407

تاریخ میلادی 22 سپتامبر 1986

خلاصه روز:

دستور فرمانده قرارگاه كربلا به يگان‌هاي اين قرارگاه جهت اجراي طرح عمليات فريب از فكه تا جزيره مجنون به منظور گمراه كردن دشمن از عمليات بزرگ.
راديو قطر: عراق اعلام‌كرد در چند روز آينده به هدف‌هاي اقتصادي استراتژيك ايران حمله خواهد كرد.
صدام: ما بايد به انهدام پايه‌هاي اقتصادي ايران مبادرت كنيم تا گرسنگان ايران به صدا درآيند. ما از اين پس نتيجه جنگ را به عقاب‌ها (نيروي هوايي) واگذار خواهيم كرد.
مقر “هيزكلاشين” حزب دمكرات در عمق 15 كيلومتري خاك عراق از زمين و هوا مورد حمله نيروهاي خودي قرارگرفت.
ملا محي‌الدين بياني از اعضاي پيش‌مرگان مسلمان كردستان به دست عناصر كومه‌له به شهادت رسيد. كومه‌له عمليات خود را در شهر سنندج و روستاهاي آن افزايش داده‌است.
قرارگاه حمزه: تاكنون 9هزار تن از اعضاي گروهك‌هاي ضد انقلاب از تشكيلات آنها جدا شده‌اند.
اعزام نيروهاي داوطلب بسيجي به جبهه از شهرهاي استان‌هاي مشهد، گيلان، فارس، يزد، كرمان.
سخنان معاون نيروي انساني نيروي زميني سپاه درباره گسترش سازمان رزم سپاه و مأموريت نواحي سپاه در تأمين 500 گردان رزمي و مشكلات اين امر.
آغاز هفته جنگ تحميلي با رژه نيروهاي مسلح در سراسر كشور. مانور “فتح فاو” در پارك ارم تهران. نخست‌وزير: امروز بحث جايگزيني صدام در افكار عمومي و رسانه‌هاي جمعي دنيا مطرح است. رزمندگان ما هر وقت در جبهه‌ها موفقيتي داشته‌اند، در ميدان‌هاي سياسي نيز پيشرفت داشته‌ايم.

رئيس‌جمهور زامبيا در بغداد با صدام حسين ديدار و گفت‌وگو كرد.
وزير دفاع سوريه درباره چشم‌‌انداز پايان جنگ، شخصيت صدام حسين، بمب‌گذاري عوامل عراقي در سوريه، موفق نبودن تلاش‌هابراي نزديك كردن عراق و سوريه، خروج ايران از خاك عراق بعد از سقوط صدام و تمايل نداشتن ايران به گسترش جنگ، مطالبي بيان كرد.
طرح نخست‌وزير سودان براي خاتمه جنگ: يك گرد‌هم‌آيي ميان نمايندگان جنبش‌هاي مردمي و يك كنگره اسلامي مركب از علماي اهل تسنن و تشيع تشكيل شود و دو كشور را دعوت به صلح كنند.
دبيركل شوراي همكاري: اين شورا در حال سازماندهي نيروهاي خود جهت مقابله با تهاجم احتمالي ايران به اعضاي آن است. همكاري ما هنگام تأسيس، جنبه اقتصادي داشت ولي حالا جنبه امنيتي نيز دارد؛ ما براي اولين بار به مفهوم دفاع دسته‌جمعي پي برده‌ايم. امريكا بايد براي ايجاد استحكامات بيش‌تر، به منطقه كمك كند. امريكا به ضرورت تجهيز بيش‌تر كشورهاي عضو شورا پي برده‌است. ايران پيام خاتمه مسالمت‌آميز جنگ را رد كرد ولي عراق آن را پذيرفت.
مذاكرات ايران و شوروي درباره از سرگيري ساخت نيروگاه برق اصفهان و صدور گاز به شوروي.
پاسخ فقهي حضرت امام‌خميني: [تصرف] هر مقدار (از خاك عراق) كه دفاع از اسلام و مسلمين توقف بر آن دارد، نه تنها جايز بلكه واجب و موجب قرب و رضاي خداست.
نيروهاي فرانسوي سازمان‌ملل در جنوب لبنان، سه موضع ديگر خود را تخليه كردند.⁽²⁾

تاریخ شمسی 31 شهریور 1363

تاریخ قمری 26 ذی‌الحجه 1404

تاریخ میلادی 22 سپتامبر 1984

خلاصه روز:

