روز شمار دفاع مقدس ـ 5 مهر ماه

خانه / انقلاب و دفاع مقدس / روز شمار دفاع مقدس ـ 5 مهر ماه

در ششمين روز اجراي آتش و بمباران شديد روي نقاط مختلف خوزستان ادامه يافت. تلاش نيروهاي عراقي براي ورود به شهرهاي خرمشهر و آبادان و محاصره اهواز به نتيجه نرسيد. از طرف ديگر، با وجود استقرار نيروهاي دشمن در قصر‌شيرين، مقاومت نيروهاي خودي در اين شهر ادامه يافت و وضعيت رزمندگان اسلام در سر پل‌ذهاب بهبود پيدا كرد. ليكن پيشروي دشمن در جنوب قصرشيرين به طرف گيلان‌غرب همچنان ادامه يافت. هواپيماهاي دشمن علاوه بر پشتيباني نيروي زميني، مراكز نظامي و غيرنظامي را بمباران كردند و خسارات جاني و مالي به بار آوردند. از سوي ديگر هواپيماهاي خودي چند پادگان و پايگاه نظامي دشمن را بمباران كرده، چند پل و جاده نظامي را تخريب كردند.

تاریخ شمسی 5 مهر 1366

تاریخ قمری 3 صفر 1408

تاریخ میلادی 27 سپتامبر 1987

خلاصه روز:

چگونگي پاسخ به حمله امريكا به كشتي ايران ـ اجر و هشدار به حاميان منطقه‌اي عراق در جلسه فرماندهان سپاه با آقاي هاشمي بررسي شد.
حملات هوايي عراق به تأسيسات نفتي بهرگان و گاز بيدبلند و حمله به دو نفتكش و يك كشتي تجاري در خليج‌فارس. سرنگوني يكي از هواپيماهاي مهاجم.
تلاش ناموفق نيروهاي خودي براي باز‌پس‌گيري محدوده‌ی انگشتي در منطقه شلمچه. نامناسب بودن خط پدافندي خودي و باتلاقي بودن زمين اين محدوده و تسلط دشمن بر آن.
درگيري رزمندگان با عناصر ضدانقلاب در منطقه بانه و بوكان و شهادت سه نيروي خودي.
گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي از عمليات‌هاي زود‌رس گروه‌هاي ضدانقلاب در مناطق شمال‌غرب و بيان چهار دليل براي آن.
پيش‌بيني نشريه ساندي تلگراف درباره‌ی حمله گسترده آينده ايران به بصره و بيان اينكه حمله امريكا به كشتي ايران ـ اجر احساسات مردم را مجدداً به نقطه جوش رسانده است.
راهپيمايي گسترده دانش‌آموزان كشور در ششمين روز هفته دفاع مقدس (روز جنگ و مدرسه)، سخنراني علي شمخاني در جمع راهپيمايان در دانشگاه تهران و بيان اينكه با اجراي عمليات كربلاي5 تز امريكايي “جنگ بدون برنده” زير سؤال رفت.

آمار كمك‌هاي مردمي به جبهه‌ها در سال 1365.
سخنان قبل از دستور مجلس شوراي اسلامي درباره‌ی كشتار حجاج، سخنان رئيس‌جمهور در سازمان ملل، مسئله جنگ، مبارزه با گران‌فروشي، حمايت از محرومان، رفع ايرادهاي شوراي نگهبان به اصلاحيه طرح قانون ارتش.
آغاز سومين گردهمايي ائمه جمعه سراسر كشور در قم. اشاره‌اي به سخنان آيت‌الله منتظري، آيت‌الله مشكيني، حجت‌الاسلام مقتدايي و حجت‌الاسلام محتشمي در اين گردهمايي.
مصاحبه آقاي هاشمي با تلويزيون اي.تي.ان انگليس درباره‌ی شرط همكاري ايران با سازمان‌هاي بين‌المللي (اعلام متجاوز بودن عراق)، اعتماد به دبيركل، خطر برخورد جدّي در خليج فارس، آمادگي براي برخورد با حوادث احتمالي در خليج‌فارس و پيش قدم نشدن براي تشديد بحران، دنباله‌روي انگليس از امريكا، واكنش ايران در برابر جلوگيري از صدور نفت.
بازتاب مصاحبه آقاي هاشمي در مطبوعات غرب و پيش‌بيني‌ سخت‌تر شدن شرايط ايران.
دكتر ولايتي پس از بازگشت ازسازمان ‌ملل اهميت اجلاس مجمع ‌عمومي و نتايج تلاش هيئت ايراني را برشمرد.
مصاحبه وزيرخارجه عراق با راديو امريكا و ابراز رضايت از تصميمات شوراي امنيت و تأكيد بر لزوم اجراي قطعنامه598 بدون هيچ تغييري.
وزير دفاع امريكا: «آنچه در منطقه انجام مي‌گيرد به خاطر حفظ آزادي درياها، كشتي‌راني و حمل و نقل كالاهاي مهمي است كه بايد به آب‌هاي بين‌المللي برسند.» واينبرگر دولت ايران را غيرمنطقي خواند و تلويحاً خواستار نابودي آن شد. يونايتدپرس: واشنگتن متعهد گرديده كه در قبال گسترش جنگ از قطر و بحرين دفاع كند.
واكنش سخنگوي وزارت خارجه ايران به سخنان خصمانه و مداخله‌گرانه‌ی واينبرگر.
بررسي اهداف سفر وزير دفاع امريكا به منطقه در رسانه‌هاي داخلي و خارجي. تأكيد امريكا به حمايت از هم‌پيمانانش.
علامه حسين‌فضل‌الله هدف امريكا از حمله به كشتي ايران ـ اجر را كاهش تأثير سخنراني رئيس‌جمهور ايران در سازمان ملل، يافتن راهي براي خروج از بن‌بست و ايجاد زمينه براي مجازات بين‌المللي ايران دانست.
برگزاري مانور يك هفته‌اي ارتش تركيه در منطقه‌ی نزديك به شمال عراق و مرز ايران با تركيب دو لشكر پياده و دو تيپ زرهي و مكانيزه.
كاهش نسبي فشارهاي سوريه بر نيروهاي ايراني در لبنان و حزب‌الله لبنان كه از زمان نزديكي سوريه به امريكا و كشورهاي مرتجع عرب آغاز شده بود.⁽¹⁾

تاریخ شمسی 5 مهر 1365

تاریخ قمری 22 محرم 1407

تاریخ میلادی 27 سپتامبر 1986

خلاصه روز:

جلسه بررسي طرح مانور عمليات بزرگ آتي با حضور آقاي هاشمي‌رفسنجاني (فرمانده عالي جنگ).
مانور دشمن در منطقه هورالعظيم براي پشتيباني از نيروهاي سپاه ششم، مستقر در شمال بصره.
پايان گلوله‌باران و عمليات مقابله به مثل در مناطق صنعتي و تأسيسات نظامي بصره.
القبس: مذاكرات محرمانه چند كشور اروپايي براي متوقف كردن حمله به كشتي‌ها در خليج‌فارس.
كمك‌هاي مردمي به ارزش 800 ميليون ريال به جبهه‌ها ارسال شد.
معاونت نيروي انساني نيروي زميني سپاه با طرح مشكلات بسيج نيروي انساني، از جمله درباره مدت زمان اعزام نيرو، وضعيت نيروهاي اعزامي و چگونگي به‌كارگيري آنها، از يگان‌هاي سپاه در جنوب خواست تا جهت رفع مشكلات ياد شده اعلام‌نظر كنند.
وزارت خارجه امريكا ايران را متهم كرد كه به درخواست‌هاي آتش‌بس بي‌توجهي مي‌كند.
وزير خارجه عربستان در مجمع عمومي سازمان‌ملل با اشاره به پاسخ مثبت عراق به درخواست‌هاي صلح، از ايران نيز خواست كه به اين درخواست پاسخ مثبت دهد.
راديو اسرائيل: وزير مشاور در امور نظامي دولت عراق به برزيل رفت تا امكان خريد سلاح از اين كشور را بررسي نمايد.
ايتاليا مجدداً به عراق جهت بازپرداخت قرض‌هاي خود از طريق قسط‌ بندي مهلت‌ داده‌است.
سفير كويت در سوريه: دولت سوريه اطمينان داده‌است كه با هرگونه گسترش جنگ مخالف است.
نخست‌وزير فرانسه: “شواهد معتبري مبني‌بر حمايت ايران، سوريه و ليبي از تروريسم وجود ندارد. فرانسه مايل نيست تروريسم موجب تيرگي روابط فرانسه با كشورهاي عرب شود.” تايم: احتمالاً ايران يا سوريه و يا هر دو حاميان سلسله عمليات تروريستي در پاريس هستند.

