زنان و حضور اجتماعی آنان در منظومه ی فکری امام خمینی(ره)

انتخابات مهم‌ترین مؤلفه‌ی نظام دموکراتیک مبتنی بر اراده‌ی مردم می‌باشد. بر‌اساس نگرش دموکراتیک، تمامی افراد جامعه، بدون در نظرداشت جنسیت و موقف اجتماعی، حق مساوی تصمیم‌گیری و دخالت در امور جمعی را دارند. در هر جامعه‌، زنان نیمی از پیکره‌ی جامعه را تشکیل می‌دهند، به ‌علاوه‌ی این‌که زنان نقشی مهم را در سامان‌دهی زندگی خانوادگی و اجتماعی دارند.

انتخابات برای زنان فرصت گران‌بهایی است که می‌بایستی زنان فعال کشور برای خواست‌های سیاسی و تغییر و‌ضعیت عمومی زنان و اشتراکشان در تصمیم‌گیری‌های کلان، بهره برند.

آنچه در این مختصر به آن اشاره میکنیم نگاه دین شناسی امام خمینی(ره) است، آنچه که همسانی زن و مرد و مسؤولیت مشترک آنان در حوزه عمل بانوان بویژه در زمینه های حضور اجتماعی می باشد.

یکی از مهمترین الگوهای دین شناختی حضرت امام خمینی(ره) در حوزه ی مسایل زنان که در واقع وجهی اساسی در تمایز میان اندیشه و نگاه ایشان و بسیاری از بزرگان دیگری که از زبان دین سخن می گفتند و می گویند، به شمار می رود، اصل و محور فراگیر و گسترده ای است که در اینجا با عنوان مسئولیت و دخالت در سرنوشت از آن نام می بریم.

امام راحل میفرماید: ما مفتخریم که بانوان و زنان پیر و جوان و خرد و کلان در صحنه های فرهنگی و اقتصادی و نظامی حاضر و همدوش مردان یا بهتر از آنان، در راه تعالی اسلام و مقاصد قرآن کریم فعالیت دارند…و از محرومیتهایی که توطئه دشمنان و ناآشنایی دوستان از احکام اسلام و قرآن بر آنها بلکه بر اسلام و مسلمانان تحمیل نمودند، شجاعانه و متعهدانه خود را رهانده و از قید خرافاتی که دشمنان برای منافع خود به دست نادانان و بعضی آخوندهای بی اطلاع از مصالح مسلمین به وجود آورده بودند، خارج نمودند ( صحیفه نور، ج ۲۱، ص ۱۷۲٫)

اصل همسانی زن و مرد در جایگاه اجتماعی و حضور سازنده و فعال در صحنه های مختلف جامعه به عنوان یک انسان مستقل، امری نیست که آشنایان به اسلام بی آلایش و رها از داوریهای پیش ساخته و تکلفهای خودساخته، به آن اذعان نداشته باشند. حضرت امام(ره) به مقتضای شناخت همه جانبه و عمیقی که از آموزه های دینی دارند؛ رسالت خود و انقلاب اسلامی را دستیابی زنان به مقام والای انسانی می دانند، به گونه ای که بتواند در سرنوشت خود دخالت کند: امام(ره) می فرماید: ما می خواهیم زن به مقام والای انسانیت برسد. زن باید در سرنوشت خودش دخالت داشته باشد.

اگر قرآن کریم سرنوشت جوامع را به دست خود آنان می داند و پیشرفت و تحولات نیک آن را در سایه تلاشهای آحاد جامعه معرفی و انحطاط اخلاق و فرهنگ و زوال نعمتها و شکست تمدنها را نیز ناشی از عملکرد خود مردم می شمارد، این «مردم» اختصاص به گروهی خاص ندارد. جلوه ای از این اصل قرآنی همان است که در سخنان امام بارها بر آن تاکید شده است: از جمله اینکه؛ اسلام زن را مثل مرد در همه شؤون، همان طوری که مرد در همه شؤون دخالت دارد، دخالت می دهد. (صحیفه نور، ج ۱۱، ص ۲۵۴٫)

همان طوری که مردها باید در امور سیاسی دخالت کنند و جامعه خودشان را حفظ کنند، زنها هم باید دخالت کنند و جامعه را حفظ کنند. زنها هم باید در فعالیت های اجتماعی و سیاسی همدوش مردها باشند. (همان، ج ۱۸، ص ۲۶۴٫)

یکی دیگر از صحنه های مشارکت فراگیر، مساله سازندگی همه جانبه کشور و جامعه است که هیچ کس نباید و نمی تواند تردید کند که بدون حضور فعال بانوان جامعه اسلامی بتوان در این مهم توفیق کامل به دست آورد.در این خصوص نیز حضرت امام، تاکیدهای زیادی دارند. زنان شیردل و متعهد، همدوش مردان عزیز به ساختن ایران عزیز پرداخته چنانکه که به ساختن خود در علم و فرهنگ پرداخته اند و شما شهر و روستایی را نمی یابید جز آنکه در آنها جمعیتهایی فرهنگی و علمی از زنهای متعهد و بانوان اسلامی ارجمند به وجود آمده است. (همان، ج ۱۲، ص ۷۲٫)

حضرت امام اساساً معنای آزادی صحیح بانوان را نیز همین می شمارند که آنان بتوانند با حفظ شؤون دینی و انسانی خود، در سازندگی کشور نقش ایفا کنند: امروز زنان در جمهوری اسلامی همدوش مردان در تلاش سازندگی خود و کشور هستند و این است معنای آزادزنان و آزادمردان. (همان، ج ۱۰، ص ۲۳۴٫)

نظارت فعال و متعهدانه بر آنچه در جامعه اسلامی بویژه در اجزاء نظام اسلامی می گذرد و تلاش برای حُسن جریان امور، وظیفه ای است شرعی و متوجه همه افراد جامعه، چه زن و چه مرد. زن نیز باید در نظارت بر امور، خود را مسئول بداند. نظارت مسئولانه علاوه بر آگاهیهای لازم، نیازمند حضور فعال و اظهار نظر در مسایل است: باید همه زنها و همه مردها در مسایل اجتماعی، در مسایل سیاسی وارد باشند و ناظر باشند؛ هم به مجلس ناظر باشند، هم به کارهای دولت ناظر باشند، اظهار نظر بکنند.

این سخن امام، شعاعی از فرمان قرآن کریم است که به صراحت پیوند مسؤولانه و ایمانی زنان و مردان مؤمن را یادآور می شود و آنان را عهده دار مسئولیت میشمارد، همان گونه که مسئول اقامه نماز و ادای زکات و پیروی از خدا و رسول می داند (توبه، آیه ۷۱٫) به گفته قرآن کریم، این چنین جامعه ای با چنان پیوندهای ایمانی و مناسبات اجتماعی مسؤولانه و نظارت همه جانبه در کنار انجام دیگر وظایف دینی است که مورد لطف و عنایت خداوند قرار می گیرد.

پی نوشت:

با اقتباس از کتاب امام خمینی و الگوهای دین شناختی در مسایل زنان, سید ضیاء مرتضوی

بازدیدها: 235