اوج‌گيري تبليغات و تلاش‌هاي سياسي به مناسبت هفته‌ی جنگ و برعكس تداوم ركود نسبي جنگ در نبرد زميني؛ تبادل آتش طرفين كه در شلمچه شدت بيشتري داشت؛ گلوله باران آبادان و خرمشهر؛ اعزام گشتي شناسايي؛ تشديد گلوله باران از سوي عراق در واكنش به فريادهاي الله اكبر مردم و رزمندگان مستقر در آبادان (شب گذشته همزمان با آغاز هفته‌ی جنگ، در همه‌ی شهرها از جمله آبادان، در بام‌ها فرياد الله اكبر سر داده شد).
حمله‌ی موشكي عراق به مجتمع پتروشيمي رازي (ايران و ژاپن) در بندر امام‌خميني و جراحت تعدادي از كاركنان خارجي آن، كه برخلاف دفعات قبل به ژاپني‌ها اطلاع داده نشده بود؛ اطلاعيه‌ی نظامي عراق درباره‌ی اين حمله و اينكه به تلافي حمله‌ی ايران به اسكله‌هاي البكر و العميه بوده است؛ گزارش خبرگزاري كيودو درباره‌ی تصميم ايران به ادامه‌ی پروژه و حمله‌ی عراق در اين صورت؛ گزارش رويتر مبني‌بر اينكه اين حمله هشتمين حمله‌ی عراق به اين مجتمع است.
تهديد هاشمي رفسنجاني به بستن تنگه‌ی هرمز در صورت قطع ارتباط نفتي ايران با خارج و نيز مقابله‌به‌مثل در صورت حمله به كشتي‌هاي ايران؛ گزارش واشنگتن پست درباره‌ی صدور نفت ايران و عراق و اينكه با وجود حملات هوايي عراق به جزيره‌ی خارك، ايران همچنان به صدور نفت خود از پايانه‌هاي نفتي آن جزيره ادامه مي‌دهد، در حالي كه صدور نفت عراق نسبت به اوايل جنگ، بسيار كم شده است؛ اظهارات سخنگوي وزارت خارجه امريكا در اين باره كه گسترش جنگ به هر نحوي كه باشد صلح و ثبات منطقه را تهديد ميكند.
وجود يك لكه‌ی نفتي عظيم به وسعت چند صدكيلومتر مربع در خليج‌فارس حدفاصل قطر و ايران؛ گزارش آسوشيتدپرس درباره‌ی اظهارات مقامات كمپاني لويدز لندن در خصوص هدف حمله قرار گرفتن ٤٣ كشتي در پي اعلام منطقه‌ی ممنوعه در خليج‌فارس به وسيله عراق.
بخشنامه‌ی سري و شخصي كه به تأييد صدام رسيده است، درباره‌ی پديده‌ی خودزني و پیگیری انجام آن كه در بين نيروهاي عراقي رواج دارد.
تيرگي روابط اتحاديه‌ی ميهني كردستان عراق (طالباني) و دولت عراق پس از يك دوره آرامش و آشكار شدن چشم‌انداز بهبود نسبي روابط؛ پايان يافتن آتش‌بس نه ماهه به وسيله نيروهاي عراقي و توقف مذاكرات فيمابين در پي حمله‌ی نيروهاي عراقي به كردها؛ درگيري افراد طالباني و افراد سردار جاف.
گزارش قرارگاه‌هاي سپاه در مناطق كردنشين درباره‌ی قابل اعتنا بودن پديده‌ی تسليم ضدانقلابيون به سپاه؛ درگيري با ضدانقلابيون در سردشت كه منجر به تلفات نيروهاي ژاندارمري شد؛ حمله به نمايشگاه هفته‌ی جنگ در مهاباد و برخورد حاكي از نارضايتي عده‌اي از اهالي اين شهر و ابراز مخالفت با ادامه‌ی جنگ؛ كسر نيرو در پايگاه‌هاي سپاه در غرب كشور.
تحركات جديد منافقين (عناصر سازمان مجاهدين خلق) به مناسبت برگزاري هفته جنگ، شامل شعار دادن در بيسيم شهرباني در چند شهر، ربودن خودرو در بندرعباس، سخنراني همراه با تيراندازي به پاسگاه ژاندارمري در اروميه؛ ترور ناموفق امام جمعه رشت و دست‌گيري چند عامل نفوذي منافقين در شهرباني اين شهر؛ حضور منافقين در كنفرانس سالانه حزب ليبرال انگلستان به دعوت رسمي اين حزب.
مصاحبه‌ی مفصل آقاي هاشمي رفسنجاني فرمانده‌ی عالي جنگ به مناسبت اولين روز هفته جنگ الان وضع ما در جبهه‌ها به مراتب بهتر از اول جنگ است. ما اگر يك گام بزرگ برداريم وسط خاك عراق هستيم. الان نتيجه‌ی جنگ مهم است. صلح تحميلي يعني درگيري مسلحانه‌ی دائمي. جنگ فرسايشي همان چيزي است كه استكبار جهاني مي‌خواهد. ما خيال مي‌كنيم مي‌توانيم كاري انجام بدهيم كه مردم عراق را راه بيندازيم. متأسفانه ما نتيجه‌اي كه تا به حال گرفتيم اين است كه از راه ديپلماسي نتيجه نخواهيم گرفت. ما از اول صلح مي‌خواستيم، آنها صلح نمي‌خواهند آتش بس مي‌خواهند.
مطالب مندرج در رسانه‌هاي جهان در خصوص ميزان امكان وقوع و نيز درباره‌ی زمان و منطقه‌ی احتمالي عمليات آتي ايران روزنامه‌هاي امارات: ايران مصمم به سرنگون ساختن حكومت صدام است. راديو بي. بي. سي: رهبران ايران هنوز تهديد مي‌كنند كه بزودي يك حمله‌ی بزرگ زميني را آغاز خواهند كرد. راديو اسرائيل: احتمال دارد حمله‌ی بزرگ اين كشور عليه عراق هر لحظه آغاز شود. رويتر از قول اپوزيسيون ايران (منافقين) در پاريس: طرح حمله‌ی نهايي ايران قرار بود هفته‌ی گذشته به مرحله‌ی اجرا در آيد ولي به علت مشكلات لجستيكي به تعويق افتاد. – ارائه اطلاعات “سوخته” مربوط به عمليات والفجر ٨ انجام نشده به رسانه‌هاي خارجي به عنوان اطلاعات جديد، به وسيله مسعود رجوي.
اظهارنظر مسئولان ايران در مراسم مختلف به مناسبت شروع هفته جنگ از جمله رئيس جمهور و رئيس شوراي عالي دفاع در مراسم رژه هفته جنگ در تهران، نخست وزير در جمع كاركنان مخابرات استان فارس و وزير سپاه در وزارت معادن و فلزات؛ مراسم رژه هفته جنگ در باختران كه پس از چهار سال چراغ‌هاي خيابان‌ها و ميادين شهر از شب گذشته روشن بود؛ مراسم هفته جنگ در برخي از كشورهاي ارجي؛ دعوت مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق از مسلمانان عراقي به شركت در مراسم دومين روز هفته جنگ (روز انقلاب اسلامي عراق و مبارزه با استكبار جهاني) در تهران.
تفسير و تحليل رسانه‌هاي مختلف جهان درباره آغاز پنجمين سال جنگ: راديو بي. بي. سي: صدام حسين به تصور اينكه نيروهاي مسلح ايران ضعيف شده‌اند و جنگ يك هفته يا در همين حدود به طول انجاميد، مبادرت به جنگ با ايران كرد. اكنون كه چهار سال از جنگ مي‌گذرد دولت ايران در حال حاضر بسيار نيرومندتر شده است. راديو امريكا به نقل از واشنگتن تايمز: موازنه نظامي به آرامي به سود عراق تغيير كرده است. گزارش امريكا و شوروي به سوي عراق كه هر دو در آغاز بي‌طرف بودند، دليل اين تغيير بوده است. راديو مسكو: جنگ ايران و عراق جنگي فاجعه آميز و بي‌معناست و با منافع امريكا و اسرائيل وفق مي‌دهد. در جريان [هفته جنگ] به سياست صلح جويانه اتحاد شوروي از جمله در مسئله جنگ ايران و عراق تهمت مي‌زنند. خبرگزاري يوگسلاوي: نظر ايران در مورد جنگ و صلح، سرنگوني صدام حسين رهبر عراق و برقراري حكومت اسلامي در عراق است. ماهنامه الطليعه الاسلاميه: ورود جنگ ايران و عراق به پنجمين سال جنگ و شكست صدام علي‌رغم تمام كمك‌هاي كشورهاي جهان و عرب و… نقطه عطفي در تاريخ اين جنگ به شمار مي‌آيد. نشريه اكسپرس: در آغاز حمله عراق به ايران، بسياري از كارشناسان نظامي جهان معتقد بودند كه ايران بدون كمك خارجي تاب مقاومت در مقابل عراق را نخواهد داشت. ليكن تنها پس از گذشت مدت كوتاهي، با مقاومت و برگرداندن چهره جنگ، قضاوت غلط مفسران و كارشناسان نظامي مشخص شد. روزنامه ماينچي ژاپن: اين جنگ احمقانه و غيرمنطقي است.
پيام شاپور بختيار به مناسبت سالگرد هفته جنگ: «بديهي است كه رژيم اسلامي جنگ را صرفاً براي بقاي خود مي‌خواهد.» مصاحبه بختيار با راديو امريكا و اظهارات وي در توجيه رابطه و همكاري خود با رژيم عراق (من فقط يك راديو آنجا دارم. البته خصومتي هم نداريم، هيچ خصومتي) و منابع تأمين مالي نهضت مقاومت ملي (هيچكس از هوشي مين، تيتو و دوگل نپرسيد كه از كجا پول مي آوري)
گفتار حزب سوسياليست كردستان عراق در تفسير جنگ:«اين جنگ هرگز براي دفاع از تماميت عراق نبوده است، زيرا همين رژيم صدام بود كه موافقت‌نامه ننگين الجزاير را مهر زد و بخشي از شط العرب و چند منطقه ديگر را به شاه سرنگون شده بخشيد… بلكه با اين اقدام صدام كه مجري يكي از دسايس امپرياليسم در منطقه بود مي‌خواست انقلاب ايران را سركوب نمايد.»
ادعاهاي فرماندهي كل نيروهاي مسلح عراق مبني‌بر آغاز جنگ به‌وسيله ايران، الغاي يكطرفه قرارداد ١٩٧٥ الجزاير به‌وسيله ايران، و فراخواني نيروهاي خود از اراضي ايران [در هنگام عمليات بيت‌المقدس]؛ بي بي سي: چهار سال قبل در چنين روزي نيروهاي عراق بزور وارد خاك ايران شدند. عراق تاريخ آغاز جنگ را زودتر از اين روز مي داند و به اين ترتيب مي‌خواهد ثابت كند كه محرك حمله، ايران بوده است. لوكوتيدين دوپاري: امروز ارتش عراق وارد خاك ايران شد. به نظر عراقي‌ها بمباران چندين نقطه در عراق توسط ايران آنان را ناگزير از مداخله و نفوذ در خاك ايران نموده است.
نظرات و مواضع شخصيت‌ها، كشورها و سازمان‌هاي منطقه درباره‌ی جنگ و صلح و ايران عراق اعلام نظر وزير خارجه مصر در سرزنش ايران و تأكيد بر پشتيباني مصر از عراق؛ نظرات اوجاوارا، ضياءالحق و ياسر عرفات درباره‌ی تلاش سازمان كنفرانس اسلامي براي صلح و اعلام قريب الوقوع بودن اجلاس كميته نظامي وابسته به كميته صلح سازمان كنفرانس اسلامي و بررسي استقرار نيروهاي اسلامي حافظ صلح در مرز ايران و عراق؛ گزارش صداي واشنگتن در امريكا از مصاحبه وزير دفاع سوريه كه گفته است:«اگر عراق پيمان سال ١٩٧٨ مربوط به وحدت با سوريه را محترم بشمارد، در حال و به صورت فوري نبرد داير بين عراق و ايران متوقف خواهد شد، زيرا ايران قادر نيست با دو كشور عراق و سوريه وارد جنگ شود.»
تلاش‌هاي ديپلماتيك نه چندان موفق ايران در جهان سوم عليه عراق. محكوم كردن استفاده از سلاح شيميايي بدون ذكر نام عراق به وسيله رئيس جمهور بنگلادش در پيام محبت آميز وي به رئيس جمهور ايران؛ محكوم نكردن عراق و تكرار صلح طلبي مورد نظر عراق به وسيله وزير خارجه تانزانيا در ديدار وي از ايران.
بازتاب وسيع اظهارات آقاي هاشمي رفسنجاني درباره‌ی چگونگي روابط با كشورهاي حوزه خليج‌فارس؛ گزارش نسبتًا مشابه راديو آلمان، راديو بي بي سي و راديو اسرائيل درباره دعوت عربستان سعودي از آقاي هاشمي جهت سفر حج، و نيز درباره‌ی دادن طرح ديدار نمايندگان كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج‌فارس از ايران، به وسيله آقاي هاشمي رفسنجاني.
بازتاب ديدار اخير گنشر وزير خارجه آلمان غربي از ايران در محافل سياسي و خبري نشريه آلماني ساوث: گنشر در تلاش غرب براي بهبود روابط با آيت‌الله‌ها پيشقدم شده است. راديو بي.بي.سي: سفر گنشر با اين‌كه مبين چندان گرايشي از ايران به جانب غرب نيست، مي‌تواند حاكي از گشايش [دروازه‌هاي] ايران بر روي غرب باشد.
ورود يك گروه برجسته از وزارت خارجه امريكا به بيروت جهت تحقيقات درباره انفجار سفارت اين كشور در اين شهر؛ اظهارات ريچارد مورفي رئيس اين هيئت درباره‌ی انگيزه‌ها و تبعات اقدام مزبور؛ اعلام تصميم امريكا به اقدام تلافي جويانه و تنبيه عاملان حادثه و متهم كردن ايران، سوريه و ليبي به دخالت در انفجار سفارت امريكا در بيروت در اظهارات وزير دفاع امريكا؛ خودداري سخنگوي كاخ سفيد از اظهار نظر در مورد اشخاص يا كشورهاي مسئول اين حادثه.
بازتاب انفجار سفارت امريكا در بيروت در رسانه‌هاي خارجي و بررسي نوع تشكيلات، نحوه ارتباط با ايران و هدف سازمان جهاد اسلامي از اين اقدام و واكنش امريكا روزنامه تايمز لندن: هدف اصلي از اين حمله، كشور اسرائيل است. هر قدر اسرائيل زودتر از لبنان خارج شود، به همان اندازه به نفع اسرائيل و خاورميانه خواهد بود. راديو امريكا: ظاهراً سازمان جهاد اسلامي، سازماني است كه در جهت پان اسلاميسم يا وحدت مسلمانان حركت مي‌كند. اكنون هدف اين سازمان علاوه بر لبنان، ديگر كشورهاي خاورميانه و كشورهاي حوزه خليج‌فارس را نيز در بر مي گيرد. روزنامه لوماتن: رهبر جهاد اسلامي، ظاهراً آيت‌الله خميني است. چنانچه اعضاي جهاد اسلامي به تهران وابسته باشند، اينان قصد داشته‌اند به سوريه بفهمانند كه اين كشور همچنان يكي از متحدان ايران باقي بماند. روزنامه الوطن: اين حادثه ممكن است دولت ريگان را وادار به پرسيدن به سؤال از خود بنمايد كه آيا آن كسي كه بمب‌ها را در اين كشور كاشته است مي‌تواند غير از انفجار درو كند؟ روزنامه الرأي‌العام: امريكا كوشش مي‌كند اعراب را در تمامي كشورهايشان نابود كند. نشريه خليج تايمز: ما از تكرار مسائل بيروت استقبال نمي‌كنيم. خبرگزاري فرانسه: راديو دمشق تصريح كرد اظهارات مسئولين امريكا در پي اين حادثه تهديدي به شمار مي رود.
گزارش رويتر از ادامه فروش برخي تجهيزات امريكايي به ايران علي‌رغم حملات سازمان جهاد اسلامي (مرتبط با ايران) به منافع امريكا و مخالفت چند سناتور امريكايي با آن.
گزارش مفصل ماهنامه ساوث از وضعيت كنوني لبنان و نفوذ انقلاب اسلامي در اين كشور شامل بررسي وضعيت و قدرت شيعيان لبنان، موقعيت سازمان امل و جدايي حسين موسوي از نبيه برّي با حمايت پاسداران انقلاب اسلامي به دليل مخالفت برّي با فرامين امام؛ تاكيد اين نشريه بر اين كه پيروزي مبارزين اسلامي در لبنان نه تنها اين كشور را تهديد به تجزيه مي كند، بلكه مي‌تواند موازنه قدرت را در نيمه شرقي جهان عرب تغيير دهد.
تلاش‌هاي سياسي، تبليغاتي و ديپلماتيك ايران براي فراهم آوردن زمينه‌هاي تقويت طرح ايران مبني‌بر اخراج اسرائيل از سازمان ملل از جمله: ديدار معاون فرهنگي – كنسولي وزارت خارجه با معاون وزير خارجه مالزي (معاون وزيرخارجه مالزي طي مصاحبه اي، هدف از اين ديدار را پيام ايران درباره عدم دخالت آن كشور در امور داخلي مالزي بيان كرد) و ديدار سرپرست اداره هشتم سياسي وزارت خارجه با نخست وزير و سرپرست وزارت خارجه لبنان؛ اقدامات اسرائيل جهت خنثي سازي اين طرح و گزارش راديو امريكا در اين باره: «شامل گزارش يك ديپلمات ارشد اسرائيلي مي گويد كه دولت متبوع وي از تازه‌ترين كوشش كه براي اخراج اسرائيل از مجمع عمومي سازمان ملل متحد به عمل مي‌آيد، نگران نيست… دولت ريگان بارها اعلام كرده است در صورتي كه اسرائيل كرسي خود را در سازمان ملل از دست بدهد، سازمان ملل را ترك و كمك‌هاي مالي خود را به آن سازمان قطع خواهد كرد.» تلاش همزمان ايران براي اخراج اسرائيل از آژانس بين المللي انرژي اتمي.
ديدار گروميكو و راكفلر در نيويورك درباره روابط دو كشور امريكا و شوروي و نظر كارشناسان وزارت خارجه ايران درباره اين ديدار: اينگونه ملاقات‌ها در جهت منعطف كردن بيشتر ريگان براي بهبود روابط دو كشور انجام مي‌شود.
تحليل سياست امريكا در منطقه در روزنامه انگليسي زبان مسلم: پس از سرنگوني شاه در ايران، امريكا براي تأمين منافع خود متوجه پاكستان شده است.
گزارش تفسيري بي بي سي درباره رفتار سياسي قذافي و دولت ليبي و اشاره به ديدار آتي و رسمي نخست وزير يونان از ليبي، اعلام اتحاد بين ليبي و مراكش و نگراني امريكا و اسپانيا از اين اتحاد و موافقت ليبي با فرانسه در مورد خروج نيروهاي دو كشور از چاد.
درج مقاله اي به نفع رژيم عراق و عليه مخالفان كرد اين رژيم در نشريه التضامن كه در آن ادعاي روابط مالي بين رئيس حزب دمكرات كردستان عراق و انجمن اسرائيلي ويرا بيودين مطرح شده است.
گزارش راديو امريكا از افزايش صدور نفت عراق در صورت توافق اسرائيل، و نقل اظهارات وزير نفت عراق در اين باره كه احداث يك خط لوله جديد نفت از طريق اردن بستگي به تضمين‌هاي حفاظتي شركت سازنده اين خط لوله دارد و عراق از آن مي‌ترسد كه اين خط لوله ٨٦٠ كيلومتري مورد حمله اسرائيل قرار گيرد.
جنجال در لندن به خاطر گوسفندكشي در كوچه به وسيله‌ی يكي از ديپلمات‌هاي ايراني و كباب كردن گوش آن در حياط منزلش، كه منجر به اعتراض همسايگان شد و دخالت پليس و نهايتًا استفاده از مصونيت سياسي براي ختم غائله.⁽³⁾