اظهارات شيرين هانتر درباره وضعيت كنوني و تحولات آتي جنگ، ميزان توجه ابرقدرت‌ها به جنگ، تداوم حمايت كشورهاي خليج‌فارس از عراق و عدم توان ايران براي ادامه جنگ.
وزير نفت قبل از سفر به عربستان گفت: كشورهاي اوپك و غيراوپك دريافته‌اند كه اگر به تصميم مشترك رسيده و مسائل خود را خود حل كنند، تأثير اساسي در بازار نفت خواهند گذارد.⁽²⁾

تاریخ شمسی 5 مهر 1363

تاریخ قمری 1 محرم 1405

تاریخ میلادی 27 سپتامبر 1984

خلاصه روز:

گزارش قرارگاه سلمان (قرارگاه عمل‌كننده عملياتي محدود در منطقه ميمك) از اقدامات مهندسي رزمي عراق؛ اجراي آتش متقابل توپخانه؛ پناهنده شدن ٢٠ تن ديگر به ايران از طريق مرز كردستان عراق؛ تهديد راديو عراق به بمباران ٢٣ شهر ايران در صورت حمله ايران به عراق؛ ورود ٥٠ دستگاه كاميون حامل وسايل و مهمات نظامي از عربستان به عراق؛ ادامه شناسايي سپاه در هور و بازگشت يك تيم شناسايي پس از دو روز به پايگاه اصلي.
تحركات و درگيري در مناطق غربي كشور: اسارت چهار تن از نيروهاي گروهان ضربت ژاندارمري بر اثر كمين دمكرات در اروميه؛ ربوده شدن دو دختر به وسيله كومه‌له در يكي از روستاهاي سردشت؛ بسته شدن جاده به وسيله كومه‌له در سقز و سخنراني آنها براي مسافران؛ درگيري ژاندارمري با كومه‌له در بوكان؛ درگيري با كومه‌له در مريوان و اسارت مسئول اطلاعات محوري پاسگاه سروآباد و شهادت مسئول عمليات اين پاسگاه؛ برنامه‌ريزي اعزام نيرو به پايگاه‌هاي سقز و بوكان در ستاد منطقه ١٠ سپاه.
ادامه تبليغات سازمان مجاهدين خلق (منافقين) به مناسبت هفته جنگ در شماره امروز نشريه مجاهد (ارگان اين سازمان) و استفاده تبليغاتي از اطلاعاتي درباره عمليات قبلاً منتفي شده والفجر ٨ به عنوان اطلاعات جديد از ايران؛ پخش اعلاميه دست نويس منافقين در يكي از روستاهاي فلاورجان؛ پخش اعلاميه و شعارنويسي در تهران و لنجان سفلي به وسيله گروه‌هاي ضدانقلاب از جمله حزب توده و سازمان چريك‌هاي فدايي خلق (اكثريت)؛ اعلام بمب‌گذاري در يك دبيرستان در تهران و كشف آن كه بدون مواد منفجره بود.
شناسايي و دستگيري تعدادي از افراد راه كارگر، حزب توده و سازمان چريك‌هاي فدايي خلق؛ خبر از شروع كار جناح “كشتگر” وابسته به سازمان چريك‌هاي فدايي خلق در گزارش فرمانده سپاه منطقه ٤ خراسان.
گزارش بي بي سي از هجوم عناصر سازمان چريك‌هاي فدايي خلق به سفارت ايران در لاهه، سرقت چك‌ها و كارت‌هاي شناسايي افراد، مجروح كردن سفير، و پايان ماجرا با دخالت پليس هلند و ابراز تأسف دولت هلند، تظاهرات تعدادي از دانشجويان سازمان دانشجويان ايراني در هند در حمايت از سازمان چريك‌هاي فدايي خلق ايران در برابر سفارت ايران در دهلي‌نو و تجمع دانشجويان ايراني وابسته به انجمن اسلامي در نزديكي در سفارت و شعاردادن به نفع جمهوري اسلامي ايران؛ گزارش يك روزنامه فرانسوي درباره تعدادي از اتباع ايراني كه به نشانه حمايت از اكراد ايراني، خود را با زنجير به در فلزي ساختمان يونسكو در پاريس بستند.
گزارش راديو ضدانقلابي صداي آزادي ايران از سخنان شيخ علي تهراني كه از ارتشيان ايران خواست از حمله به خاك عراق خودداري كنند؛ گزارش راديو ضدانقلابي ايران از ديدار بختيار با سه تن از نمايندگان حزب سبز آلمان غربي.
ديدار مصرياني كه در قالب مزدور، در جبهه و پشت جبهه براي ارتش عراق كار مي كنند با صدام؛ و حمله صدام به حافظ اسد در اين ديدار؛ اظهارات صدام مبني‌بر اينكه تعداد داوطلبان مصري نسبت به ديگر داوطلبين در جنگ با ايران، ٨٢ الي ٨٣ درصد از كل داوطلبان عرب را تشكيل مي‌دهند.
ابراز تأسف وزير خارجه كويت از عدم پاسخ ايران به درخواست‌هاي بين المللي صلح؛ ستايش وزير مشاور در امور خارجي قطر از پاسخ عراق به پيام‌هاي صلح بين المللي؛ درخواست نخست وزير هند از شاه سعودي براي افزايش تلاش‌هاي خود براي پايان دادن به جنگ ٤٨ ماهه ايران و عراق؛ اظهارات رهبر مسلمانان شعيه پاكستان در مراسم سالگرد هفته جنگ: جنگ بين ايران و عراق جنگ بين دو برادر نيست، بلكه جنگ بين امريكا، فرانسه، شوروي و كشورهاي مرتجع از يك سو و انقلاب اسلامي ايران از سوي ديگر است.
وزارت امورخارجه امريكا اعلام كرد در برخي از صادرات امريكا به ايران از جمله هواپيماهاي به ارزش كمتر از نيم ميليون دلار و قطعات يدكي، محدوديت‌هاي تازه‌اي قائل خواهد شد.
بازتاب اظهارات وزير نفت ايران در مطبوعات ژاپن؛ وي درباره پروژه پتروشيمي و اينكه در صورت ادامه وضع كنوني خريد نفت ايران توسط كمپاني‌هاي ژاپني، ايران از خريد كالاهاي ژاپني خواهد كرد، سخن گفته بود؛ تلاش وزارت خارجه ژاپن در زمينه روابط ايران و ژاپن، براي ايجاد نوعي اميدواري بدون تعهد اجرا در موضوع پروژه پتروشيمي بندر امام.
خبر دادن وزير اطلاعات عراق از امضاي قرارداد كشيدن اولين فاز بزرگ لوله نفتي عراق- عربستان، اعلام اين كه «قرارداد بزرگ احداث خط لوله نفتي عراق – اردن تحت بررسي و مذاكره است.» گزارش كارشناسانه منابع معتبر داخلي در بررسي اين مسئله.
گزارش وال استريت ژورنال از عدم تأثير تصميم اوپك بر بازارهاي جهاني نفت در شرايط كنوني كه بازارهاي نفت اشباع است.
ملاقات مشاور وزير امورخارجه جمهوري اسلامي با رهبر كوبا و تسليم پيام رئيس جمهور ايران در خصوص طرح پيشنهادي ايران مبني‌بر اخراج اسرائيل از سازمان ملل به وي؛ اعلام حمايت نامبرده از اين طرح.
گزارش مفصل فارين ريپورت نشريه محرمانه اكونوميست چاپ انگلستان، در خصوص انفجار سفارت امريكا در بيروت و عوامل اصلي آن: سازمان جهاد اسلامي از اتحاد سازمان يافته‌اي از گروه‌هاي افراطي تشكيل شده و مورد حمايت ايران، ليبي و سوريه است.
رئيس سازمان جاسوسي امريكا از كشورهاي غربي خواست عليه كشورهايي كه گروه‌هاي تروريستي را پناه خود قرار مي‌دهند، دست به تحريم اقتصادي و قانوني بزنند. وي افزود هم اكنون گروه‌هاي تروريستي بين المللي، در كشورهاي كره شمالي، ايران، بلغارستان و ليبي مستقر هستند.
وزير اطلاعات اردن: «علي‌رغم تصميم دولت اردن مبني‌بر از سرگيري روابط سياسي با مصر، اين كشور همچنان موافقتنامه صلح كمپ ديويد ١٩٧٩ بين مصر و اسرائيل را رد خواهد كرد.» اعلاميه دولت عربستان: «عربستان سعودي به شرط موافقت كنفرانس سران عرب، با بازگشت مصر به صف اعراب موافق است.» هشدار وزارت امورخارجه ايران در خصوص تجديد روابط اردن و سعودي با مصر.
گزارش سپاه خراسان از شعارنويسي نيروهاي دولتي افغانستان بر روي ميله مرزي ٧٣، كه شعارها عبارتند از: «درود بر حزب توده ايران، مرگ بر امريكا، مرگ بر ايران، مرگ بر پاكستان، مرگ بر تجاوزگر، هركس تجاوز به خاك ما كند ما به خاك او تجاوز خواهيم كرد.» درگيري مجاهدين افغاني با عده‌اي از افسران و سربازان روسي و گلوله باران افراد غيرنظامي به وسيله روس‌ها.
برگزاري كنفرانسي درباره جنگ ايران و عراق در آمريكن يونيورسيتي در واشنگتن از طرف كميته دفاع از حقوق دمكراتيك مردم ايران و سخنراني جو استرا سردبير نشريه مري پريپورت، محمد جعفر سردبير نشريه خمسين چاپ لندن و منصور فرهنگ سفير پيشين جمهوري اسلامي ايران در سازمان ملل متحد، در اين كنفرانس.⁽³⁾

