سیمای جوانان شایسته از نگاه قرآن

دوران حساس و سرنوشت ساز و تعیین کننده ی شخصیت فرد، دوران نوجوانی و جوانی است. در این دوران غرور،احساسات، شهوت، هیجان، ناپختگی عقلی و… بر شخص سایه می افکند.
چیزی که می تواند این احساسات را در مسیر هدایت و هیجان و غرور را در طریق مثبت قرار دهد و شهوت را مشروع نماید، قانون الهی، یعنی قرآن و احادیث معصومین(علیهم السلام) است.

جوانی بهترین و حساس ترین دوره ی عمر هر موجودی به ویژه انسان به حساب می آید. در همین دوره است که انسان می تواند سرنوشت خویش را رقم بزند و افق آینده ی خود را روشن و درخشان و یا آن را تیره و تار سازد.
قالب وجودی یک انسان در دوره ی جوانی شکل می گیرد و آینده ی او هم بر این اساس رقم می خورد. در هر عصری جوانان بیشتر مورد توجه اند و در شکل گیری موضوعات مختلف در جوامع نقش مؤثری ایفا می کنند و در این میان برخی افراد، احزاب، قدرت ها و… از احساسات پاک، شور و تحرک و نیروی سازنده ی جوانان در راستای منافع فردی و گروهی خود سود می برند.
قرآن کریم و روایات اسلامی به دوره ی حساس نوجوانی و جوانی عمر انسان اهمیت ویژه ای داده اند. چنان که حضرت امام صادق(علیه السلام) به یکی از یاران خویش می فرمایند:
بر تو باد توجه به جوانان; زیرا آنان به هر کار خیر از دیگران پیش تازترند.
هم چنین می فرماید:
چون جوان مسلمان قرآن بخواند، قرآن با گوشت و خونش آمیخته گردد و خداوند متعال او را در زمره ی پیامبران والامقام نزد خود قرار می دهد و خداوند خود در قیامت مدافع وی باشد.
قرآن کریم با طرح الگوهایی از جوانان شایسته، همانند جوانان اصحاب کهف، و برخی از پیامبران جوان الهی و یادآوری برخی از داستان ها و نکات اخلاقی و تربیتی، سیمای جوان شایسته را ترسیم می کند. گوشه هایی از تبیین سیما و ویژگی های یک جوان شایسته از نظر قرآن کریم و نیز روایات اسلامی را در پی می آوریم.

1- پرهیزکاری و عبارت تقوا:
و از خدا پروا نمایید و بدانید خدا با پرهیزکاران است.
پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: خداوند متعال به وجود جوانان عبادت پیشه و با تقوا بر فرشتگاه می نازد و می فرماید: این بنده مرا بنگر به خاطر من از هوای نفس خود دست کشیده است.

2- داشتن ایمان و دوری از شرک:
ای کسانی که ایمان آورده اید به خدا و پیامبرش و کتابی که بر او نازل کرده ایمان بیاورید. حضرت لقمان به فرزندش و همه انسان ها به ویژه جوانان را از هرگونه شرکت برحذر می دارد و می فرماید: (یا بنیّ لا تشرک بالله إن الشرک لظلم عظیم) پسرم چیزی را همتای خدا قرار نده که شرک ظلم بزرگی است. و به این ترتیب حضرت لقمان اساسی ترین رکن ایمان و دین داری (توحید) را به فرزند جوانش یادآوری می کند.

3- عدالت طلبی و حمایت از مظلومان:
در قرآن سوره قصص آیات 15 و 23 و 28 آمده است که حضرت موسی(علیه السلام) جوانی عدالت طلب و حامی مظلومان بود و به همین جهت در سرزمین مصر به حمایت از شخص مظلومی برخاست.در مدین نیز جوانمردانه به کمک دختران شعیب(علیه السلام) رفت و گوسفندان آنها را از چاه آب کشید بیرون.

4- حق پذیری:
قرآن کریم برخی از جوانان اصحاب کهف را چنین می داند و می فرماید: ما داستان آنان را به حق بر تو بازگو می کنیم. آن ها جوانانی بودند که به پروردگارشان ایمان آوردند و ما بر هدایشتان افزودیم.

5- تلاش و کوشش:
دوران جوانی زمان تلاش، کوشش، تحرک و نشاط است. قرآن کریم باز حضرت موسی(علیه السلام) را سمبل و الگوی یک جوان فعال، تلاشگر و پرتحرک معرفی می کند که بدون سرمایه و ثروت، ولی با تلاش و کوشش برای حضرت شعیب(علیه السلام) کار کرد و بعد از انتخاب همسر و تشکیل خانواده با ثروت تمام به شهر خود(مصر) بازگشت.