تاریخ شمسی 31 شهریور 1361

تاریخ قمری 4 ذی‌الحجه 1402

تاریخ میلادی 22 سپتامبر 1982

خلاصه روز:

بمباران منطقه‌ی عملیاتی در سومار به وسیله‌ی هواپیماهای عراقی و شهادت 17 تن و مجروح شدن 19 تن از نیروهای خودی؛ تجاوز هواپیماهای عراقی به حریم هوایی شهرهای دهلران و گیلان‌غرب؛ شکستن دیوار صوتی در حملات هوایی عراق به شهرهای تهران، قم و اصفهان و نقض حریم هوایی اهواز؛ ناکامی هواپیماهای عراقی در بمباران پالایشگاه جی اصفهان؛ سخن‌گوی ارتش عراق اعلام کرد، این حملات به مناسبت آغاز سومین سال جنگ انجام می‌شود؛ گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس دراین‌باره.
گزارش رادیو بی.بی.‌سی به نقل از منابع رسمی عراق درباره‌ی خرید مقادیر زیادی وسائل و تجهیزات نظامی پیشرفته از شوروی توسط عراق؛ ارسال 200 دستگاه خودرو نظامی “زیل” از عربستان به عراق.
دستگیری 2 تن از فعالان حزب دمکرات و کشف 5 اسلحه در پاک‌سازی یک روستا در شمال غرب میاندوآب؛ درخواست امان‌نامه‌ی 5 تن از وابستگان حزب دمکرات و تحویل 5 اسلحه به نیروهای سپاه در جنوب میاندوآب.
ترور فردی به دست عناصر سازمان مجاهدین خلق در حوالی بیمارستان ولیعصر شهر اراک و شهادت وی؛ تیراندازی عناصر سازمان به نگهبانان سفارت پاکستان در تهران؛ حمله به دفتر حزب جمهوری اسلامی بابل و ترور مسئول دفتر حزب.
کشف و خنثی‌سازی بمبی در مسجد لولاگر در خیابان آذربایجان تهران؛ دستگیری 35 تن از اعضای سازمان مجاهدین خلق در گشت‌های نیروهای کمیته در سطح شهر تهران؛ شناسایی و دستگیری یکی از اعضای سازمان به همت نیروهای کمیته‌ی منطقه 7.
محکومیت 9 نفر از وابستگان سازمان مجاهدین خلق و سازمان چریک‌های فدایی خلق (اقلیت) به پنج ماه و نیم تا پانزده سال حبس در دادگاه انقلاب اسلامی شهرستان انزلی.
گزارش روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منطقه‌ی 10 (تهران) درباره‌ی فعالیت‌های عناصر سازمان مجاهدین خلق در شهریور ماه و اقدامات نیروهای امنیتی در مقابله با آنان.
پیام‌های جداگانه‌ی امام‌خمینی به مناسبت آغاز هفته‌ی جنگ و رژه‌ی نیروهای مسلح؛ برگزاری مراسم رژه‌ی نیروهای مسلح با حضور مقامات کشوری و لشکری.
بیانات امام‌خمینی در مورد ترجیح استقلال با گرسنگی به رفاه با وابستگی در دیدار وزیر صنایع و معاونان وی با امام.
کنفرانس مطبوعاتی رئیس‌جمهور به مناسبت آغاز جنگ، اقدامات دیپلماتیک ایران برای بازداشتن صدام از تجاوز، بی‌توجهی بنی‌صدر و مشاورانش به گزارش‌های متعدد سپاه درباره‌ی آمادگی نیروهای عراقی، همراهی امریکا و دولت‌های عربی منطقه با عراق، ترسیم وضیعت کلی ایران از نظر نظامی هنگام حمله‌ی عراق، بیان چگونگی وضعیت ارتش و تغییرات انجام شده در آن، اشاره به کنار گذاشته شدن سپاه در زمان بنی‌صدر، ارزیابی نقش بنی‌صدر و… از محورهای این مصاحبه بود.
رئیس مجلس در دیدار با گروهی از پزشکان و لیسانس‌های وظیفه از آنان خواست تحول به وجود آمده در ارتش را با منطق و استدلال تحکیم بخشند.
مصاحبه‌ی اختصاصی روزنامه‌ی جمهوری اسلامی با نخست‌وزیر درباره‌ی سفر به استان هرمزگان و امنیت تنگه‌ی هرمز.
بیانیه‌ی مشترک وزارت خارجه‌ی ایران و وزارت خارجه‌ی مالت پس از سفر وزیر خارجه‌ی مالت به تهران.
کنفرانس مطبوعاتی سفیر ایران در آتن به مناسبت سالگرد شروع جنگ.

اعلام متجاوز بودن عراق در حمله به ایران از سوی رئیس‌جمهور سابق الجزایر.

گزارش تانیوگ خبرگزاری رسمی یوگسلاوی درباره‌ی حمله‌ی احتمالی ایران به عراق.
گزارش خبرگزاری یونایتدپرس از حمایت ایرانیان مقیم خارج در خصوص حملات ایران به نیروهای عراقی.
در دیدار معاون نخست‌وزیر یوگسلاوی با وزیر کشور و وزیر برنامه‌ریزی عراق آمادگی طرفین برای گسترش همه‌جانبه‌ی روابط سیاسی و اقتصادی مطرح شد؛ گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اهداف احتمالی سفر هیئت یوگسلاوی به بغداد.
سفر وزیر مشاور و رئیس کمیته‌ی سازندگی کوبا به بغداد، مذاکره با طه یاسین رمضان و مقامات وزارت مسکن عراق از برنامه‌های وی در این سفر است.
ولیعهد امارات در مصاحبه با روزنامه‌ی الرایه از تلاش امارات برای حل مسالمت‌آمیز جنگ ایران و عراق خبر داد؛ مجله‌ی میدل ایست چاپ انگلستان در گزارشی، چشم انداز صلح در جنگ ایران و عراق را غیرواقعی خواند.
بررسی حمایت‌های بین‌المللی از عراق و کمک‌های اقتصادی و تسلیحاتی به این کشور موضوع گزارش یکی از نشریات داخلی ارتش جمهوری اسلامی است.
پایان کار اجلاس فوق‌العاده‌ی وزیران خارجه‌ی عضو اتحادیه‌ی عرب بدون اتخاذ هرگونه اقدام عملی در مورد کشتار اخیر اسرائیل در بیروت؛ گزارش آسوشیتدپرس در این‌باره؛ گزارش روزنامه‌ی کیهان درباره‌ی قطعنامه‌ی پیشنهادی کمیته‌ی سیاسی کنفرانس بین‌المجالس که در آن قطع کامل روابط با اسرائیل درخواست شده است؛ تأیید پیشنهاد ایران مبنی‌بر یک دقیقه سکوت به احترام قربانیان اخیر لبنان و اعتراض هیئت اسرائیلی.⁽⁴⁾

تاریخ شمسی 31 شهریور 1359

تاریخ قمری 12 ذی‌القعده 1400

تاریخ میلادی 22 سپتامبر 1980

خلاصه روز:

شرح روز:
حملات و درگيري‌هاي زميني
جبهه جنوبي نيروهاي ارتش عراق در ادامه تجاوزات اخير خود به نقاط مرزي خوزستان امروز(دوشنبه 59/6/31) تحركات و اقدامات خود را گسترش داده و به سراسر مرز و پاسگاه‌هاي مرزي جبهه‌ی جنوب حمله‌ور شدند. « در منطقه مرزي خرمشهر، نيروهاي زرهي دشمن كه از قبل در نقاط مرزي مستقر شده بودند، به سوي خاك جمهوري‌ اسلامي به حركت درآمده، پاسگاه‌هاي مرزي را زيرآتش گرفتند و با پيشروي به سوي جاده‌ی خرمشهر اهواز به حدود 10 كيلومتري اين جاده رسيدند. علاوه بر اين، بعدازظهر امروز ناگهان حجم وسيعي از آتش روي خرمشهر شروع شد و قسمت غربي شهر، از جمله كوي طالقاني، راه‌آهن و مولوي زير آتش گسترده خمپاره و توپ‌هاي دشمن قرار گرفت و بسياري از مردم خرمشهر را به خاك و خون كشيد و شهداي بسياري به جاي گذاشت.
درگيري پاسگاه‌هاي منطقه خسروآباد از عصر روز گذشته شدت يافت. شهرباني آبادان اعلام كرد:« در منطقه آبادان، دشمن با سلاح‌هاي سنگين و خمپاره‌ اجراي آتش كرد كه در اثر آن عده‌اي شهيد و مجروح شدند و تعدادي از مخازن نفت، اسكله‌ها و بعضي تأسيسات ديگر منهدم شد. تيراندازي ادامه داشته و پالايشگاه آبادان زير آتش سنگين عراق قرار دارد.»
از سوي ديگر، در پاسگاه‌هاي مرزي محورهاي شطيط، طلائيه، كوشك، سوبله، فكه و عينخوش درگيري به شدت ادامه دارد و آتش شديد دشمن روي آنها اجرا مي‌شود. گزارش رسيده در آخرين ساعات روز حاكي است كه پاسگاه‌هاي طلائيه قديم منهدم شده و سقوط كرده‌اند و تانك‌هاي عراقي در آن مستقر هستند. ارتباط اكثر پاسگاه‌ها قطع شده و از وضعيت آنها خبردقيقي در دست نيست. سپاه دشت آزادگان اعلام كرد: « در ساعت 17 امروز پاسگاه سوبله به علت عدم دستور آتش از سوي فرماندهي آن، سقوط نموده، عده‌اي از برادران ارتشي شهيد و مجروح شدند و تعدادي تانك و خودرو به آتش كشيده شد. »
با توجه به شدت آتش دشمن و پيشروي نسبي نيروهايش در نواحي مختلف و همچنين حملات هوايي امروز عراق، نيروهاي مستقر در منطقه درگيري از امكان ادامه پيشروي دشمن و حتي اشغال خوزستان احساس خطر كرده، پي‌درپي درخواست كمك مي‌كنند.
طبق اطلاعات دريافتي از دشمن، برابر دستور فرماندهي ارتش عراق، كليه يگان‌هاي ارتش و گارد مرزي عراق مستقر در نقاط مرزي از ساعت 15/30 امروز در داخل سنگرهاي احداث شده موضع گرفته‌اند و كليه آتشبارها و موشك‌هاي ضدهوايي به حال آماده‌باش درآمدند. 6 همچنين به يگان‌ها و پادگان‌هاي روبروي مرز خرمشهر و آبادان دستور داده شده سريعاً پادگان‌ها را تخليه كنند و از تيررس نيروهاي ايراني دور گردند. از سوي ديگر، قرارگاه لشكر 5 عراق به منطقه مجنون در حال انتقال است.
جبهه‌هاي مياني و شمالي
در محور دهلران، به گزارش ژاندارمري ايلام: « در قسمت پاسگاه چلات (چيلات)، درگيري نيروهاي دشمن با نيروهاي مستقر در پاسگاه شديد است. علاوه بر آن، نيروهاي دشمن از قسمت رودخانه در حال پيشروي هستند.»
در محور صالح‌آباد ژاندارمري اعلام كرد: « نيروهاي دشمن در ارتفاعات انجيره و شينو مستقرشده، پاسگاه‌هاي انجيره مورد تهديد قرار گرفته است.»
در محور سومار، گزارش ژاندارمري قصرشيرين حاكي است: پاسگاه گيسكه و كليه ارتفاعات گيسكه به تصرف نيروهاي عراقي كه از پشتيباني توپخانه برخوردارند درآمده است. علاوه برآن، پاسگاه‌هاي كاني‌شيخ و بازرگان فاقد پشتيباني بوده، در معرض سقوط قرار دارند. همچنين دشمن بعدازظهر امروز با استقرار تعداد زيادي تانك در برابر ساير پاسگاه‌هاي مرزي اين منطقه، ازجمله: چقاشيرگه، سه‌نپان، شهرنفت و سلمان كشته، اين منطقه را تهديد مي‌كند.
در محور قصرشيرين، حدود يك گردان تانك و پياده نظام عراق در دو كيلومتري منظريه و اطراف آن موضع گرفته‌اند و احتمال حمله به پاسگاه‌هاي خسروري، ولد كشته و تنكاب وجود دارد. فرماندهان يگان‌هاي ژاندارمري مستقر در يگان‌هاي مختلف مناطق مياني و شمالي، تقاضاي كمك، پشتيباني و تقويت پاسگاه‌هاي مرزي را نموده‌اند.
حملات و درگيري‌هاي هوايي
تهران: در ساعت 14/20، چهارفروند ميگ عراقي به فرودگاه مهرآباد و پايگاه يكم شكاري حمله كردند كه باند پايگاه و شش هواپيماي نظامي مورد اصابت بمب قرار گرفت.
بوشهر: در ساعت 13/55، ميگ‌هاي عراقي به فرودگاه بوشهر حمله و قسمتي از باند و چند ساختمان را تخريب كردند.
بوشهر: در ساعت 17/40، ميگ‌هاي عراقي با حمله به بوشهر ديوار صوتي را شكسته و شيشه بسياري از ساختمان‌ها را شكستند و موجب وحشت مردم شدند.
اهواز: در ساعت 13/45، ميگ‌هاي عراقي با تجاوز به اهواز، باند فرودگاه، سيلو، ماكروويو و.. را بمباران كردند.
آبادان و خرمشهر: امروز هواپيماهاي دشمن چندين‌بار به آبادان و خرمشهر حمله و نقاطي چون تلمبه‌خانه شركت نفت، اسكله‌هاي خسروآباد و.. را بمباران كردند.
دزفول: بعدازظهر امروز هواپيماهاي دشمن چندين‌بار به دزفول تجاوز كرده و در اولين حمله (ساعت 14) قسمتي از باند پايگاه چهارم شكاري را بمباران كردند. در تجاوزات بعدي دو فروندهواپيماي دشمن سرنگون شد.
ايلام و دهلران: از ساعت 13/30، منطقه ايلام و دهلران چندبار مورد تهاجم هواپيماي دشمن قرار گرفت. در اين حملات چند ميگ دشمن سرنگون شد. گيلان‌غرب: حدود ساعت 10، منطقه ويژنان، در نزديكي گيلان‌غرب، توسط ميگ‌هاي دشمن بمباران شد.
كرمانشاه: در ساعت 13/50، هواپيماهاي عراقي فرودگاه كرمانشاه و حوالي آنرا بمباران كردند.
اسلام‌آباد: در ساعت 18، شهر اسلام‌آباد مورد بمباران هواپيماهاي دشمن قرار گرفت و چند نفر كشته و عده‌ی زيادي مجروح شدند. قصرشيرين: امروز 3 فروند ميگ دشمن به قصرشيرين تجاوز كردند كه يك فروند آن، سرنگون شد. همچنين در اثر حمله ميگ‌هاي دشمن به تنگ ترشاب (شمال قصرشيرين) 6 نفر كشته و عده‌ زيادي مجروح شدند.
همدان: ميگ‌هاي عراقي امروز چندين‌بار به همدان تجاوز و پايگاه هوايي نوژه را بمباران كردند كه به قسمتي از باند و انبار مهمات آسيب وارد شد. در جريان اين تجاوز سه هواپيماي دشمن سرنگون و يك خلبان دستگير شد.
سنندج: در ساعت 14/30، فرودگاه، سپاه و چند نقطه ديگر شهر سنندج بمباران شد و 5 نفرشهيد و مجروح شدند و يك هواپيماي دشمن سرنگون شد.
پيرانشهر: بعدازظهر امروز پيرانشهر و پادگان اين شهر مورد تجاوز چند هواپيماي دشمن قرارگرفت.
اروميه: بعدازظهر امروز هواپيماي دشمن پادگان قوشچي ( 40 كيلومتري اروميه ) را بمباران كردند.
تبريز: بعدازظهر امروز هواپيماي دشمن پايگاه شكاري، پالايشگاه و نيروگاه برق تبريز را بمباران كردند.
اصفهان: هواپيماهاي عراقي امروز كوه‌هاي اطراف ذوب‌ آهن اصفهان را بمباران كردند.
شهركرد: هواپيماهاي عراقي با تجاوز به شهركرد، كارخانه قند (10 كيلومتري شهركرد) و بن (40كيلومتري شهركرد) را بمباران كردند.
درگيري‌هاي دريايي
به گزارش لشكر 92 زرهي: دو فروند ناوچه موشك‌انداز عراقي و يك فروند ناوچه گارد ساحلي خودي در حوالي دماغه شط به گل نشسته است.
شهرباني ماهشهر اعلام كرد: در ساعت 15/30، كشتي راهنما (پي‌لاوت) به نام آزادي، متعلق به اداره بنادر و كشتيراني بندر امام‌خميني از خورموسي به طرف دريا در حركت بود كه از ناحيه‌ی چپ آسيب ديد كه به احتمال زياد با مين خودي برخورد كرده است. رئيس جمهوري اعلام كرد: در درگيري‌هاي مرزي امروز در بوشهر، نيروهاي مسلح ايران 4 ناوچه موشك‌انداز عراق را در آب‌هاي بوشهر غرق كردند. به گزارش راديو بغداد، نيروهاي عراقي هشت قايق جنگي و يك جت فانتوم ايران را در جريان درگيري با نيروهاي ايراني در شط‌ العرب منهدم كردند.
خلاصه اطلاعيه ستاد مشترك ارتش جمهوري‌ اسلامي ايران منتشر شده در روزهاي قبل از 59/6/31
اطلاعيه 1
… در مناطق غرب كشور ممكن است قطعات و يا لاشه‌هاي عمل نكرده بمب‌ها، موشك‌ها و خمپاره‌هاي رها شده يافت گردد كه خطرناك است. چنانكه به اين قبيل اشياء برخورد كرديد، از دست زدن به آنها خودداري كرده و موضوع را به اولين واحد نظامي اطلاع دهيد.
اطلاعيه 2
… در روز 57/6/25 در منطقه سميره ايلام درگيري شديدي بين نيروهاي ارتش جمهوري‌ اسلامي ايران و نيروهاي بعث رخ داد كه با اجراي آتش سنگين توپخانه نيروهاي خودي، دشمن مجبور به عقب‌نشيني شد. در اين نبرد به تاسيسات دشمن خسارات زيادي وارد گرديد و به نيروهاي خودي تلفاتي وارد نيامد. همچنين در اين روز نيروهاي عراقي قصرشيرين را زير آتش توپخانه قراردادند كه با آتش متقابل دفع شد. در 59/6/26، نيروهاي شجاع ژاندارمري و سپاه و ساير نيروهاي مسلح در منطقه خان‌ليلي ضربه مهلكي به مزدوران عراقي وارد كردند و توانستند 30 قبضه اسلحه به جاي مانده را به دست آورند، ولي موفق به استرداد ارتفاعات مشرف بر پاسگاه نگرديدند و ارتفاعات خان‌ليلي و زينل كش همچنان در كنترل ارتش عراق است. در اين روز، اكثر جبهه‌هاي منطقه غرب از جمله سايت ايلام شاهد درگيري شديدي بوده است. نيروهاي عراقي در منطقه پاسگاه تنكاب‌نو با آتش توپخانه و حمله‌ی يگان‌هاي زرهي، يگان‌هاي ارتش جمهوري‌اسلامي ايران را زير آتش گرفتند. در ساير مناطق از جمله پاسگاه مومني در خرمشهر و پاسگاه سميره، موسيان و دو يرج (دهلران) بين نيروهاي ايران و عراق درگيري ايجاد شد كه حملات دشمن دفع گرديد.