تاریخ شمسی 5 مهر 1361

تاریخ قمری 9 ذی‌الحجه 1402

تاریخ میلادی 27 سپتامبر 1982

خلاصه روز:

شهادت 4 غیرنظامی در گلوله‌باران آبادان؛ شهادت یک تن از نیروهای خودی و مجروح شدن 2 تن از آنان و انهدام یک خودرو در گلوله‌باران منطقه‌ی سومار.
درخواست فرمانده نیروی زمینی ارتش برای واگذاری توپ ضدهوایی اورلیکن به این نیرو.
به گروگان‌ رفتن 7 نفر توسط عناصر مسلح غیرقانونی در حوالی سلماس و محور بانه ـ سقز؛ عملیات پاک‌سازی محور مهاباد ـ پسوه و تصرف ارتفاعات مهم میدان و روستای خلیفه؛ درگیری در شمال‌غربی بوکان و جنوب شرقی پاوه.
ادامه‌ی اقدامات تروریستی عناصر سازمان مجاهدین خلق، شهادت و مجروحیت 6 تن در شهرهای تهران، همدان و اهواز؛ دستگیری 8 تن از عناصر سازمان در دو روز گذشته؛ مقاله‌ی مجله تایم در مورد اقدامات سازمان مجاهدین خلق با استناد به برخی ادعاهای این سازمان.
فرمانده‌ی پشتیبانی منطقه هوایی شیراز در گفت‌وگویی بر دفاع از کشور حتی در بدترین وضعیت تأکید کرد.
برگزاری نماز وحدت نیروهای مسلح در ستاد مشترک ارتش به مناسبت ششمین روز هفته‌ی جنگ که روز وحدت نیروهای مسلح نام‌گذاری شده است و گزارش روزنامه‌ی جمهوری اسلامی از این مراسم.
کاهش نرخ کرایه‌ی نفت‌کش‌های حامل نفت از جزیره خارک به‌رغم تهدیدهای عراق؛ گزارش خبرگزاری فرانسه از لندن درباره‌ی کاهش نرخ بیمه‌ی نفت‌کش‌هایی که به خارک می‌روند، درپی اقدام ایران.
دو نفر از افرادی که برای کسب اطلاعات از پرونده کوزیکچین به پاکستان رفته بودند در ملاقات با رئیس مجلس گزارش سفر خود را ارائه دادند.
تفسیر رادیو بی.بی.سی درباره‌ی دلایل افزایش ارسال سلاح از شوروی به سوریه و عراق؛ تفسیر دیگر رادیو بی.بی.سی درباره‌ی بررسی وضعیت کنونی جنگ ایران و عراق.
نامه‌ی آیت‌الله سیدکاظم شریعتمداری به رئیس دادگاه انقلاب ارتش و اعلام برائت از گروه‌های مخالف و معاند جمهوری اسلامی و درخواست بخشش دامادش.
اعدام یکی از اعضای فعال شرکت‌کننده درکودتای نافرجام نوژه به حکم دادگاه انقلاب ارتش و تأیید شورای عالی قضایی.
پناهندگی 67 عراقی از شهرهای سلیمانیه، کرکوک، بغداد و بصره به ایران در طول دیروز و امروز.⁽⁴⁾

تاریخ شمسی 5 مهر 1359

تاریخ قمری 17 ذی‌القعده 1400

تاریخ میلادی 27 سپتامبر 1980

خلاصه روز:

روزشمار سياسي 59/7/5

شش‌روز پس از آغاز جنگ، با كند شدن روند پيشروي ارتش عراق و ناكامي نيروهاي عراقي در رسيدن به اهداف از پيش تعيين شده در خوزستان، گرايش به برقراري آتش‌بس در حكام بغداد افزايش مي‌يابد. تلاش هيأت‌هاي صلح تشديد شده، فشار سياسي بر ايران جهت پذيرش آتش‌بس فزوني مي‌گيرد. امّا در تهران با اين كه رئيس‌جمهور به گونه‌اي مشروط، نسبت به مذاكره اظهار تمايل مي‌كند، امّا ساير مسئولين هرگونه سازش و ميانجي‌گري را به شدت رد مي‌كنند. از سوي ديگر، آمريكا و متحدين آن، جهت حفظ امنيت كشتيراني آزاد و بازنگه داشتن تنگه هرمز حضور ناوگان‌هاي خود را در خليج‌فارس افزايش مي‌دهند. دولت كارتر به منظور تسريع در روند آزادسازي گروگان‌هاي آمريكايي در تهران، اعلام مي‌كند كه « موضوع احتياجات ايران به لوازم يدكي نظامي » در مذاكرهبين دو كشور مطرح خواهد شد. در بين متحدين آمريكا، موضع فرانسه با سايرين [تفاوت] آشكار دارد. فرانسويان تاكنون سعي مي‌كردند خود را در جنگ بي‌طرف نشان داده، ابرقدرت‌ها را از دخالت در جنگ برحذر دارند، ليكن با آشكار شدن شكست استراتژي عراق در جنگ، از حمايت‌هاي خود از عراق پرده برداشتند.

شرح روز:

حملات و درگيري‌هاي زميني

جبهه جنوبي

در محور خرمشهر و آبادان اجراي آتش توپخانه و بمباران توسط دشمن ادامه دارد. «از شب گذشته تا صبح آتش شديدي روي خرمشهر ريخته شد و نيروهاي عراقي از صبح درصدد پيشروي به سوي خرمشهر برآمدند كه تا قبل از ظهر نيروهاي خودي بر آنها فائق آمدند و 3 كاميون سلاح سبك، مهمات و يك كاميون غذا به غنيمت برادران رزمنده درآمد و چند تانك و نفربر دشمن منهدم شد. شب گذشته نيروهاي مردمي كه سلاحي در اختيار نداشتند تا صبح آماده بودند در صورت نفوذ دشمن به داخل شهر، آنها را با كوكتل مولوتف مورد هجوم قرار دهند. كارت‌ها و اسناد به دست آمده از افراد كشته و اسيرشده‌ی دشمن، حاكي از مصري بودن تعدادي از آنهاست.»

از جانب ديگر، علاوه بر بمباران نقاط مختلف اهواز، تلاش نيروهاي عراقي براي نزديك شدن به اهواز ادامه دارد، در ساعت 10/15، شهرباني جمهوري‌ اسلامي خبر از رسيدن نيروهاي دشمن به 30كيلومتري اهواز مي‌دهد و حدود ساعت 11/15، اتاق جنگ اهواز، حضور نيروهاي عراقي را در كيلومتر 50 جاده اهواز خرمشهر تاييد مي‌كند. ستاد مشترك ارتش در ساعت 12 اعلام كرد: «نيروهاي عراق اهواز را محاصره كرده‌اند. نبرد توپخانه و تانك‌ها در اطراف شهر ادامه دارد.»

ستاد مشترك ارتش با ارسال سندي، مشخصات دو گردان دشمن را كه از طريق شلمچه وارد ايران شده‌اند، چنين ذكر مي‌كند: «گردان 5 تانك به فرماندهي سرهنگ 2 علي‌عبدا… علي به منظور پشتيباني عملياتي تيپ 15 مكانيزه، گردان 7 مكانيزه، تيپ 26 زرهي لشكر 5 (عراق) به فرماندهي سرگرد محمود شاكر آماده تجاوز به خاك ايران از طريق شلمچه به منظور پشتيباني تيپ 15 مكانيزه.».

به گزارش سپاه اهواز: «نيروهاي عراقي به طرف سوسنگرد در حال پيشروي‌اند و سعي در تصرف پادگان حميديه دارند. در پي تخريب پل بستان توسط نيروهاي خودي، عراقي‌ها پل زده‌اند و به 7كيلومتري سوسنگرد رسيده‌اند. آخرين وضعيتي كه شب هنگام از اين جبهه اعلام مي‌شود، حاكي است كه نيروهاي دشمن تا 2 كيلومتر بالاتر از روستاي هوفل رسيده‌اند و توپخانه و پشتيباني آنها در روستاهاي فنيخي مستقر است. حدود 80 تانك دشمن در خط مقدم مستقرند. تپه‌هاي الله‌اكبر به اشغال دشمن درآمده و توپخانه خودي و تيپ 3 زرهي خودي كه مشغول مقابله با دشمن بودند، مقداري عقب‌نشيني كرده‌اند و تعدادي از تانك‌هاي خودي به دست دشمن افتاده است.»

جبهه مياني

سپاه غرب اعلام كرد: «پاسگاه‌هاي موسيان و سعيده در محاصره‌اند و 3 روز است كه تدارك نشده‌اند. همچنين ارتش عراق از مهران به طرف ايلام در حال پيشروي است. سپاه پل‌هاي ارتباطي اين دو شهر را منهدم كرده است.»

