این چند روز زلزله ایلام، غم و ناراحتی را بر روح مردم نشاند؛ زلزله ۶.۱ ریشتری بخش مورموری از توابع شهرستان آبدانان استان ایلام را لرزاند و گفته میشود تاکنون ۵۱ نفر در این زلزله زخمی شدهاند که حال ۳ نفر وخیم است.
در عین حال، دیروز نیز این خبر، تیتر بسیاری از رسانهها بود: «خطر از بیخ گوش تهرانیها گذشت؛ زلزله ۴.۳ ریشتری دماوند را لرزاند». به گفته سخنگوی سازمان امداد و نجات جمعیت هلالاحمر، این زلزله که در ساعت ۴:۱۵ بامداد یکشنبه هفته جاری اتفاق افتاد، باعث رعب و وحشت اهالی این منطقه شده و مردم ادامه شب را در بیرون از منزل سپری کردند. موضوع زلزله، همواره یک تهدید برای شهروندان تهرانی بوده است و همیشه این هشدار را شنیدهایم که در تهران باید خود را برای وقوع یک زلزله بزرگ آماده کنیم؛ اتفاقی که با توجه به شکل خانهسازی و البته شهرسازی غلط این کلانشهر بسیار نگرانکننده خواهد بود.
از زلزله ویرانگر ۱۷ سال گذشته است!
بر اساس مطالعات آماری و زلزلههایی که پیش از این در ناحیه ری و تهران ثبت شده، برآورد شده که با احتمال بیش از ۷۰ درصد بهطور متوسط هر ۱۵۸ سال زلزلهای ویرانگر و بزرگتر از ۷ ریشتر در این ناحیه رخ میدهد و این همان چیزی است که در اصطلاح لرزهشناسان دوره تناوب زلزلههای بزرگ نامیده میشود. اما آخرین زلزله بزرگ تهران ظاهرا در منطقه دماوند و در سال ۱۸۳۰ میلادی روی داده است. یک محاسبه سرانگشتی نشان میدهد که اکنون از زمانی که انتظار میرفت، زلزلهای بزرگ در تهران روی دهد، ۱۷ سال گذشته است.گزارشها حاکی از آن است که در حال حاضر ۳۰ تا ۵۰ درصد ساختمانهای تهران در مقابل زلزله آسیبپذیر هستند و شمال شرق تهران در محدوده دماوند به دلیل اتصال به گسل مشاء فشم و شمال غرب، حساسترین نقطه لحاظ زلزله در تهران هستند.بنا به این گزارش، شهر تهران روی سه گسل جنوب تهران- ری، شمال تهران و مشاء قرار دارد. گسل شمال تهران از لشکرک و سوهانک شروع میشود و تا فرحزاد و حصارک و از آنجا به سوی غرب امتداد مییابد. این گسل در مسیر خود، نیاوران، تجریش، زعفرانیه، الهیه و فرمانیه را در بر میگیرد. گسل ری در جنوب تهران نیز که در صورت فعالیت پرتلفاتترین گسل کشور است، از جاده خاوران شروع و با گذر از دولتآباد و حرکت روی جاده کمربندی تهران در حد نصاب کورههای آجرپزی چهاردانگه پایان مییابد. گسل شرق هم که توانایی قویترین زلزله را داراست، از شرق به تهران وارد شده و با گذر از اراضی سرخه حصار و حرکت روی بزرگراه شهید بابایی تا مجیدیه و سیدخندان امتداد مییابد. جالب اینجاست که اکثر حریمهای انتقال نیروی شهر تهران نیز روی همین گسلهای زلزله واقع شده است. تک گسل ملاصدرا هم که از خیابان شریعتی تا شهرک غرب انتقال یافته، محلات ونک، میرداماد، سعادتآباد و شهرک غرب را ناایمن ساخته است.