اطلاعيه 3
…. در روز 59/6/25، 25 نفر از برادران پاسدار ديوان‌دره در جريان پاكسازي دهات اطراف، طي درگيري با ضدانقلابيون، دو شهيد، 5 مجروح و 3 مفقود داشتند. به ضدانقلابيون نيز تلفاتي واردشد. همچنين ستون پاكسازي خوي قطور با همكاري ارتش و ژاندارمري توانست 6 قبضه اسلحه از ضدانقلابيون به دست آورد. در روز 59/6/26، در يك درگيري شديد بين پاسداران منطقه دهگلان قروه و ضدانقلابيون مهاجم، سپاه تلفات زيادي به مهاجمين وارد كرد. در روز 59/6/27، درگيري شديد بين ضدانقلابيون مهاباد با نيروهاي ارتش، ژاندارمري و پاسداران و نيروهاي محلي ايجاد گرديد كه 25 نفر ضدانقلاب كشته و يك سرباز و يك پاسدار شهيد شدند. در روز 59/6/26، ارتش عراق، قصرشيرين را در زير آتش شديد توپخانه و بمباران هوايي قرار داد و به تأسيسات شهر خساراتي وارد و چند نفر را شهيد و مجروح كرد. عده‌ی زيادي از اهالي به شهرهاي ديگر كوچ كرده‌اند. قصرشيرين هم اكنون در حفاظت نيروهاي نظامي و انتظامي قرار دارد. در روز 59/6/27، نيروي هوايي ارتش چندين ماموريت موفقيت‌آميز در مناطق مرزي خوزستان و ايلام انجام داد. در اين عمليات دو فروند هواپيماي اف 5 (يكي صبح در منطقه ايلام و ديگري بعد از ظهر در منطقه خوزستان)، دچار سانحه گرديدند كه يك فروند آن در خاك عراق سقوط كرد. نبرد در منطقه خان‌ليلي همچنان ادامه داشت. نيروهاي خودي 21 قبضه سلاح به جا مانده در پاسگاه را تخليه كردند. براثر آتش نيروهاي ارتش، پاسگاه سميره عراق به كلي منهدم و تلفات زيادي به دشمن وارد گرديد. در روز 59/6/27 پاسگاه‌هاي دويرج و فكه از منطقه موسيان و مهران مورد حمله شديد توپخانه عراق قرار گرفت. در اين عمليات حدود 70 دستگاه تانك عراق با آتشبارهاي هوايي و توپخانه پشتيباني مي‌شدند. در اين روز نيروي هوايي ارتش به نيروهاي دشمن كه در مقابل پاسگاه‌هاي سميره، دويرج و صفريه (خوزستان) استقرار يافته بودند، ضربه سنگيني وارد كردند. در روز 59/6/27، ارتش عراق بيش از يك صد دستگاه توپ و پد هوايي در منطقه فاو مستقركرد. عراق جنگ‌افزارها و نيروهاي لازم را در ساحل اروند مقابل خرمشهر و آبادان و اروند كنار متمركز كرده و از 59/6/27 مرخصي پرسنل گارد مرزي را لغو و آنان را احضار كرده است. ضمناً ارتش عراق اقدام به احضار چند دوره از سربازان منقضي خدمت خود نموده است. نبرد در زمين و هوا و در قسمت عمده مرز ايران و عراق به شدت ادامه دارد و بروز جنگ دريايي بين دو كشور نيز پيش‌بيني مي‌شود.
اطلاعيه 4
… برابر گزارش‌هاي لشكر اهواز، نيروهاي ارتش عراق در چند روز گذشته با تانك و ادوات زرهي و پشتيباني مستمر توپخانه به پاسگاه‌هاي رشيديه و صفريه و دويرج و فكه و طاوسيه حمله كرده است.نيروهاي ژاندارمري، ارتش و سپاه پاسداران و ساير نيروهاي مسلح منطقه با يك عمليات متقابل، دو دستگاه تانك دشمن را منهدم و تلفات و خسارات زيادي به نيروهاي عراقي وارد ساخته‌اند…. در يك حمله برق‌آسا، جنگنده‌هاي نيروي هوايي ارتش جمهوري‌ اسلامي ايران بيش از 14 تانك عراقي را منهدم مي‌كنند و چاه نفت دشمن را به آتش مي‌كشند. صبح روز 26 شهريور، نيروهاي مسلح ارتش جمهوري‌ اسلامي ايران در منطقه پاسگاه فكه با نيروهاي زرهي ارتش عراق درگير شده، تعداد زيادي از كاميون‌ها و بلدوزرهاي ارتش عراق را به كلي منهدم مي‌كنند و خسارات سنگيني نيز به كارخانه سيمان فكه عراق وارد مي‌گردد. پاسگاه‌هاي مرزي بتام نيز با نيروهاي دشمن برخورد كرده‌اند كه در نتيجه پاسگاه عراقي مقابل پاسگاه دويرج و چهار دستگاه تانك عراقي توسط يك قبضه تفنگ 106ميليمتري ارتش منهدم مي‌شود و به پاسگاه ايران خساراتي وارد مي‌گردد. روز 26 شهريور نيروهاي ژاندارمري و ارتش، پاسگاه مقابل صفريه را زير آتش شديد خود قرار دادند كه منجر به انهدام يك پاسگاه عراقي و 5 دستگاه تانك دشمن گرديد. سپس هواپيماهاي نيروي هوايي ارتش، مواضع دشمن را شديداً در هم كوبيدند.
اطلاعيه 5
الف) در روز 27 شهريور، عناصر مسلح غيرقانوني كه تعداد آنها 100 نفر بود، با مسدود كردن جاده ماكو بازرگان و ايجاد مزاحمت و متوقف ساختن خودروها، دو دستگاه خودروي گمرك را به آتش كشيدند. در بعدازظهر روز 27 شهريور، از سوي ضدانقلابيون با سلاح‌هاي سبك و سنگين به سوي ستون نظامي كه عازم نقده بود، تيراندازي گرديد كه با واكنش شديد نيروهاي نظامي روبرو شد. در ساعت 4 بامداد 28 شهريور، از طرف ضدانقلابيون مستقر در سقز به پادگان سقز تيراندازي گرديد كه با اجراي آتش متقابل نيروهاي پادگان، مواضع ضدانقلابيون در هم كوبيده شد.
ب) در ساعت 14/30 روز 28 شهريور، با تعقيب يك فروند هواپيماي ارتش جمهوري‌ اسلامي ايران، هواپيماي متجاوز متواري گرديد. در روز 26 شهريور، يك فروند هواپيماي ارتش عراق مورد اصابت موشك‌هاي هواپيماهاي نيروي هوائي ارتش جمهوري‌اسلامي ايراني قرار گرفت.
… در بامداد 27 شهريور، نيروهاي مسلح جمهوري‌اسلامي ايران در مناطق پاسگاه‌هاي دويرج و فكه، تحت پوشش كامل جنگنده‌هاي نيروي هوايي، حمله ارتش عراق را كه با 60 دستگاه تانك و پشتيباني توپخانه صورت گرفت، سد نمودند و دشمن را مجبور به عقب‌نشيني كردند. در اين درگيري سه تانك دشمن منهدم گرديد.
در ساعت 19/50 روز 27 شهريور، نيروهاي عراقي پاسگاه‌هاي ميان تنگ و سانواپا و آبادي‌هاي اطراف سومار و پاسگاه‌هاي چليكه و سلمان كشته و بازرگان و كاني‌شيخ را زير آتش قرار دادند كه با واكنش روبرو شدند. در ساعت 21 روز 27 شهريور، در پاسگاه سعيديه از منطقه خوزستان، درگيري بين نيروهاي خودي و دشمن به مدت يك ساعت ادامه داشت كه تلفات و خسارات به دشمن وارد شد امّا نيروهاي خودي آسيبي نديدند.
پس از اين درگيري منطقه آرام شد. در بامداد روز 27 شهريور، ميان نيروهاي مسلح انقلابي در پاسگاه‌هاي يكشان، ولدكشته، و تنكاب‌نو و تلمبه‌خانه آب با نيروهاي بعث عراق درگيري ايجاد شد كه نيروهاي خودي به آتش دشمن به شدت پاسخ گفتند. ظرف چند روز گذشته ارتش عراق در منطقه بستان سوسنگرد دست به تقويت نيروهاي خود زده است كه اين اقدام در ادامه درگيري‌هاي سه روزه اخير است.
نبرد زميني و هوايي در سرتاسر مرز ايران و عراق از نوسود تا دهانه فاو و خليج‌فارس و نيز نبرد با ضدانقلابيون داخلي در نوار مرز ايران و عراق از نوسود تا دلاپرداغ، مرز مشترك ايران و عراق و تركيه ادامه دارد. احتمال نبرد دريايي در روز جاري نيز در خليج‌فارس و اروندرود وجود دارد.
اطلاعيه 7
… در اجراي فرمان رياست جمهوري و فرماندهي كل نيروهاي مسلح مبني‌بر احضار پرسنل وظيفه خدمت منقضي سال 1356، اعلام مي‌گردد كه كليه پرسنل وظيفه‌اي كه خدمت زير پرچم خود را در سال 1356 در درجات افسري، درجه‌داري و سربازي به پايان رسانده‌اند، موظفند از روز سه‌شنبه59/7/1، با در دست داشتن كارت پايان خدمت و دو قطعه عكس (4 × 6) خود را به نزديكترين هنگ يا گروهان يا پاسگاه ژاندارمري محل اقامت خود معرفي كنند…
اطلاعيه 8
…در ساعت يك بامداد روز 59/6/29، افراد مسلح غيرقانوني، شهر اروميه و پادگان آن را با سلاح‌هاي سنگين و سبك زير آتش قرار دادند كه نيروهاي مسلح ارتش جمهوري‌ اسلامي ايران به آتش آنان پاسخ دادند و ضمن وارد آوردن تلفات به نيروهاي مهاجم، آتش مهاجمين را سد نمودند. در نتيجه‌ی اين درگيري‌ها به چند ساختمان آسيب وارد شد و مخزن نفت شهر آتش گرفت.
در روز 59/6/29. در درگيري‌هاي سپاه پاسداران و ضدانقلابيون در گردنه صلوات‌آباد و محوردهكلان، تلفات قابل ملاحظه‌اي به ضدانقلابيون وارد گرديد و از نيروهاي پاسدار يك تن شهيد و سه تن مجروح گرديدند. در روز 59/6/29، افراد مسلح غيرقانوني حزب دمكرات در آبادي تكاب با نيروهاي مسلح خودي درگير شدند كه 10 نفر از ضدانقلابيون به هلاكت رسيدند. در اين درگيري، ضد انقلابيون 11 نفر از اهالي آبادي‌هاي اطراف را به گروگان گرفتند.