با آن كه 36 ساعت از ورود دشمن به قصرشيرين مي‌گذرد، هنوز مقاومت و جنگ تن به تن در اين شهر ادامه دارد. نيروهاي خودي در سرپل‌ذهاب كه وضع نسبتاً مناسبي دارند در تلاش هستند تا با رساندن نيرو و امكانات به قصرشيرين، از تسلط كامل دشمن بر اين شهر جلوگيري نمايند.

به گزارش خبرنگار يكي از روزنامه‌هاي عصر از محور سرپل‌ذهاب: ساعت 2 بامداد با كميني كه توسط سپاه پاسداران مستقر در سر‌پل‌ذهاب تعبيه شده بود، يك ستون تداركاتي و نظامي دشمن به كلي منهدم و چهار خودرو نظامي عراق با كليه مهمات و اسلحه به غنيمت گرفته شد و 12 درجه‌دار عراقي و يك افسر مصري كشته و 20 نفر دستگير شدند و تانك‌هاي عراقي 5 كيلومتر عقب‌نشيني كردند.

گزارش سپاه غرب در ساعت 18/5 امروز حاكي است: «طي درگيري امروز سرپل‌ذهاب، 20 تانك عراقي منهدم شده و دشمن در حال عقب‌نشيني است.»

از سوي ديگر، تعدادي از تانك‌هاي دشمن در ارتفاعات قراويز، مسلط بر سر‌پل‌ذهاب، مستقر و در حال جابه‌جايي و پيشروي به طرف سرپل‌ذهاب هستند. يگان‌هاي دشمن مستقر در اين منطقه (سرپل) از نظر سوخت و مهمات و آب و آذوقه در مضيقه بوده، از لشكر 6 عراق درخواست كمك كرده‌اند.

مركز فرمائدهي غرب سپاه پاسداران در ساعت 11/20 امروز گزارش داد: «نيروهاي عراقي تا گامقال، 15 كيلومتري جاده گيلان غرب قصرشيرين پيشروي كرده‌اند و اگر تا گيلان‌غرب پيشروي كنند، با استفاده از راه گيلان‌غرب سرگله مي‌توانند راه اسلام‌آباد به ايوان و ايلام را قطع كنند.»

در ساعت 15، ستاد مشترك ارتش اعلام كرد: «دشمن با 200 تانك در منطقه قاسم‌آباد مشغول پيشروي به سوي گيلان‌غرب است. دشمن طرح‌ريزي كرده عمليات اشغال گيلان‌غرب تا ساعت 20/30 امروز پايان يابد.»

گزارش ساعت 21 سپاه از اين منطقه حاكي است كه: «200 تانك عراقي از طرف گيلان‌غرب به سوي سرپل‌ذهاب در حركت است و همچنين از سمت تيله‌كوه مي‌خواهند با حمله گازانبري، سرپل را بگيرند.»

مسأله ديگر اين منطقه، محاصره نيروهاي سپاه و احتمالاً ارتشي است كه در فاصله ميان گيلان‌غرب و نفت‌شهر و نيز حد‌فاصل ايوان و سومار به مقاومت خود ادامه مي‌دهند. ضمناً عده‌اي از مردم كه در پي سقوط نفت‌شهر و سومار، از اين شهرها خارج شده‌اند، در اين فاصله‌ها سرگردانند.

طبق اعلام اداره مركزي اطلاعات سپاه: «در شمال دشت ذهاب، نزديك ازگله، در منطقه خانه شور نيروهاي دشمن در حال پيشروي هستند و نيروهاي خودي از اين منطقه عقب‌نشيني كرده‌اند.»

به گزارش ستاد مشترك ارتش، بالاتر از محورهاي مذكور، «در محور كوه سلمان باخ، تعدادي از نيروهاي خودي اسير و 30 دستگاه تانك، 25 قبضه توپ و 20 دستگاه خودروي خودي به غنيمت نيروهاي دشمن درآمده است.»

حملات و درگيري‌هاي هوايي

آبادان: در ساعت‌هاي 11/20 و 18/20 هواپيماي دشمن نقاطي از شهر آبادان، از جمله خطوط لوله نفت را بمباران و خساراتي وارد كردند.

خرمشهر: به گزارش سپاه خوزستان، امروز 3 فانتوم خودي پس از انجام ماموريت مورد اصابت گلوله‌هاي دشمن قرار گرفته، بين جاده خرمشهر اهواز فرود آمدند. اهواز: صبح امروز ميگ‌هاي عراقي نقاطي از شهر اهواز، از جمله اداره پست را بمباران كردند.

همدان: در ساعت 21/30، چهار ميگ عراقي به پايگاه نوژه همدان حمله كردند كه حمله آنها دفع گرديد.

كرمانشاه: صبح امروز 3 ميگ عراقي، روستاهاي كرمانشاه را بمباران كردند كه چند خانه ويران و تعدادي شهيد و مجروح شدند. هواپيماهاي متجاوز سپس به پايگاه هوانيروز كرمانشاه حمله كردند كه با مقابله آتشبارها، مجبور به فرار شدند.

سنندج: صبح امروز جنگنده‌هاي دشمن، اطراف فرودگاه سنندج را بمباران كردند. يك هواپيماي متجاوز سقوط كرد.

مريوان: شب گذشته و صبح امروز ميگ‌هاي عراقي به مريوان تجاوز كردند كه با مقابله آتش‌بارها مجبور به فرار شدند.

آذربايجان شرقي: بنا به اظهار استاندار آذربايجان‌شرقي، ظهر امروز در حمله‌اي مقارن با حمله به ساير شهرها، 32 راكت از سوي هواپيماهاي دشمن در اين استان پرتاب شد. وي گفت: روز اول مهر5 فروند، روز دوم مهر 6 فروند و روز سوم 6 فروند ميگ عراقي سرنگون شد.

اسلام‌آباد: در بمباران‌هاي چند روز اخير منطقه اسلام‌آباد، 121 نفر كشته شدند.

اقدامات مشكوك هوايي: به گزارش خبرگزاري پارس، ساعت 1/30 بعد از نيمه شب، شش هواپيماي شوروي به آسمان ايران تجاوز كردند و در فضاي شهرستان سرخس به پرواز درآمدند كه براثر واكنش دفاع ضدهوايي منطقه، 3 هواپيما ناچار به فرود در تربت‌جام شدند. همچنين در ساعت 19/20 يك هواپيماي ناشناس در آسمان سبزوار ديده شد.

خلاصه اطلاعيه‌هاي ستاد مشترك ارتش

اطلاعيه 62

نتايج حاصله از درگيرهاي چند ساعته اخير: در ساعت 20/40 ديشب ( 59/7/4 )، محموله ژاندارمري مورد حمله ميگ‌هاي عراقي واقع شد. يك ميگ عراقي در ارتفاعات قروه به وسيله آتشبارهاي ضدهوايي سرنگون و خلبان آن دستگير شد.

در ساعت 23/40 ديشب ( 59/7/4 )، چند هواپيماي دشمن به جزيره خارك حمله كردند كه يكي از آنها توسط آتشبارهاي ضدهوايي در جزيره سقوط كرد. مردم غيور قصرشيرين با حمله توسط كوكتل مولوتف چند تانك متجاوز عراقي را منهدم ساختند. همچنين نيروهاي مسلح جمهوري‌ اسلامي با همكاري مردم مبارز محلي چند تانك متجاوز را در ايلام منهدم كردند.

اطلاعيه 63

ساعت 8/50 امروز ( 59/7/5 )، دو.فروند ميگ عراقي به پايگاه هوايي نوژه در همدان حمله كردند، ولي قبل از بمباران، هر دو ميگ توسط توپخانه ضدهوايي ارتش سرنگون گرديد.

اطلاعيه 65

…. ساعت 10/40 صبح امروز هواپيماهاي جنگنده نيروي هوايي ارتش تاسيسات فرودگاه كركوك را بمباران كردند و ايستگاه مخابراتي آن منطقه را منهدم ساختند.

اطلاعيه 69

… نيروي هوايي ارتش جمهوري‌اسلامي ايران از ساعت 9 بامداد امروز ( 59/7/5 )، ماموريت‌هاي محموله در عراق را به شرح زير انجام داده است:

1 پل جاده بين اردبيل موصل و دكل مخابراتي آن منطقه به كلي ويران شد.

2 جاده موصل به زاخو در گردنه نزديكي زاخو منهدم شد.

3 جاده و راه‌آهن و پل منطقه غرب عين‌زال در مسير راه موصل بمباران و ارتباط زميني و راه‌آهن در اين منطقه قطع شد.

4 تاسيسات عين‌زال و كليه تلمبه‌خانه‌ها و منابع نفتي اين منطقه براي چندمين بار بمباران شد و خسارات سنگين به دشمن وارد آمد.

اطلاعيه 70

… در ساعت 13/10 ( 59/7/5 )، مزدوران بعثي به مردم بي‌دفاع آبادي‌هاي هنگ‌آباد و اوران در منطقه پيرانشهر و سردشت حمله هوايي كردند و عده‌اي از هم‌ميهنان عزيزمان را شهيد و مجروح كرده‌اند.