6- شهامت و شجاعت:
این دو از صفات کمال انسان به شمار می رود که بیشتر در جوانان نمود دارد. از جمله می توان حضرت داود و حضرت ابراهیم(علیهم السلام) را نام برد؛ حضرت ابراهیم(علیه السلام) با شهامت و شجاعت کامل در مقابل بت پرستان ایستاد و بت ها را شکست. حضرت داود(علیه السلام) نیز با شجاعت و شهامت و تکیه بر ایمان به خدا با ظالمی به نام جالوت که بسیار قوی بود به مبارزه پرداخت و او را شکست داد.

7- عفت و پاکدامنی:
قرآن در مورد حیا و عفت به دختران شعیب(علیه السلام) می فرماید: ناگهان یکی از آن دو(زن) به سراغ او آمد، در حالی که با نهایت حیا گام بر می داشت. در جایی دیگر حضرت یوسف(علیه السلام) را قهرمان پاکی و عفت معرفی می کند که با وجود مهیا بودن تمام زمینه های انجام گناه، با عفت و پاکدامنی از وسوسه شیطان به خدا پناه برد و با سرافرازی در آزمایش الهی پیروز شد.

8- پرهیز از افراط و تفریط:
حضرت لقمان به فرزند جوانش توصیه می کند: پسرم در راه رفتن اعتدال را رعایت کن و از صدای خود بکاه. حضرت موسی(علیه السلام) می فرماید: بهترین کارها معتدل ترین و میانه ترین آنها است.

9- خوش اخلاقی و تواضع در برابر مردم:
حضرت لقمان به فرزند جوانش سفارش می کند: پسرم با بی اعتمادی از مردم روی مگردان، و مغرورانه بر زمین راه مرو که خداوند هیچ متکبر مغروری را دوست ندارد.

10- عبادت و امر به معروف و نهی از منکر:
لقمان به فرزندش می فرماید: پسرم نماز را به پادار و امر به معروف و نهی از منکر کن و در برابر مصایبی که به تو می رسد شکیبا باش که این از کارهای مهم است.

11- خداپرستی:
قران می فرماید: خدا را بپرستید و هیچ چیز را همتای او قرار ندهید.

12- نیکی به پدر و مادر:
قرآن می فرماید: و به پدر و مادر خود نیکی کنید و همچنین به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و همسایه نزدیک.

13- یادآوری معاد و سفر قیامت:
لقمان به فرزندش می فرماید: پسرم اگر به اندازه دانه سنگین دانه خردلی (عمل خوب و بد) باشد در دل سنگی یا در گوشه ای از آسمان ها و زمین قرار گیرد خداوند آن را (در قیامت برای حساب) می آورد. خداوند دقیق و آگاه است.

14- تزکیه و تعلیم:
یک جوان از نظر قرآن کریم باید با دوبال تزکیه و تعلیم به سوی آینده و کمال پرواز کند و خود را از هرجهت به تقوا و علم مجهز سازد. قرآن می فرماید: همانگونه که تغییر قبله، نعمت را برشما کامل کردیم رسولی از خودتان در میان شما فرستادیم، تا آیات ما را بر شما بخواند و شما را پاک کند و به شما کتاب و حکمت بیاموزد و آن چه را نمی دانستید به شما یاد دهد.

پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) می فرمایند:

… هر که در جوانی، دانش آموزد، علم او هم چون نقشی است که بر سنگ حک شود و هر که در بزرگ سالی بیاموزد، کارش هم چون نوشتن بر روی آب است.

هم چنین حضرت امام صادق(علیه السلام) می فرمایند:

دوست ندارم جوان شما را جز در دو حال ببینم: دانشمند یا دانش آموز; زیرا اگر چنین نباشد، کوتاهی کرده است و چون کوتاهی کند، ضایع گشته و چون ضایع گردد، گنهکار باشد و چون گنهکار باشد، سوگند به آن که محمد را به حق برانگیخت در آتش جای گیرد.

در زمان ظهور امام زمان(علیه السلام) و حکومت آن حضرت، جوانان نقش مؤثری دارند و از جایگاه ویژه ای برخوردار خواهند بود; چنان که حضرت علی(علیه السلام) می فرماید:

اکثر یاران امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) جوانان هستند.

بازدیدها: 342