در ساعت 17 روز 59/6/29، در يك درگيري بين نيروهاي رزمنده و نيروهاي عراقي در منطقه پاسگاه خيّن، پاسگاه و انبارمهمات عراق با آتش توپخانه‌‌هاي ارتش درهم كوبيده شد. در اين درگيري تلفات و خسارات فراواني به دشمن وارد شد. از نيروهاي خودي دو تن شهيد و يك نفر مجروح شدند و قسمتي از پاسگاه خيّن ايران دچار حريق گرديد. در ساعت نيم‌بامداد روز 59/6/29، نيروهاي ارتش عراق مناطق اطراف هنگ ژاندارمري قصرشيرين را زير آتش قرار دادند كه با آتش نيروهاي ارتش جمهوري‌ اسلامي ايران مواجه گرديدند.
در ساعت 17 روز 59/6/29، يك فروند ناوچه عراقي در محل تلاقي اروندرود و نهر خيّن به وسيله آتش نارنجك‌انداز و آرپي‌جي 7‌ ارتش جمهوري‌ اسلامي ايران هدف قرار گرفت و به كلي منهدم و غرق شد. طي درگيري‌هاي‌ دريايي در اين روز يك فروند كشتي عراقي و دو فروند ناوچه موشك‌انداز و يك فروند ناوچه گارد ساحلي عراق به گل نشسته است. بر اثر آتش نيروهاي عراقي قسمتي از ساختمان اداره بندر و كشتيراني و ترمينال نظامي خرمشهر آسيب ديد. در اين درگيري 15 نفرمجروح شدند. همچنين يك كشتي تجارتي ايران زير آتش نيروهاي عراقي قرار گرفت كه به قسمتي از كشتي آسيب وارد شده است. يك فروند قايق ژاندارمري جمهوري‌ اسلامي ايران نيز غرق و چند نفر از پرسنل مجروح گرديده‌اند. در اين روز ارتش عراق دو ناوچه موشك‌انداز و دو ناوچه‌ی توپدار در دهانه فاو مستقر كرد.
در روز 59/6/28، يك فروند كشتي روسي حامل خودروهاي نظامي و جنگ‌افزار، از طريق اروند به سمت بصره در حركت بوده است. در ساعت 10/45 شب گذشته، كليه چراغ‌هاي شهر بصره و شعله‌هاي نفت پالايشگاه بصره خاموش گرديد. با اين كه دولت عراق اعلام كرده كليه كشتي‌ها در داخل اروندرود بايد با پرچم عراق حركت كنند، كشتي‌هاي ايران و نيز كشتي‌هايي كه به سوي بنادر ايران در حركتند، كماكان پرچم ايران را حمل مي‌كنند.
روز 59/6/29 سه فروند كشتي لايروبي و دو فروند كشتي خارجي با پرچم ايران از كانال خارج و وارد خليج‌فارس شدند. به قسمت فرماندهي دو كشتي خارجي كه با پرچم ايران عبورمي‌كردند، ارتش عراق تيراندازي كرده است. در حال حاضر نبرد سنگيني در طول كانال اروند‌رود از دهانه تا خرمشهر و نيز در مرزهاي خشكي استان خوزستان با توپخانه و تانك و موشك و انواع جنگ‌افزارهاي سنگين ادامه دارد. دامنه‌ی اين تيراندازي به ترمينال خرمشهر و فرودگاه آبادان نيز كشيده است. تمام ساحل عراق در طول كانال اروندرود زير آتش سنگين توپخانه‌ها و جنگ‌افزارهاي نيروهاي مسلح ارتش جمهوري‌ اسلامي ايران قرار دارد. در طول روز گذشته تيراندازي با توپخانه و ساير سلاح‌هاي سنگين بين نيروهاي زميني و دريايي و ژاندارمري جمهوري‌ اسلامي و سپاه پاسداران در اروندرود با ارتش عراق ادامه داشته كه اين امر تلفات و ضايعاتي به جاي گذاشته است. يك كشتي لايروبي عراقي مورد اصابت قرار گرفته، كنار اروندرودغرق شد. يك ناوچه موشك‌انداز عراقي به نام اوزا به وزن 200 تن كه مسلح به چهار موشك و 2 تيربار بود، در محل تلاقي اروندرود و خليج‌فارس مورد اصابت جنگ‌افزارهاي ارتش جمهوري‌ اسلامي ايران قرار گرفت و غرق گرديد. تانك و ذخيره نفت شماره 512 پالايشگاه آبادان در اثر اصابت گلوله توپخانه مشتعل شد و بلافاصله آتش مهار گرديد.
ترمينال خرمشهر و تأسيسات دريايي خرمشهر و فرودگاه آبادان و قسمتي از شهر آبادان و كليه سواحل نزديك اروندرود و اروند كنار در تمام روز گذشته زير آتش توپخانه عراق قرار داشت كه آسيب قابل ملاحظه‌اي وارد نشده است. كليه‌ی تأسيسات نظامي و پاسگاه‌هاي ارتش عراق در ساحل اروندرود زير آتش توپخانه ارتش جمهوري‌ اسلامي ايران قرار داشت كه دو پاسگاه عراقي منهدم شد و به ساير تأسيسات آسيب‌ قابل ملاحظه‌اي وارد گرديد. دو قايق كوچك موتوري ايران كه در داخل اروندرود متوقف بود، در اثر تيراندازي ارتش عراق غرق شدند.
اطلاعيه 9 …
در عمليات پاكسازي شهر مهاباد، به وسيله ارتش و ژاندارمري و سپاه پاسداران كه هنوز ادامه دارد، درگيري‌هاي پراكنده‌اي در نقاط مختلف شهر ايجاد گرديده و در چند نقطه آتش‌سوزي رخ داده كه بلافاصله خاموش شده است. در درگيري‌هاي مهاباد، تعدادي از ضدانقلابيون كشته و زخمي شده‌اند. پنج‌نفر از رزمندگان در 29 شهريور به شهادت رسيده‌اند و تعدادي نيز مجروح گرديده‌اند. در روز 30شهريور، حمله مهاجمين به پاسگاه جبرائيل‌آباد اشنويه دفع گرديد. از بامداد روز سي‌ام شهريور، نبرد در مناطق مرزي كرمانشاه و ايلام، در پاسگاه‌هاي نفت‌شهر، گمرك‌نو، سه‌پتان، سومار، كاني‌شيخ، خسروي و ولدكشته آغاز و تا ساعت 22 به شدت ادامه داشت. همچنين نبرد در مرزهاي ايران و عراق در استان خوزستان و مرزهاي آبي اروندرود و مرز آبي‌نهرخيّن به شدت ادامه داشت.
نيروهاي عراقي حداکثر فشار آتش هوائي و توپخانه و تانك‌هاي خود را در منطقه مرزي پاسگاه فكه ايران قرار داده بودند كه با مقاومت سرسختانه نيروهاي ارتش، ژاندارمري و سپاه پاسداران روبرو شدند و در پايان روز مجبور به عقب‌نشيني گرديدند.
خلاصه اطلاعيه‌هاي ستاد مشترك ارتش جمهوري‌ اسلامي ايران
منتشره در روز 59/6/31
اطلاعيه 10
… ظرف روز جاري نبرد همچنان در هوا و زمين و دريا ادامه دارد. اغلب هدف‌هاي نظامي عراق در مناطق مرزي زير آتش توپخانه و آتش هوايي و آتش تانك‌هاي جمهوري‌ اسلامي ايران قرار داشته و به يگان‌ها و تأسيسات نظامي عراق تلفات و ضايعات سنگيني وارد آمد. در نتيجه درگيري‌هاي نيروي دريايي ارتش، چهار فروند ناوچه موشك‌انداز عراق در 15 مايلي بوشهر غرق شدند.
اطلاعيه 14
…. اكنون تنگه هرمز و سواحل شمالي خليج‌فارس در كنترل ارتش مي‌باشد. نيروي هوايي ارتش تامين نسبي آسمان ايران را برقرار كرده است و نبرد در زمين و هوا و دريا ادامه دارد.
اطلاعيه 16
… برابر اعلام استانداري ايلام تاكنون 6 فروند هواپيماي ميگ متجاوز عراقي با آتشبارهاي ارتش در استان ايلام سقوط كرده است. جنازه‌هاي خلبانان عراقي در حال انتقال به شهر ايلام هستند.
اطلاعيه 17
… با توجه به تجاوزات عراق، به اين وسيله كليه مرزهاي آبي نزديك سواحل ايران منطقه جنگي اعلام مي‌گردد. ايران اجازه حمل كالا به بنادر عراقي را به هيچ كشتي تجارتي نخواهد داد و نيز براي امنيت كشتيراني در خليج‌فارس اعلام مي‌كند مسير تعيين شده را رعايت فرمايند.
اطلاعيه 20
… طبق گزارش‌هاي واصله، تلفات و ضايعات ارتش عراق تا ساعت 23 روز 59/6/31 (كه موردتائيد ستاد مشترك ارتش است)، چنين است: هواپيماي ميگ سرنگون شده عراقي 11 فروند، ناوچه موشك‌انداز غرق شده 4 فروند؛ ضمناً براثر آتش شديد توپخانه‌هاي ارتش، تاسيسات و كارخانه توليدگاز فاو منهدم شد و پايگاه‌هاي هوايي شعيبه، كوت و تاسيسات نفتي واسليه، قرارگاه گردان تيپ 20در مناطق سيبه و سيمان با آتش نيروي هوايي ارتش منهدم گرديده است. درگيري در مناطق مرزي خوزستان به شدت ادامه دارد.
خلاصه بيانيه‌هاي نظامي عراق راديو صوت الجماهير 59/6/31: بنا به شرايط حساس كنوني و توضيح بيانيه شوراي فرماندهي انقلاب عراق كه طي آن تاكيد شد مقامات ارتجاعي ايران همچنان عليه هدف‌هاي حياتي نظامي و غيرنظامي عراق به نيروهاي خود دستور حمله مي‌دهند، براي همين نيروي هوائي عراق امروز دست به حملات متقابل عليه پايگاه‌ها و فرودگاه‌هاي نظامي در اعماق خاك ايران زده، تلفات بسيار سنگيني به هدف‌هاي نظامي و افراد ارتش دشمن وارد آورده كه جريان آن به شرح زير است:
1 پايگاه هوائي مهرآباد در نزديكي تهران
2 پايگاه هوائي و غيرهوائي شيراز
3 پايگاه نظامي بوشهر
4 فرودگاه دزفول
5 پايگاه نظامي شاهرخي در همدان
6 پايگاه نظامي خاتمي در اصفهان
7 فرودگاه نظامي تبريز
8 فرودگاه نظامي آغاجاري
9 فرودگاه نظامي وابسته به فرماندهي كرمانشاه
10 فرودگاه اهواز در عربستان
از سوي ديگر موشك‌هاي زمين به زمين عراق تمام هدف‌هاي مورد نظر را دقيقاً منهدم ساخته، انبارهاي مهمات و آذوقه ارتش را در دزفول به كلي نابود ساختند.
تلفات و خسارات وارده به نيروهاي عراق به شرح زير است:
1 يك فروند هواپيماي بمب‌افكن كه به علت نقص فني در داخل خاك ايران سقوط كرد…
2 يك فروند هواپيماي جنگي كه به وسيله ايران مورد هدف قرار گرفت، ولي خلبان آن توانست آن را به خاك عراق باز گرداند….
فرماندهي كل نيروهاي مسلح عراق
راديو صوت الجماهير 1359/6/31: سخنگوي نظامي وزارت دفاع، بامداد امروز 22سپتامبر 1980، اظهار داشت: دشمن ايراني به فعاليت خصمانه خود عليه مواضع و پاسگاه‌ها و كشتي‌هاي تجاري كه از شط‌ العرب عبور مي‌كنند و نيز شهرهاي مرزي پر جمعيت ما، ادامه داد.