اطلاعيه 71

…. از ساعت 3 تا 5 بعد از ظهر ( 59/7/5 )، رزمندگان نيروي هوايي به پادگان‌هاي نظامي رواندوز و حاجي‌عمران حمله كردند و دو پادگان را منهدم و خسارات سنگيني به دشمن وارد نموده‌اند. در اين حملات پل غرب رواندوز و جاده ارتباطي پادگان حاجي‌عمران و رواندوز منهدم شده است.

اطلاعيه 72

… نتايج درگيري با هواپيماهاي متجاوز عراق در جزيره خارك از دوم مهر تا ساعت 24 چهارم مهر 59:

1 در مجموع 13 ميگ عراقي در حمله به منطقه جزيره خارك توسط پرسنل يگان‌هاي زمين به هواي ارتش مورد اصابت قرار گرفته كه 6 فروند آن در جزيره و 7 فروند در دريا سقوط كرده‌اند.

2 نيروهاي خودي تلفات جاني نداشته‌اند.

3 آتش‌سوزي تاسيسات نفتي در اثر بمباران‌ها، مهار و خاموش شد.

اطلاعيه 73

حكومت بعثي عراق در راه سرسپردگي با امپرياليسم گام برمي‌دارد. برابر برخي شواهد اين سرسپردگي در بعضي از شيخ‌نشين‌هاي جنوبي خليج‌فارس نيز مشاهده گرديده است و در پناه دادن و تجهيز نمودن نيروهاي عراق عملاً با آنان همكاري مي‌نمايند. بدين‌وسيله قوياً اعلام مي‌گردد درصورت استمرار اين امر دولت جمهوري‌ اسلامي ايران حق مشروع خود مي‌داند كه به هر طريق كه صلاح بداند، با آن گروه از شيخ‌نشين‌ها برخورد نمايد…

اطلاعيه 74

… در عمليات هوانيروز ارتش جمهوري‌ اسلامي ايران كه در ساعت 15/30 ( 59/7/5 )، در مرز قصرشيرين اجرا گرديد، چادرهاي مهمات عراقي به آتش كشيده شد. همچنين هوانيروز در عمليات ديگري در منطقه مرزي گيلان‌غرب و گردنو كه يگان‌هاي لشكر 81 را پشتيباني مي‌كردند 2 گردان تانك عراقي را به كلي تار و مار كرد. 46 تانك عراقي در اين درگيري منهدم گرديد.

اطلاعيه 76

…. در حملات هوايي دو جنگنده ارتش جمهوري‌ اسلامي در بعدازظهر 5 شهريور 59، تمام مخازن كركوك عراق بمباران شد كه ميزان تخريب و خسارات بسيار زياد بوده است. مأموريت ديگر اين هواپيماها، انهدام يگان‌هاي زرهي عراق بوده كه طي آن بيش از 40 تانك دشمن را در خاك عراق منهدم كردند.

اطلاعيه 77

…. چندين روز است در منطقه مرزي خرمشهر، نيروهاي مسلح جمهوري‌ اسلامي تحت حمايت و پشتيباني كامل نيروهاي مسلح محلي و مردم شهر، حملات شديد نيروهاي مهاجمين را دفع كرده و دشمن را تا جايي كه ممكن بوده، در منطقه نابود يا به آن سوي مرز رانده‌اند. عراقي‌ها از آن پس خرمشهر را به توپ بسته‌اند. نظاميان و مردم غيور خوزستان، دليرانه از خرمشهر دفاع مي‌كنند. گزارش خبرگزاري‌ها كه نمايندگان مستقيم آمريكا هستند، در مورد خرمشهر تكذيب مي‌گردد.

قسمتي از اطلاعيه 161

اقدامات نيروي هوايي ارتش در مورخ 59/7/5:

1 بر اثر بمباران هواپيماهاي خودي، به پايگاه‌هاي نظامي رواندوز و پادگان‌هاي حاجي‌عمران و سياتان خسارات زيادي وارد شد.

2 پل رودخانه دجله بين موصل و اربيل و همچنين آنتن مكرويو كنار پل تخريب گرديد.

3 جاده مواصلاتي بين موصل و مركز تركيه بمباران و تخريب شد.

4 سه فروند از هواپيماهاي دشمن سرنگون گرديد.

بازتاب حملات و درگيري‌ها

خبرگزاري رويتر

گزارشات امروز حاكي است كه نيروهاي مجهز به تانك و توپخانه عراق براي تصرف خرمشهر، حمله شديدي آغاز كردند كه با مقاومت سخت نيروهاي ايراني مواجه شدند. به گفته يك پرستار در اين حمله، منازل بسياري ويران شده، و صداي گلوله در سراسر شهر به گوش مي‌رسد. تعداد زيادي كشته و مجروح شدند كه 90% آنها غيرنظامي بوده‌اند. اكثر مردم خرمشهر را ترك كرده‌اند.

خبرگزاري فرانسه

يك ژنرال عراقي گفت كه ارتش آن كشور پيشروي سريعي در خاك ايران داشته و همكاري كاملي با برادران عربستان (نامي كه عراقي به استان خوزستان داده است)، دارند… عراقي‌ها بندر خرمشهر را اشغال كرده، به سوي اهواز پيش مي‌روند… ما عمليات خود را تا دستور توقف از سوي فرماندهي عراق صادر شود، ادامه مي‌دهيم.

خبرگزاري آسوشيتدپرس

عراق ادعا كرد نيروهايش اهواز را تصرف كرده‌اند. در ششمين روز جنگ ( 59/7/5 )، ايران به حملات هوايي در سرتاسر مرز مبادرت كرده است. ايران ادعاي عراق را در مورد سقوط اهواز دروغ بزرگ خواند. بنا به گزارش روزنامه ساندي تايمز ( لندن )، نيروهاي عراقي خرمشهر را روز‌شنبه ( 59/7/5 ) تصرف كردند و شهر را خالي يافتند. عراق روز پنجشنبه ادعا كرد خرمشهر را تصرف كرده، ولي ايران اين مطلب را انكار كرد. در عين حال ارتش ايران تأكيد كرد تلفات سنگيني در خرمشهر داده است.آسوشيتدپرس در گزارش ديگري آورده: عراق ادعا كرد كه سقوط آبادان نزديك است، ولي خبرنگاراني كه به محل حادثه رسيده‌اند، گفته‌اند صداي توپخانه ارتش ايران كه مواضع عراقي‌ها را مي‌كوبند، كر كننده است و تاسيسات نفتي دو طرف به آتش كشيده شده است.

راديو لندن 59/7/5

… يكي ديگر از رويدادهايي كه از نظر استراتژيكي حائز اهميت است، نفوذ و پيشروي عراق به سوي دزفول است كه محل يكي از ايستگاه‌هاي عمده ارسال نفت است و خط لوله نفت آبادان تهران از آن عبور مي‌كند. تصرف دزفول اهميت فراواني براي عراقي‌ها دارد، زيرا در اين صورت ارسال نفت از خط لوله اصلي نفت ايران دچار وقفه مي‌شود و احتمالاً تامين بنزين هواپيماهاي نيروي هوايي ايران قطع خواهد شد.

با آن كه نيروهاي عراقي موفق به نفوذ در خاك ايران شده‌اند، با اين حال مقاومت نيروهاي ايران به مراتب بيشتر از آن بوده كه ناظران غربي و به خصوص عراقي‌ها انتظار داشته‌اند. البته نيروهاي ايران كه از هنگام سرنگوني رژيم شاه دچار بي‌نظمي شديد شده‌اند، با مشكلاتي به ويژه در زمينه‌هاي ارتباط اطلاعاتي و لجستيكي مواجه هستند.

راديو جده

نيروي دريايي عراق روز 59/7/5، يك جمع‌كننده مين و يك ناو نيروي دريايي ايران را تخريب نمودند. اين دو دستگاه به منطقه رأس‌الخيمه نزديك شده بود كه واحدهاي دريايي عراق آنها را غرق كردند.

بازتاب اقدامات هوايي جمهوري‌ اسلامي

راديو لندن: كارايي نيروي هوايي ايران بدون شك به مراتب بيشتر از حد‌انتظار برخي ناظران بوده است. نيروي هوايي عراق موفق نشده به آساني از حملات نيروي هوايي ايران به هدف‌هاي عمده اقتصادي، مانند مجموعه عظيم پتروشيمي بصره و تأسيسات نفتي شمال عراق جلوگيري نمايد.

راديو لندن: در حالي كه جنگ شديدي بين ايران و عراق جريان دارد، نيروهاي ايراني موفق شده‌اند چاه‌هاي نفت موصل و كركوك و پالايشگاه نفت بصره را منهدم سازند، دولت عراق تعداد زيادي از خبرنگاران را براي ديدن ويرانه‌هاي شهر دعوت كرده است.

خبرگزاري آسوشيتدپرس: هواپيماهاي جنگي ايران تأسيسات نظامي حاشيه شهر بغداد را روزشنبه (59/7/5) چندين بار بمباران كردند.

