عهدنامه امام علي علیه السلام به اهالي نجران

نجران، ناحيه اي است در سرزمين يمن، كه در منتهي اليه اين سرزمين در سمت مكه معظمه قرار دارد و نجران بن زيدان بن سباء بن يشجب، آن را بنا نهاد.(1).
در صدر اسلام، اهالي اين ناحيه بر دين مسيحيت بوده و سران آن براي مباهله با پيامبر صلی الله علیه و آله  عازم مدينه منوره شدند، ولي پس از آن كه با صداقت و صميميت رسول خدا صلی الله علیه و آله رو به رو شدند، پيمان صلحي با آن حضرت امضا و از آن پس در پناه حكومت اسلامي قرار گرفتند.
روايت شد كه پيامبر صلی الله علیه و آله، به خاطر فتنه انگيزي هاي يهود و نصاري و ضديت آنان با اسلام و مسلمانان، سفارش كرد كه پس از وي، آنان را از جزيرة العرب اخراج و اين سرزمين بزرگ را از لوث وجود آنان خالي گردانيده و تنها مسلمانان را در آن، مقيم گردانند. به همين جهت عمر بن خطاب (دومين خليفه مسلمين) در عصر خلافت خود، اهالي نجران را از يمن اخراج و آنان را به سرزمين عراق كوچانيد.
اما هنگامي كه حضرت علي علیه السلام به خلافت رسيد و جهت مبارزه با اصحاب جمل، عازم عراق شد و پس از پيروزي در جنگ جمل، مقر خلافت خود را به كوفه منتقل كرد، سران و بزرگان نجران پيمان نامه خويش با رسول خدا صلی الله علیه و آله را گرفته و به خدمت اميرمؤمنان علیه السلام رسيدند و خواستار بازگشت به سرزمين سابق خويش، يعني نجران يمن شدند.
حضرت علي علیه السلام به خاطر مصالحي، درخواستشان را نپذيرفت و به آنان توصيه نمود، كه در نجران عراق باقي بمانند. بدين جهت، پيمان نامه اي براي آنان نوشت و آنان را در باقي ماندن در سرزمين عراق، راضي گردانيد.
آن حضرت در دهم جمادي الثاني، سال 37 قمري اين پيمان نامه را براي مسيحيان نجران مقرر فرمود: بسم الله الرحمن الرحيم. هذا كتاب من عبدالله علي بن ابي طالب امير المؤمنين لأهل النجرانية، انّكم اتيتموني بكتاب من نبيّ الله صلی الله علیه و آله فيه شرط لكم علي انفسكم و اموالكم و انّي وفيت لكم بما كتب لكم محمد صلی الله علیه و آله و ابوبكر و عمر، فمن أتي عليهم من المسلمين فليف لهم و لا يضاموا و لا يظلموا و لا ينتقض حق من حقوقهم. و كتب عبدالله بن ابي رافع، لعشر خلون من جمادي الآخره، سنة سبع و ثلاثين، منذ ولج رسول الله صلی الله علیه و آله المدينة.(2)
اين پيمان نامه را كه كاتب آن حضرت، يعني عبيدالله، يا عبدالله بن ابي رافع تحرير نمود، سندي مهم براي حفظ و امنيت نصاراي نجران عراق گرديد.
1- آثار البلاد و اخبار العباد (ذكريا بن محمد قزويني)، ص 126 2- نك: الخراج (ابويوسف، يعقوب بن ابراهيم)، ص 74؛ معجم البلدان (ياقوت حموي)، ج5، ص 269 و جمهرة رسائل العرب، ج1، ص 82، رقم 53

منبع: تبیان