در ساعت 17 ديروز 1980/9/21، توپخانه ايراني شهر مندلي را گلوله‌باران كرد. در ساعت 17/40 همين روز هواپيماي دشمن مجدداً شهر را بمباران كردند. توپخانه ما منافع آتش دشمن و شهر سومار را گلوله‌باران كرد. سلاح‌هاي ضدهوائي ما به هواپيماهاي دشمن پاسخ دادند و آنها را مجبور به فرار كردند. در ساعت 19/30 روز گذشته، توپخانه دشمن شهر خانقين را گلوله‌باران كرد. توپخانه ما به منابع آتش پاسخ داده و شهر قصرشيرين ايران را گلوله‌باران كرد. دشمن مجوسي را بار ديگر ازحمله به هدف‌هاي غيرنظامي برحذر مي‌داريم. در ساعت 22 ديروز، توپخانه دشمن پاسگاه الحسيني در منطقه خانقين را گلوله‌باران كرد و نيروهاي ما به منابع آتش پاسخ دادند و آنها را ساكت نمودند. درساعت 23 توپخانه ايراني پاسگاه معاونيه (موسي‌الكاظم) در منطقه خانقين را گلوله‌باران كرد، نيروهاي ما پاسخ دادند و آنها را ساكت كردند.
در ساعت 6 امروز 1980/9/22، توپخانه دشمن مواضع ما را در منطقه بدره گلوله‌باران كرد.نيروهاي ما به شدت پاسخ دادند… در ساعت 9 امروز نيروهاي دشمن حمله خود را به پاسگاه‌هاي ما در شط‌ العرب آغاز كردند كه نيروهاي ما به شدت پاسخ دادند خسارت وارده به دشمن عبارتند از: منهدم ساختن يك اتومبيل حامل مهمات در ساعت 9/10 امروز. نيروهاي دشمن منطقه الشيب در استان ميسان را گلوله‌باران كردند. نيروهاي ما پاسخ دادند.
در ساعت 9/55 امروز 1980/9/22 در منطقه خسروآباد كشتي ژاپني كاميليا هنگام عبور از شط‌ العرب مورد اصابت گلوله‌هاي ايراني قرار گرفت و خسارت‌هايي به برج كشتي وارد و يكي از خدمه‌هاي آن مجروح شد كه نيروهاي ما پاسخ دادند. كشتي مزبور كه حامل پرچم عراق بود، راه خود را به سوي بصره ادامه داد. در ساعت 10/55، كشتي ژاپني سلوركرين حامل پرچم عراق هنگام عبوراز شط‌ العرب مورد اصابت آتش دشمن قرار گرفت. نيروهاي ما پاسخ دادند. كشتي مزبور به راه خودادامه داد. در ساعت 11، كشتي يوناني ادنه، حامل پرچم عراق كه از بصره به سوي دريا حركت مي‌كرد. مورد اصابت آتش دشمن از منطقه ايراني خسروآباد قرار گرفت. نيروهاي ما پاسخ دادند. اين كشتي به راه خود ادامه داد. در ساعت 11/10، يك كشتي از ليبريا كه حامل پرچم عراق بود و به سوي بصره حركت مي‌كرد، مورد اصابت آتش دشمن از منطقه آبادان قرار گرفت. نيروهاي ما پاسخ دادند و كشتي به راه خود ادامه داد.
ارزيابي نيروهاي مسلح
خبرگزاري رويتر: به گزارش موسسه مطالعات استراتژيك لندن، عراق يك اسكادران مركب از 12 هواپيماي بمب‌افكن، تي‌يو 22، ساخت شوروي و يك اسكادران مركز از 10 بمب‌افكن سبك ايلوشين 28 اس در اختيار دارد. به گزارش صنايع دفاعي غرب، ايران 455 هواپيماي جنگنده در اختيار دارد، در حالي كه تعداد هواپيماهاي جنگنده عراق 332 فروند است.
راديو امريكا: به گفته كارشناسان نظامي تعداد نفرات نيروهاي ايران تنها بر روي كاغذ از نيروهاي عراق بيشتر و تجهيزاتش مجهزتر است. اين امر را نبايد دليل برتري نظامي ايران دانست. كارشناسان دفاعي اعتقاد دارند كه اين امر از تصفيه و پاكسازي 60% قواي نظامي ايران از زمان بركناري رژيم پيشين تاكنون ناشي شده است. به علاوه هواپيماها و تانك‌هاي پيشرفته امريكايي كه در اختيار ارتش ايران قراردارد، به علت نبودن لوازم يدكي كه از تحريم اقتصادي امريكا ناشي شده است، شديداً آسيب‌پذيراست.
به موجب اسناد رسمي دو كشور نزديك به 250 هزار نفر تحت خدمت دارند كه قدرت نفرات ارتش ايران به ميزان قابل ملاحظه‌اي كاهش يافته است. تعداد تانك‌هاي عراق كه به 2850 دستگاه بالغ مي‌گردد، 1985 دستگاه از تانك‌هاي ايران، بيشتر است. تجهيزات توپخانه ايران به يك هزار قبضه بالغ مي‌گردد، حال آن كه تعداد توپ عراقي‌ها از 800 قبضه تجاوز نمي‌كند. ايران 200 هلي‌كوپتر و عراق250 هلي‌كوپتر دارد.
جمهوري‌ اسلامي ايران (اوضاع داخلي، مواضع…)
مواضع مسئولين
بيانات امام‌خميني در آغاز سال تحصيلي جديد:.. ( خطاب به گروهك‌ها ) شما در يك همچوموقعي كه ايران در اين وضع واقع است و عراق رسماً اعلام جنگ كرده است به ايران.. در يك همچووقتي كه ايران در حال جنگ است با آمريكا و اين آلت دست آمريكا تجاوز كرده است به ايران، شما اگرچنانچه براي باز شدن مدارس اغتشاشي به پا كنيد يا شايعه‌سازي كنيد، معلوم مي‌شود كه شما عمال آمريكا و همدست صدام‌حسين خبيث هستيد… گمان نكند ملت ما كه دولت ايران و ارتش ايران عاجزاز اين است كه جواب به اين‌ها ( عراقي‌ها ) بدهد. هر وقتي مقتضي بشود من پيامي به ملت خواهم داد و به صدام حسين و امثال او نشان خواهم داد كه اين‌ها، اين اذناب آمريكا قابل ذكر نيستند…. ما عازم بر اين هستيم، مصمم بر اين هستيم كه اگر چنانچه عراق حد خودش را نداند و تجاوز را تكرار كند، ما دستوربدهيم و ملت ما بسيج بشوند. ملت ما نبايد خيال بكنند كه جنگي شروع شده است و حالا فرض كنيد كه دست و پاي خودمان را گم كنيم، نه. اين حرف‌ها نيست. يك چيزي آوردند و يك بمبي اينجا انداختند و فرار كردند، رفتند… يك دزدي آمده سنگي انداخته و فرار كرده، رفته است… ارتش ايران و قوا ي مسلح ما، پاسدارهاي عزيز ما قادر به اين معنا هستند، لكن تا مساله جدي نشود، آنها جداً عمل نمي‌كنند. آن روزي كه مساله جدي شد، به تمام اينها به طور جدا امر مي‌كنم كه عمل بكنند و عراق را سر جاي خودشان بنشانند…. ارتش عراق بايد بداند كه اين جنگ، جنگ با اسلام است به هوادار يكفر. و يك همچو جنگي برخلاف رضاي خداست…. ما جرممان اين است كه با آمريكا مخالف هستيم. اين جرمي كه پيش صدام‌حسين بخشودني نيست، اين است كه برخلاف آمريكاست. …. ملت عراق بايد با تمام قوا كوشش كنند كه اين شخص فاسد را از بين ببرند و اين جمعيتي كه بر خلاف اسلام و برخلاف مصالح اسلام و قرآن دارند عمل مي‌كنند را از بين ببرند… سربازهاي ارتش عراق و صاحب منصب‌هاي ارتش عراق بايد بدانند كه جنگ با ايران، جنگ با اسلام است، جنگ با قرآن است، جنگ با رسول‌الله است و اين از اعظم محرماتي است كه خداي تبارك و تعالي نمي‌گذرد از او.
رئيس جمهور فرمانده كل قوا (بني‌صدر):… ما از پيروزي انقلاب‌اسلامي ايران تا اين لحظه هيچگاه خواهان درگيري نظامي با دولت بعث عراق نبوديم… اطلاعات ما از يك‌ماه و نيم پيش به اين طرف واقعيت پيدا كرد و رژيم بعث تجاوز به مرزها را آغاز كرد… عراقي‌ها چند روز پيش توسط سفير فلسطين گفته بودند كه ما مي‌خواهيم آنچه را قرارداد الجزيره به ما داده است باز پس بگيريم و هدف ديگري نداريم… امروز آنها به فرودگاه‌هاي ما حمله كردند به گمان اين كه ما غافليم و آنها مي‌توانند همان بلايي كه ارتش موشه‌دايان و نيروهاي هوايي اسرائيل به كمك سيا سر فرودگاه‌هاي مصر آورده، سر فرودگاه‌هاي ما بياورد… روزي كه من از سوي امام به فرماندهي نيروهاي مسلح منصوب شدم، صبحت از بين رفتن ارتش جمهوري‌ اسلامي بود و صدام به خود نويد مي‌داد كه نيروي هوايي ما دو سال طول مي‌كشد تا نيروي هوايي بشود… در اين مدت كوشش من اين بود كه ارتش هم انسجام بيايد هم روحيه اسلامي پيدا كند، و اين روحيه در او تقويت بشود و نيرومند بشود براي دفاع از مرزها. امروز مردم ما مي‌توانند شاهد فداكاري ارتش باشند… سپاه پاسداران، كميته‌هاي ما دوش‌به دوش به عنوان بيانگران هيجان اسلامي انقلابي خواهند جنگيد و اين جنگ كه به ما تحميل شده است، بايد سرنوشت رژيم تبهكاري را معلوم كند كه از سوي دشمنان مامور شده به ما ضربه بزند.
رئيس‌جمهور:.. به دليل جوّي كه عده‌اي كه كارشان تهمت و افترا و دروغ‌پراكني است، به وجود آورده بودند، براي نظاميان اتخاذ تصميم مشكل بود. به آنها گفتم حضور من در اينجا نه به دليل علم من به امور نظامي كه براي ايجاد اطمينان در شماست كه تصميمات قاطع بگيريد و به اجرا بگذاريد. …. ما اين واقعه را براي تداوم انقلاب به فال‌نيك مي‌گيريم و چنان درسي به سرانگشتان ستم و استكبار جهاني مي‌دهيم كه اربابانشان نيز براي هميشه پشيمان گردند. ما به ملت مسلمان ايران اطمينان مي‌دهيم كه مرگ رژيم حاكم عراق فرا رسيده و اين خداست كه بدينوسيله مي‌خواهد ملت ما را همراه با ملت عراق در افتخار سرنگوني صدام و رژيم نفريني‌اش شريك گرداند… دولت جمهوري‌ اسلامي ايران با ياري خدا و به پشتوانه خون شهيدان و ملت شهيد‌پرور مسلمان، اين دست تجاوزگر را از كتف قطع خواهد كرد.
نماينده امام در ارتش (حجت‌الاسلام خامنه‌اي):… دولت دست نشانده و مزدور عراق تجاوزهوايي را به حريم جمهوري‌ اسلامي ايران آغاز كرد و به چند پايگاه هوايي حمله نموده است. ما تاكنون نخواسته بوديم حمله كنيم، امّا ارتش جمهوري‌ اسلامي تجاوز اين بعثي‌هاي دست‌نشانده را تحمل نمي‌كند و درس تلخي به صدام خواهد داد. مردم عزيز ما… به پادگان‌هاي نظامي نزديك نشوند و در انتظار لحظه انجام مسئوليت همگاني كه از سوي رهبر عظيم‌الشان محول خواهد شد، باشند.