خبرگزاري يونايتدپرس: عراق مدعي است روز شنبه 11 هواپيماي جنگي ايران را سرنگون ساخته و حمله هوايي شبانه به بغداد را خنثي كرده است…. در جنوب شهر بصره، مجتمع پتروشيمي عراق پس از پنج روز هنوز در آتش مي‌سوزد.

راديو اسرائيل: راديو تهران گزارش داد كه هواپيماهاي ايران ديشب ( 59/7/5 )، منطقه قصرشيرين را كه به تصرف عراقي‌ها درآمده، بمباران كردند، همچنين گزارش رسيد كه هواپيماهاي ايراني نيروهاي عراق را در جنوب غربي ايران بمباران كرده‌اند. طبق اظهار تهران تاسيسات نفت در شهر كركوك به كلي ويران شده است.

جمهوري‌اسلامي ايران (اوضاع داخلي، مواضع و…)

مواضع مسئولين

پيام امام به علماي اسلام و مشايخ اهل سنت و نمايندگان مجلس: حضرات آقايان در هر نقطه كه هستيد، مردم را براي جنگ و درگيري با آمريكا و اذناب خونخوارش چون عراق آماده كنيد كه جنگ، جنگ است و عزت و شرف ميهن و دين ما در گروه همين مبارزات است… امروز، روزي است كه تمام مردم بايد از شهرهاي خود دفاع كنند و به شهرهاي جنگ‌زده كمك نمايند.

بيانات امام‌ خطاب به ملت و ارتش جمهوري‌ اسلامي و عراق:…. من به ارتش بشارت مي‌دهم كه شما اگر بكشيد آنها را، شما به بهشت مي‌رويد و اگر آنها هم شما را بكشند، شما به بهشت مي‌رويد… قواي انتظامي و نظامي و سپاه پاسداران ما مجهز به قوه‌الهي هستند. سلاحشان الله‌اكبراست و هيچ سلاحي در عالم مقابل همچو سلاحي نيست… شنيدم كه امروز يك شايعه مرگ فلاني شده است و عراق دلخوش كرده خودش را به اين كه فلاني مرد. من بميرم كه، شما بايد دعا كنيد خدا بميرد! خدا هست، من كي هستم؟ ملت ما خدا دارد…….

صدام حسين به خدا چه كار دارد؟ ميشل عفلق به خدا چه كار دارد؟ حزب بعث، حزبي است كه به خدا كاري ندارد… اي ارتش عراق، اي قواي مسلح عراق برگرديد به اسلام تا وقت نگذشته.. الان‌كه وقت باقي است توبه كنيد… و ملحق بشويد به كشور اسلامي و لشكر اسلامي… دنبال يك كافر، يك ملحد كه هم مسلكش الحادي است و هم خودش ملحد است، دنبال اين نرويد.. دنبال رسول‌الله باشيد نه دنبال صدام…

اگر مي‌توانيد بكشيد اين‌ها را و اگر دستتان هم نمي‌رسد به اين‌ها، رها كنيد، اعراض كنيد ازشان، بيائيد در ايران، كشور ايران خانه شماست….

اگر اين خبيث دستش برسد، تمام آثار اسلام را در عراق از بين خواهد برد، تمام مساجدتان را از بين خواهد برد….

ملت عراق به پاخيزيد و از اسلام و حيثيت خودتان دفاع كنيد…. شما بايد در مقابل جمعيتي كه برضداسلام است، قيام كرده است بر ضداسلام، بايد دفاع از اسلام كنيد. دفاع از اسلام يك چيز واجبي است… اين حزب بعث اسلام را منافي مي‌دانند با مقاصدي كه دارند…. ملت عراق… بايد قيام كنند… بايد انقلاب كنند، انقلاب كنيد تا اين را از بين ببريد.

مصاحبه نخست‌وزير، آقاي رجايي:… ما به عنوان جهاد موظف هستيم كه وسيله رسيدن حق به مردم را آماده كنيم. بنابراين چون ما معتقديم كه صدام كافر است و به مردم عراق تسلط بي‌جا دارد و از طريق زور حكومت مي‌كند، به نظر ما تا جايي كه اين سد در راه خدا، در عراق وجود دارد، ما پيش خواهيم رفت.

… عراق متجاوز به نظام جمهوري‌ اسلامي است و ما هم مدافع نظام جمهوري‌ اسلامي هستيم.

محمد مكري، سفير ايران در شوروي: شوروي در قبال جنگ ايران و عراق مايل است بلافاصله موضع بي‌طرفانه‌اي را دنبال كند.

مواضع و اقدامات ضدانقلاب

استاندار آذربايجان غربي: افراد مسلح غيرقانوني در شهر مهاباد سنگر‌بندي كرده‌اند و نيروهاي مسلح جمهوري‌ اسلامي نيز در ارتفاعات و مواضع حساس اطراف مهاباد مستقرشده‌اند.

حزب توده: ما اطمينان داريم كه تجاوز بعثي‌هاي عراقي درهم شكسته خواهد شد. زيرا به مشاركت وسيع… توده‌هاي مردم و دفاع جانانه آنان از انقلاب‌ اسلامي و جمهوري‌ اسلامي ايران عميقاً ايمان داريم….. دولت جمهوري‌ اسلامي ايران… بايد براي محكوم كردن رژيم بعثي عراق و دفاع از حقانيت خود، از جنبش كشورهاي غيرمتعهد و سازمان‌هاي بين‌المللي براي محكوم ساختن تجاوز رژيم بعثي استفاده كند.

مجاهدين خلق (منافقين):… در شرايط حساس و خطير كنوني كه بر اين ميهن حاكم است. كليه نيروها بايد متحداً در دفاع از كشور در برابر تجاوز و تهاجم خارجي عمل كنند.

اعلاميه شاپور بختيار: بحران كنوني (جنگ ايران و عراق) نتيجه مستقيم ماه‌ها هرج و مرج و بلوايي است كه… رهبران ايران برانگيختند.. بي‌اعتنايي به قوانين حاكم بر جامعه بشري، انزواي بين‌المللي ايران و از هم‌پاشيدگي ارتش و نيروهاي دفاعي كشور را به دنبال داشت. در نتيجه به اين دوران ناتواني مفرط منتهي شد كه در تاريخ ايران كم‌نظير است.

شاپور بختيار در مصاحبه تلويزيون فرانسه گفت كه قصد دارد يك دولت ايراني در تبعيد تشكيل دهد و بدين منظور با چند كشور تماس‌هايي گرفته است، از جمله چند دولت اروپايي كه اخيراً رابطه با خميني را قطع نموده‌اند.

هزاران افسر و خلبان ايراني كه پس از سقوط رژيم شاه به عراق گريخته‌اند، در بمباران ايران با نيروي هوايي عراق شركت دارند و رهبري آنها را ژنرال اويسي به عهده دارد.

ژنرال بهرام آريانا، رئيس اسبق ستاد ارتش ايران از ارتش ايران خواست وحدت خود را حفظ كنند و منتظر دستورات بعدي وي براي سرنگون كردن رژيم خميني باشند… براي سرنگوني رژيم ايران، دست به تشكيل ارتش آزادي بخش خواهد زد.

عراق (اوضاع داخلي، مواضع و….)

طارق عزيز: عراق تمام تلاش خود را براي تغذيه نفتي كشورهاي غربي انجام مي‌دهد.. ما امكان تضمين نفت مورد نياز فرانسه را در حد طبيعي آن داريم. ما از فرانسه درخواست اسلحه نكرده‌ايم، زيرا خود به اندازه كافي اسلحه داريم.

سعدون حمادي: عراق از پيشنهاد ميانجي‌گري در دو سطح منطقه‌اي و بين‌المللي استقبال مي كند. وزير دفاع عراق: عراق خواستار باز پس‌گرفتن اراضي مرزي و كنترل شط‌العرب است و تا ايران به خواسته‌هاي بر حق ما پاسخ مثبت ندهد، به جنگ ادامه خواهيم داد.

سفير عراق در اسلام آباد: عراق به تهيه اسلحه از شوروي ادامه خواهد داد…. اين مسأله مربوط به موافقت همكاري و دوستي دو كشور است و شوروي همچنان يك كشور دوست براي عراق باقي خواهد ماند. وزارت خارجه امريكا: عده زيادي از 700 آمريكايي مقيم عراق از اين كشور فرار مي‌كنند.

به دنبال حملات هوايي ايران به جنوب عراق، حدود 5000 روسي از عراق به كويت گريخته‌اند و حدود 3000 پناهنده از مليت‌هاي مختلف پشت مرز كويت گرد آمده‌اند.

در پنجمين روز جنگ، عراق اعلام كرد تمام صادرات نفت خود را قطع كرده است.

تلاش‌هاي صلح

… در نخستين جلسه شوراي امنيت كه ساعت 3 بامداد امروز (59/7/5 به وقت تهران)، تشكيل شد، نمايندگان مكزيك نروژ درخواست كردند كه شوراي امنيت با تصويب قطعنامه‌اي رسماً از ايران و عراق بخواهد با برقراري آتش‌بس فوري، از راه‌هاي مسالمت‌آميز با يكديگر گفتگو كنند. نماينده دائمي عراق در سازمان‌ملل تقاضا كرد كه بررسي هر قطعنامه‌اي تا رسيدن وزير خارجه عراق به نيويورك به تعويق افتد.