مدلهای زلزله را ژاپنی ها پیش بینی کرده اند
در این میان، ۲۵ سال قبل و در سال ۷۸، ایران برای بررسی گسلهای تهران، از یک تیم متخصص از آژانس همکاریهای بینالمللی ژاپن (جایکا) دعوت کرد و تحقیقات آنها، چهار سناریوی مختلف را برای فعال شدن هر یک از گسلها پیشبینی کرد. بر این اساس، در سناریوی زلزله مدل گسل ری، منطقه جنوبی شهر شدت زلزله ۹ و منطقه شمالی آن شدت زلزله بین ۷ تا ۸ ریشتری را احساس خواهند کرد. در مدل گسل شمال تهران شدت زلزله در بخش شمالی شهر به ۹ و در بخش جنوبی آن به ۷ میرسد و بخش بزرگی از شهر شدت زلزله ۸ ریشتر را تجربه خواهند کرد. در مدل گسل مشاء در قسمت بزرگی از شهر، زلزلهای با شدت ۷ احساس خواهد شد. در مدل دیگری نیز که نام آن را شناور گذاشتهاند، بخش اعظم شهر شدت زلزله ۸ و چندین قسمت نیز شدت زلزله ۹ را تجربه خواهند کرد.با این اوصاف، تهران شهری است با جمعیت حدود ۸ تا ۹ میلیون نفر که در طی روز، این جمعیت به ۱۲ تا ۱۴ میلیون نفر هم میرسد و کارشناسان معتقدند در صورتی که گسل ری و شمال تهران فعال شود و زلزلهای با ۷ ریشتر رخ دهد، تهران رکورددار تعداد کشتهها و زخمیهای زلزله خواهد بود.
بنا بر اطلاعات طرح جامع، تهران دارای ۶۴ هزار هکتار مساحت است و ۳۲۶۸ هکتار از این میزان، مربوط به بافتهای فرسوده است که شامل پنج درصد مساحت تهران میشود. همچنین ۹۲۰ هزار پلاک در شهر تهران وجود دارد که از این تعداد، ۲۰۶ هزار پلاک فرسوده و معادل ۲۲ درصد از پلاکهای شهر تهران هستند.براساس آماری که اردیبهشتماه مدیر عامل سازمان نوسازی شهرداری تهران اعلام کرده است، ۱.۵ میلیون نفر از تهرانیها در بافتهای فرسوده زندگی میکنند که این میزان، معادل ۱۵ درصد از شهروندان تهرانی و به طور میانگین این رقم نشاندهنده این است که در بافتهای فرسوده سه برابر بافتهای غیرفرسوده جمعیت زندگی میکند.در کنار این آمار، جایی موضوع نگرانکننده میشود که با وجود اینکه گسل ری، یکی از پرتلفاتترین گسلها خواهد بود، اما ۷۰ درصد بافتهای فرسوده در نیمه جنوبی شهر قرار گرفته است؛ بهطوری که منطقه ۱۵ تهران از نظر میزان بافتهای فرسوده، چالشدارترین منطقه تهران به شمار میرود و بعد این منطقه، به ترتیب مناطق ۱۰، ۱۲ و ۱۷ قرار دارند.به گفته بهرام عکاشه، پدر علم زلزلهشناسی ایران، در گزارشی که سالها قبل سازمان همکاریهای بینالمللی ژاپن (جایکا) براساس درخواست ایران تهیه کرد، به این نتیجه رسید که اگر زلزله ۷ ریشتر در تهران اتفاق بیافتد، باعث کشته شدن حداقل ۲، ۳ میلیون نفر و زخمی شدن حداقل ۲، ۳ میلیون نفر دیگر خواهد شد.البته خسارتهای ناشی از زلزله فقط به تخریب ساختمانها منتهی نمیشود، زیرا همواره تهران با مسایلی همچون مقاوم نبودن تاسیسات آب، برق، گاز، تلفن و شبکه فاضلاب در مقابل زلزله روبهرو است و حوادث پس از وقوع زلزله، میتواند وضعیت را بحرانیتر کند. با این حال، با وجود اینکه همه میدانند زلزله در تهران میتواند فاجعهای هولناک را بهدنبال داشته باشد و جان میلیونها نفر را بگیرد، اما آنطور که باید و شاید، شهر برای مقابله با این حادثه آماده نشده است و نهتنها بافتهای مسکونی که بسیاری از مدارس و مراکز درمانی نیز در مقابله زلزله به زانو در خواهند آمد.
بازدیدها: 87