عظمت آفرینش انسان در کلام مرحوم دولابی

مرحوم میرزا اسماعیل دولابی می فرمود: بشر جاهل است و نمی‌داند اینها عبرت است. اما خورشید شما مومنین جدا است. ماه و نجوم شما هم جداست. آسمان دنیا مال اهل دنیاست. بله این نمایشی است از عالم غیب. مال دنیا عکس عالم آخرت است. دنیا سایه عالم آخرت است. شما مومنین به غیب‌کار دارید؛ «یومنون بالغیب»(۱) یعنی جایی که دیدنی نیست. با چشم سر نمی‌توان دید.
غیب عالم طبیعت و دنیا نیست. از غیب خودت به غیب راه پیدا می‌کنی. چقدر راهش نزدیک است؛ چقدر زحمت می‌کشند تا یک ستاره‌ای در آسمان دنیا پیدا کنند! کجا سرگرم شده‌اند؟! تو که دنبال ستاره هستی ببین خودت ستاره نیستی؟ تو که به ماه می‌روی خودت را نگاه کن ببین ماه نیستی؟ اصلا به نفس خودش نگاه نکرده است. به نفس‌های خودتان نگاه کنید که مجرای بینایی و دانایی خرد شماست: «من عرف نفسه عرف ربه»(۲) تمام آسمانهای غیب و شهود، همه در خود شما مکنون است. حضرت امیر(ع) فرمود: «اتزعم انک جرم صغیر و فیکَ اتطوی العالم الاکبر»(۳)
دیدی شما را چقدر بزرگ آفریده است. چون کسی که شما را آفریده است بزرگ است و آنچه را که آفریده است نیز بزرگ است. از بس مرا بزرگ آفریده است، نتوانستم خودم را پیدا کنم. از بس یمین و یسار دارم. کوچک نیستم.
اگر در این عالم سفلی آمدی و گاهی سر به زانو می‌گذاری، اهل آسمان حق دارند که تماشایت کنند. وقتی سرت را به سجده می‌گذاری ملائکه آسمان شما را نگاه می‌کنند. چون بزرگ وقتی سر به سجده بگذارد بزرگ است. آنها بزرگیش را می‌شناسند، گرچه خودم نمی‌شناسم. وقتی یک جوان سر به سجده می‌گذارد خیلی محترم است. خداوند به انسان بینایی بدهد که ببیند خداوند به ملائکه چه می‌گوید؛ اهل آسمانها را خبر می‌کند که ببینید این جوان چه می‌کند! او را از گل و خاک آفریدم، جنبه طبیعی به او دادم؛ با این وجود مرا سجده می‌کند. ملائکه مامور آفریده شده‌اند و این عالم طبیعت را ندارند. می‌بینند عبدی سر روی زمین گذارده است و خدا را سجده می‌کند.
یک بچه ده ساله وقتی نماز می‌خواند و سر به سجده می‌گذارد و می‌گوید: «سبحان ربی الاعلی و بحمده» چقدر شیرین است! چقدر توجه دارد و حواسش جمع است! بنده آرزو کردم یک بار آن جور نماز بخوانم. نه هم و غم دارد، نه به فکر درس و مدرسه و بازار و زندگی است. آن وقت خدا ملائکه را خبر می‌کند که ببینید این بچه چه می‌کند! چگونه مرا سجده می‌کند! در بعضی جاها آمده است که پدر و مادرش را هم می‌آمرزد. یک بچه وقتی می‌گوید: «بسم الله الرحمن الرحیم» خدا می‌گوید: پدر و آبا و اجدادش را بیامرزید. دستگاه بالا، ذکر خدا را خیلی محترم می‌شمارند.
۱-سوره بقره، آیه ۳٫
۲-غرر الحکم، حکمت ۷۹۳۴٫
۳-آیا گمان می‌کنی که جرم کوچکی هستی در حالی که جهان بزرگ در تو پیچیده شده است.