نمايندگان كشورهاي اسلامي كه جهت پيدا كردن راه حلي براي جنگ ايران و عراق در سازمان‌ملل تشكيل جلسه داده بودند، تصميم گرفتند هيأت‌هاي حسن‌نيت به دو كشور اعزام نمايند.

پيش از ظهر امروز ( 59/7/5)، ژنرال ضياءالحق، رهبر نظامي كشور پاكستان براي ميانجي‌گري ميان جمهوري‌ اسلامي ايران و عراق وارد تهران شد تا مذاكراتي با مسئولين ايران پيرامون جنگ ايران و عراق به عمل آورد.

رئيس‌جمهوري ايران (بني‌صدر): رؤساي دول اسلامي براي مذاكره به ايران مي‌آيند و ما گفته‌ايم كه براي ميانجي‌گري و آشتي، آمادگي نداريم. براي اين كه بين حق و باطل آشتي معني ندارد. ما بر حق هستيم و آنها باطل. به دليل اين كه آنها به ما حمله كردند. پس فقط مي‌شود جانب حق را گرفت. هر كس مي‌خواهد بيايد جانب حق را بگيرد، ما با كمال ميل مي‌پذيريم.

نخست‌وزير ايران (آقاي رجايي): ما ميانجي‌گري را نخواهيم پذيرفت. اين جنگ با كشور نيست. جنگ عقيده با عقيده است. ما به هيچ‌وجه بحث سياسي و مذاكره و حسن‌نيت را به معناي كسي كه بخواهد ما را تشويق به مذاكره كند، نمي‌پذيريم.

بني‌صدر، رئيس جمهور ايران به نمايندگان كشورهاي اسلامي: تنها در صورت برآورده شدن دو شرط، پايان گرفتن تهاجمات عراق و عدم حمايت بغداد از شورشيان جدايي‌طلب غرب ايران، ملاقات با نمايندگان عراق امكان‌پذير خواهد بود.

مقامات رسمي در هاوانا: عراق پيشنهاد كوبا را براي ميانجي‌گري پذيرفته است. وزير خارجه كوبا پس از ديدار با صدام، امروز براي تبادل‌نظر با رهبران ايران عازم تهران شده است.

عراق: در نامه‌اي خطاب به رئيس‌شوراي امنيت سازمان‌ملل، آمادگي خود را براي تشريح تدابير دفاعي خود در مقابل ايران، در شوراي امنيت اعلام كرده است.

مواضع و اقدامات كشورها

كارتر: احتمالاً موضوع احتياجات ايران به لوازم يدكي نظامي در مذاكره آزادي گروگان‌های آمريكايي گنجانده خواهد شد… آمريكا در جنگ ايران و عراق دخالتي نداشته و نخواهد داشت.

رونالد ريگان، كانديداي رياست جمهوري آمريكا: آنچه اكنون در ايران و عراق رخ داده، نتايج سياست‌هاي دولت كارتر ظرف سه يا شش ماه گذشته است. عدم قاطعيت سياست خارجي و ضعف توانايي نيروي دفاعي آمريكا قابل سرزنش است. اوضاع بسيار خطرناك است و بدبختانه مي‌تواند تأمين نفت جهان غرب را در معرض تهديد قرار دهد.

پنتاگون: آمريكا نيروهاي نظامي خود را در خليج‌فارس گسترش مي‌دهد. از جمله ناوهاي حامل20600 تفنگدار دريايي آمريكا كه اكنون در منطقه مستقر شده‌اند.

روزنامه نيويورك تايمز اطلاع داد كه تصميمي مبني‌بر تهيه سپاه دويست‌هزار نفري و يكصد هزار سرباز ذخيره براي عمليات فوق‌العاده در منطقه، اتخاذ گرديده است و جزيره ديه گوگارسيا، پايگاه نظامي آمريكا تقويت مي‌شود.

روزنامه ديلي تلگراف: از آغاز نبرد ايران و عراق، ماهواره‌هاي آمريكا تصاوير منطقه نبرد را ساعت به ساعت به زمين منعكس كرده‌اند و ايستگاه‌هاي رديابي كليه مكالمات ايران و عراق را ثبت و ضبط كرده‌اند.

گروميكو در سي‌و پنجمين اجلاسيه مجمع عمومي سازمان‌ملل گفت كه بر ايران فشارهاي آشكاري وارد مي‌شود. مگر عمليات جنگي ايالات متحده در اوايل سال جاري را چيزي جز زورگويي علني مي‌توان به شمار آورد؟

روسيه نقش حساسي را بين ايران و عراق ايفاء مي‌كند. مسكو از يك سو طبق پيمان‌ دوستي 15 ساله( 1972 ) روسيه و عراق، سلاح اين كشور را تامين مي‌كند و از سوي ديگر خواهان حفظ روابط دوستانه با ايران است.

نخست وزير فرانسه: فروش سلاح‌ها در چارچوب همكاري موجود ميان فرانسه و عراق صورت مي‌گيرد و عراق براي به دست آوردن سرزمين‌هايش، طبق معاهده سال 1975 كه ايران آن را تصرف كرده است، مي‌جنگد.

پاپ ژان پل دوم: خاورميانه كه قبلاً در اثر اختلافات تاريخي از هم گسسته شده، با يك چنين درگيري مي‌تواند عواقب ناخوشايندي در برداشته باشد. دولت‌ها و ملت‌ها بايد با خردمندي هرچه زودتر راهي براي قطع دشمني يافته، راه گفتگو را باز كنند.

هند

نخست‌وزير يوگسلاوي و اينديرا گاندي، نخست‌وزير هند، طي بيانيه‌اي خواستار آتش‌بس در جنگ ايران و عراق شدند.

انور سادات: اين دوطرف (ايران و عراق) احساس مسئوليت نمي‌كنند و احتمال هست نبرد گسترش يابد و اتحاد شوروي تنها كسي است كه از جنگ استفاده مي‌كند. انور سادات: جنگ عراق با ايران يك موقعيت عالي براي سرنگوني آيت‌الله خميني است. اين سرنگوني مي‌تواند با يك كودتاي نظامي انجام شود و تمام كشورهاي صاحب نفت حوزه خليج‌فارس، از اين كودتا استقبال خواهند كرد.

در حالي كه كويت كنفرانسي را براي پايان دادن به جنگ ايران و عراق پيشنهاد كرده است، كشورهاي عرب يكي پس از ديگري حمايت خود را از عراق اعلام مي‌كنند.

سوريه امروز به درخواست عراق در مورد گشايش مجدد خط لوله نفتي كه از خاك سوريه به مديترانه مي‌رسد، جواب مثبت داد: اين خط از سال 1976 بي‌مصرف باقي مانده بود.

نخست‌وزير اسرائيل: دولت اسرائيل آماده است تا در ارتباط با جنگ عراق و ايران اجازه ساختمان پايگاه‌هايي را در خاك فلسطين اشغال شده به دولت آمريكا بدهد.

مسائل خليج‌فارس و اقتصاد بين‌الملل

نخست وزير عراق: عراق به آزادي كشتيراني در خليج، شط‌العرب و تنگه هرمز احترام مي‌گذارد و كليه امكاناتش را براي حفظ آزادي كشتيراني به كار خواهد گرفت… رهبران ايران آزادي كشتيراني را در منطقه كه 40 درصد از بازرگاني نفتي جهان از آن عبور مي‌كند، تهديد مي‌كنند.

عراق تهديد كرد اگر ايران سعي كند راه بين‌المللي كشتيراني تنگه هرمز را ببندد، در خليج‌فارس عليه ايران دست به جنگ شديدي خواهد زد.

كارتر از ساير كشورها خواست در برخوردهاي ايران و عراق مداخله نكنند و تاكيد كرد تنگه هرمز بايد به روي كشتي‌ها باز بماند… تنگه هرمز راه حياتي عبور نفت است كه خليج‌فارس را به آب‌هاي آزاد در درياي سرخ وصل مي‌كند. اگر كشورهاي توليد‌كننده نفت نتوانند كشتي‌هاي حامل نفت خود را از تنگه هرمز عبور دهند، اقتصاد جهاني به زحمت خواهد افتاد.

كارتر: وجود تنگه هرمز در خليج‌فارس كه قسمت اعظم نفت منطقه از اين گذرگاه آبي به غرب ارسال مي‌شود، ضروري است و در زمان جنگ بايد عبور كشتي‌ها از آن صورت گيرد.

ماسكي، وزير خارجه آمريكا: در صورت شكست تلاش‌هاي سازمان‌ملل براي برقراري آتش‌بس، امريكا و متحدانش سرگرم بررسي طرح‌هاي احتمالي براي بازنگاه داشتن تنگه هرمز هستند.