رئيس مجلس شوراي اسلامي ( حجت‌الاسلام هاشمي رفسنجاني ):… من اين جنگ را بخشي از يك توطئه بزرگ مي‌دانم كه ساده نيست و يك بخشي از اين توطئه بزرگ بر عهده‌ی عراق گذاشته شده است… از صدور انقلاب برداشت نادرستي مي‌شود. هيچ‌وقت نظر امام يا ديگران اين نبوده كه ما با جنگ و دعوا مي‌خواهيم انقلابمان را صادر كنيم. انقلاب ما يك انقلاب فكري و مكتبي است. ما بايد فكر و مكتبمان را تبليغ كنيم و از اين كه فكر ما براي دولت يك كشور ديگري ايجاد مزاحمت كند ابايي نداريم.
مواضع و اقدامات ضدانقلاب
راديو صداي آزاد (سلطنت‌طلب):… فشرهاي به جان آمده ايران خشم و انزجا خود را از رژيم… در چارچوب اعتصاب عظيم 10 ميليوني مدارس دلاورانه منعكس خواهند كرد. اين فرياد بايد در تاريخ ايران طنين اندازد و راه قيام ملي را هموار كند.
حزب توده: كميته مركزي حزب توده ايران، طي انتشار بيانيه‌اي از اعضاي خود خواست تا آمادگي خود را براي دفاع از انقلاب و جمهوري‌ اسلامي در برابر تجاوز نظامي رژيم مزدور بعثي عراق و توطئه براندازي آمريكا به نهادهاي انقلابي اعلام كنند. در اين بيانيه آمده است: اينك كه رژيم مزدور بعثي عراق در چارچوب توطئه براندازي امپرياليسم آمريكا، تجاوز همگاني خود را عليه ميهن ما آغاز كرده است، ما براي خود وظيفه‌اي مقدس‌تر از دفاع از انقلاب و جمهوري‌ اسلامي ايران نمي‌شناسيم.
عراق ( اوضاع داخلي، مواضع و… )
مواضع مسئولين
اطلاعيه شوراي فرماندهي انقلاب عراق… بعد از اين كه نيروهاي مسلح ما سرزمين‌هاي اشغال شده‌ی ما را كه در مرزهاي شرق عراق قرار گرفته آزاد كردند و بعد از اين كه كنترل شط‌ العرب به دست نيروهاي عراق افتاد، نيروهاي ايران سير كشتي‌ها را در شط‌ العرب و انتهاي آن متوقف كردند و سير كشتي‌ها را در خليج‌فارس فلج ساختند و حملات وسيعي را عليه ارتش عراق انجام دادند، و بسيج ملي اعلام كردند و فضاي هوايي ايران را بستند كه نشانگر اين است كه اين‌ها دايره نبرد را گسترده كردند و خواستار نبرد كامل هستند. براي همين شوراي فرماندهي انقلاب عراق به نيروهاي نظامي دستور اكيد داد تا ضربه مهلكي بر اهداف غيرنظامي ايران وارد سازند تا توطئه را خنثي كنند… ما از سرزمين‌هاي اشغالي ايران بيرون خواهيم رفت، ولي اگر تاكتيك نظامي و امنيت ارتش خودمان اقتضاء نمايد كه در اين سرزمين‌ها باشيم، آن را تحت اشغال خود قرار خواهيم داد و به محض اين كه ايران به حق مالكيت عراق بر سرزمين‌هاي خودي اعتراف نمايد، از اين سرزمين‌ها خارج خواهيم شد.
صدام: حمله هواپيماهاي عراق در مقابل حمله هواپيماي ايران بوده است. اگر ايران به محله‌هاي سكونت مردم حمله نكند، ما هم به آنها حمله نخواهيم كرد. اگر ايران سيادت ما را بر مرزهاي خودمان به رسميت بشناسد، ما دست از جنگ برمي‌داريم و چاه‌هاي نفت را تحويل مي‌دهيم.
خبرگزاري عراق:… عراق مصمم است سرزمين‌هايي را كه توسط ايران غصب شده، باز يابد.
اقدامات ديپلماتيك
… سعدون حمادي وزير امور خارجه عراق روز 59/6/31، در مورد زير پا گذاشتن موافقتنامه 1975 الجزاير، پيام‌هايي براي كورت والدهايم دبيركل سازمان‌ملل، شاذلي قليبي دبير اول جبهه عرب، فيدل كاسترو رئيس جمهور كوبا، مسئولين كنفرانس اسلامي، سازمان اتحاديه افريقا، سازمان كشورهاي آمريكايي، آسه آن و رئيس بازار مشترك فرستاد.
خبرگزاري عراق: مذاكرات هيأت اعزامي عراق با مأموران بلند‌پايه شوروي در مورد اوضاع منطقه و مسائل بين‌المللي در مسكو آغاز شد.
روزنامه فيگارو: بغداد كوشش مي‌كند به مسكو نزديك شود كه اين امر توازن قوا را به نفع شوروي در خاورميانه به هم مي‌زند.
در ديدار دو روزه وزير خارجه قطر از بغداد، آخرين تحولات مرزي ايران و عراق و مسأله تشكيل كنفرانس سران عرب با سعدون حمادي، همتاي عراقي او، بررسي شد.
مواضع و اقدامات گروه‌ها و سازمان‌هاي عراقي
حزب دمكرات كردستان عراق: حزب دمكرات كردستان عراق از لغو قرارداد 1975 الجزاير ميان ايران و عراق حمايت كرد. اعلام كرد آماده است امكانات خود را براي بازپس‌گيري سرزمين‌هاي ملي عراق و حفظ حقوق قانوني اين كشور در اختيار مقامات عراق قرار دهد.
حزب دعوه اسلامي: طي انتشار بيانيه‌اي خطاب به ارتش عراق، از آنها خواست به كشور ايران فرار كنند و فرماندهان گمراه و كينه‌توز خود را بكشند و پيام رهبر خود، خميني بزرگ را اجابت كنند.
مواضع و اقدامات كشورها ماسكي، وزير خارجه امريكا اعلام كرد: درگيري ايران و عراق در دستور ملاقات وي با آندره گروميكو وزير خارجه شوروي قرار دارد.
هارولد براون، وزير دفاع امريكا: زد و خوردها در مرز ايران و عراق براي كشورهاي منطقه و صلح جهاني خطرناك است، هرچند هنوز به يك جنگ بزرگ بدل نشده است.
ماسكي، وزير خارجه امريكا در مجمع عمومي سازمان‌ملل: ثبات خليج (فارس) به ايراني متحد و قوي و مستقل كه در صلح با همسايگانش به سربرد، بستگي دارد. وي با اشاره به 324 روزاسارت گروگان‌هاي امريكايي در ايران، از نمايندگان كشورها تقاضا كرد از ايران بخواهند گروگان‌ها را آزاد كند.
روزنامه پراودا، ارگان رسمي حزب كمونيست شوروي: امريكا به عنوان بخشي از اقدام جهاني براي ايجاد منطقه تحت سلطه خود، ايران را در مقابل عراق قرار داده است.
راديو امريكا: كشورهاي حوزه خليج‌فارس براي آن كه احتمال ميانجي‌گري ميان ايران و عراق را از دست ندهند، تصميم گرفته‌اند پيش از هرگونه موضع‌گيري در برابر ايران و عراق صبر كنند. روزنامه الوطن چاپ كويت: كشورهاي عرب خليج‌فارس به كشتي‌هاي نيروي دريائي عراق اجازه دادند براي دفاع از خود وارد آب‌هاي اين كشورها شوند.
سازمان جهاني اخوان المسلمين: هرگونه تجاوز عليه ايران و انقلاب ايران به مثابه تجاوز عليه اسلام است و برهمه مسلمان‌ها واجب است براي دفاع از انقلاب مقدس اسلام به پا خيزند. اين سازمان در پيام خود از نيروهاي مسلح عراق خواست سلاح‌هاي خود را به سوي اسرائيل و حزب بعث نشانه بگيرند.
تحليل‌ها و تفسيرها
روزنامه كريستين ساينس مانيتور: هدف اصلي عراق بازپس‌گيري امتيازاتي است كه مجبور شده در زمان شاه به ايران بدهد. امّا هدف بزرگ‌تر عراق تبديل شدن به مركز قدرت برتر در خاورميانه عربي است. براي تحقيق اين امر عراق مي‌خواهد قدرت ايران را در خليج‌فارس از ميان ببرد و خود جانشين آن شود. همچنين قصد دارد تبليغات ايران را براي سرنگوني رژيم عراق در ميان شيعيان عراق خنثي كند. عراق در سال 1975، مجبور شد در برابر نيرومندي ايران حالت تدافعي بگيرد و امتيازاتي همچون نيمي از مالكيت آبراه شط‌ العرب را به ايران واگذار كند، امّا اكنون كه عراق در موضع قدرت است و ايران در موضع دفاعي، عراق مي‌خواهد حاكميت خود را بر خليج‌فارس برقرار سازد، براي همين نمي‌تواند تحمل كند نيمي از اختيار آبراهي كه بندر عمده‌اش، بصره در آن است، دست دشمن باشد.
راديو آمريكا: نيويورك تايمز: نيروهاي مسلح ايران در اثر اعدام‌ها، تصفيه‌ها، اخراج‌ها و استعفاها و فرار نفرات، بسيار ناتوان شده و درگيري با كردها روحيه آنها را ضعيف كرده است. به علاوه دريافت نكردن لوازم يدكي و قطعات هواپيما و هلي‌كوپتر و نبود كارشناسان و افراد فني نيز بنيه دفاعي ارتش را از بين برده است. روزنامه واشنگتن پست: پس از حمله نظامي ماه آوريل (پنجم ارديبهشت ماه) آمريكا عليه ايران،شوروي به آمريكا اخطار كرد كه اگر عليه ايران دست به عمليات نظامي بزند، آنها ساكت نخواهند نشست. از سوي ديگر شوروي به متحدين پيمان ورشو اخطار كرده كه براي مصاف نظامي در ايران آمادگي داشته باشند… آژانس امنيت ملي آمريكا اعلام كرد در حال حاضر روس‌ها دست‌كم 23 لشكر براي حمله به ايران در نزديكي مرز متمركز ساخته‌اند. راديو اسراييل: روزنامه ديلي اكسپرس چاپ لندن نوشت: به هم خوردن توازن قوا در خاورميانه موجب شد عراق از فرصت استفاده كرده، قرارداد الجزاير را باطل سازد و از انزواي سياسي ايران و ضعف ارتش آن براي جبران حقارت گذشته استفاده نمايد.
راديو اسراييل: عراق به چند دليل زمان حاضر را براي تجاوز خود انتخاب كرده است. يكي ضعف ارتش ايران در اثر تيرباران و اعدام غالب سران و اين كه از يك فرماندهي مورد قبول محروم است. عده زيادي از ارتشي‌ها ايران را ترك كرده‌اند. فرماندهان امروز ارتش ايران اختيارات كافي ندارند و از تجربه فرماندهي بي‌بهره‌اند. سپاه نيز بدون تجربه‌ی نظامي است و با ارتش هماهنگي ندارند و مانعي در مقابل عمليات ارتش به حساب مي‌آيد. 90 درصد تجهيزات و هواپيماهاي جنگي ايران از كار افتاده‌اند. رادارها كار نمي‌كنند و متخصصاني براي راه‌اندازي آنها وجود ندارند. عراق موقعيت فعلي را انتخاب كرده تا شايد خوزستان را ضميمه خود كند، تسلط كامل بر شط‌ العرب را به دست آورد و بر جزاير تنب بزرگ و كوچك ابوموسي مسلط شده، بر تنگه هرمز شاهرگ حياتي خليج‌فارس حاكم گردد.⁽⁵⁾