كارتر تشكيل اجلاسي را با شركت قدرت‌هاي مهم صنعتي جهان براي تضمين كشتيراني در تنگه هرمز پيشنهاد كرده است. كشورهاي صنعتي نگران گسترش جنگ به منطقه و قطع صدور نفت به غرب هستند. سخنگوي وزارت انرژي امريكا: در صورتي كه تنگه هرمز بسته بماند، بر يك چهارم نفت وارداتي آمريكا تاثير خواهد گذاشت.

پنج ناو نيروي دريايي امريكا هم‌اكنون در خليج‌فارس هستند و 59 ناو ديگر به سواحل خليج‌فارس نزديك مي‌شوند.

اشميت، صدراعظم آلمان فدرال: كشورهاي غربي قصد ندارند براي حفاظت از تنگه‌ی هرمز ناوگان دريايي بفرستند.

روز گذشته به يك ناوشكن مجهز به موشك‌هاي هدايت‌شونده و يك تانكر نفت‌كش كه به طرف آب‌هاي هنگ‌كنگ حركت مي‌كرد، دستور داده شد رهسپار خليج‌فارس شوند.

شركت‌هاي اروپايي و كميته دريافت حق جنگي شركت لويدز توصيه كردند نرخ بيمه براي كشتيراني به ايران و عراق 300 درصد افزايش يابد. نيمي از نفت كشورهاي غيركمونيست از تنگه هرمز تامين مي‌شود و اكنون به علت جنگ ايران و عراق، ارسال نفت به حال تعليق درآمده است.

راكفلر، رئيس بانك چيس مانهاتان: توقف صادرات نفت ايران و عراق اگر چند ماه ادامه يابد، اقتصاد جهان آسيب‌شديد خواهد ديد.

تحليل‌ها و تفسيرها

راديو لندن: طبق گزارش منابع اطلاعاتي غربي كه جنگ را از طريق ماهواره و به وسيله ارتباطات راديو زير نظر داشته‌اند، عراقي‌ها از ارتش خود به تعداد تقريبي 200 هزار نفر، 40 هزار نفر را به جنگ اعزام داشته‌اند. گفته مي‌شود نيروهاي ايراني شركت‌كننده در جنگ 25 هزار نفرند. هنوز جنگ به نبرد زميني محدود بوده و درگيري در امتداد مرز متمركز گرديده است.

خبرگزاري آسوشيدپرس: ديلي تلگراف نوشت عراق در جنگ اعلام نشده‌اش عليه ايران از 13لشكر خود، فقط 3 تا 4 لشكر را وارد كارزار كرده، و اين در حالي است كه از نيروهاي نظامي ايران فقط دو لشكر شركت دارند.

راديو امريكا: نيروهاي عراقي براي به كنترل كامل درآوردن خرمشهر مي‌جنگيند و نيروهاي ايراني نيز به شدت مقاومت مي‌كنند. شوراي امنيت كميسيوني متشكل از سه كشور را مامور ميانجي‌گري كرده است. بني‌صدر اعلام كرد كه ايران حاضر به پذيرش ميانجي نيست، در عوض بغداد آمادگي خود را براي آشتي اعلام كرده است.

راديو امريكا: ريگان، نامزد انتخاباتي حزب جمهوري‌خواه: تزلزل و ضعف نيروهاي نظامي آمريكا خلأ قدرتي در منطقه حساس خاورميانه به وجود آورده كه جنگ ايران و عراق يكي از پيامدهاي آن است.

راديو مسكو: امريكا در پي آن است تا نظر متحدان خود از جمله انگلستان را مورد استقبال نيروي دريايي در منطقه خليج‌فارس جلب كند. هم‌اكنون 29 ناو جنگي ايالات متحده به سواحل خليج‌فارس نزديك مي‌شوند و واحدهاي نظامي «سپاه واكنش سريع» به حال آماده باش درآمده‌اند. مقام‌هاي رسمي امريكا در گفتار خواستار حفظ بي‌طرفي دقيق هستند، ولي در عمل مي‌كوشند از اين حوادث به نفع خود استفاده كنند. دوستان واقعي ايران و عراق از آنها دعوت مي‌كنند تا اختلافات را از راه‌هاي مسالمت آميز حل و فصل كنند.

راديو باكو: امپرياليست‌هاي امريكا كه دشمنان قسم خورده خلق‌هاي ايران و عراق هستند، قصد دارند از اين درگيري‌ها به عنوان بهانه‌اي جهت مداخله در امور منطقه و اجراي هدف‌هاي نو استعماري خود از جمله خفه ساختن انقلاب ايران استفاده كنند. نيروهاي ترقي‌خواه جهان خواستار حل مسالمت‌آميزاختلافات ايران و عراق و خواستار پايان مداخله ايران در خليج‌فارس هستند.

خبرگزاري تاس: روزنامه ديلي نيوز مي‌نويسد: امريكا تحت لواي تضمين عرضه نفت مي‌خواهد در جنگ ايران و عراق دخالت نظامي كند. مقامات پنتاگون معتقدند وجود دو ناو هواپيما بر«نيروهاي واكنش سريع» امكان تحقيق اين هدف را ساده خواهد كرد.

راديو لندن: نشريه تايمز مي‌نويسد: كارتر پيشنهاد تشكيل يك نيروي دريايي بين‌الملل متشكل از ناوهاي بريتانيا، فرانسه، ايتاليا، امريكا و آلمان‌غربي را براي جلوگيري از بسته ‌شدن تنگه هرمز داده است. اين پيشنهاد ممكن است در كشورهاي خليج‌فارس واكنش‌هاي متفاوتي ايجاد كند. بهتر است اين نيروي دريايي از كشورهاي قطر، كويت، عمان و امارات عربي تشكيل شود و قدرت‌هاي غرب از آن حمايت كنند و تجهيزات در اختيارشان قرار دهند، زيرا چنين نيرويي حساسيت شوروي را برنخواهد انگيخت.

راديو لندن

اگر 6 روز پيش، صدام فكر مي‌كرد كه فرصت مناسبي براي تحقير ايران پيدا كرده و مي‌تواند موضع خود را در عراق تحكيم بخشد و مرد قدرتمند جهان عرب شود، امروز بايد در اين طرز فكر تجديدنظر كند. هدف عراق از حمله به ايران بي‌اعتبار كردن رژيم آيت‌الله خميني بوده است، ولي به نظرمي‌رسد كه هدف مزبور با شكست مواجه شده و برعكس موجبات اتحاد مردم ايران را فراهم ساخته است.

راديو كلن

ـ انزواي ايران در صحنه جهاني و پشتيباني اعراب از صدام باعث شده تبليغات جنگي به سود عراق گسترش يابد. البته ابراز همبستگي اعراب نسبت به عراق به دليل علاقه‌مندي به رژيم عراق نيست، بلكه ترس از انقلاب ايران است كه آنان را به حمايت از عراق واداشته است.

ـ حكومت بعثي عراق سال‌ها از تفوق سياسي و نظامي و نقش رهبري ايران در منطقه خليج‌فارس دلي پركينه داشت. امروز، صدام خود را در موقعيتي مي‌بيند كه مي‌تواند ايران تضعيف شده از تب انقلاب را به زانو درآورد و سيادت روابط خود را در منطقه اعمال نمايد. ايران پس از انقلاب سياست عجيب انزواي مطلق را برگزيده كه با توجه به جهان امروز و روابط بين‌الملل و وابستگي كشورهاي جهان سوم، اتخاذ چنين سياستي براي يك كشور مهلك است. در حالي كه عراق با سياست خارجي محاسبه شده، حمايت جهان عرب و كشورهاي توليد‌كننده اسلحه و مهمات را به خود جلب كرده است و مي‌تواند سرنوشت جنگ را به ضرر ايران تعيين كند.

روزنامه فرانسوي دوروز: پيشنهاد كارتر در مورد تشكيل كنفرانس شش كشور براي حفظ امنيت تنگه‌ی هرمز با اعلاميه مشترك آمريكا و شوروي مبني‌بر بي‌طرفي كامل مباينت دارد و اين فكر را قوت مي‌بخشد كه شوروي و آمريكا به رقابت برخاسته‌اند تا هريك به نفع خويش اقدام نمايند.

خبرگزاري چين‌نو: شوروي از اختلافات ايران و عراق مي‌تواند بهره‌برداري كند، براي همين غرب بايد عمليات مسكو را زير نظر بگيرد. مسكو مي‌تواند با استناد به قرارداد 1921 ايران و شوروي، آن كشور را اشغال كند. اگر مسكو بتواند نقش ميانجي را ايفاء كند، نفوذ سياسي تازه‌اي در منطقه به دست خواهد آورد.

روزنامه مردم، ارگان حزب كمونيست چين: جنگ ايران و عراق بهانه‌اي به دست شوروي مي‌دهد تا نيروهاي خود را به خليج‌فارس اعزام دارد.

تلويزيون آلمان: ژيسكار‌دستن، رئيس جمهوري فرانسه قصد دارد نقش ميانجي را ميان ايران و عراق به عهده گيرد، ولي چون روابط نزديكي با عراق دارد، تصور نمي‌رود كاملاً بي‌طر‌ف بماند.⁽⁵⁾

منابع :