فلسفه وجودی امام مهدی (عج) در عصر غیبت

1. حجت الهی بودن در عصر غیبت

امامان معصوم (ع) همیشه حجت‌های روشن خداوند بر زمین هستند. حتی اگر امام مهدی (عج) غایب باشد، وجود ایشان تضمین‌کننده جریان هدایت و براهین الاهی است.

نعمانی از امام علی (ع) نقل می‌کند:

«زمین هیچ‌گاه از حجتی که برای خدا با دلیل قیام کند، خالی نمی‌ماند؛ آن حجت یا ظاهر است یا پنهان.»
(الغیبة، ص 136)

این اصل در مورد دیگر امامان نیز آمده و نشان می‌دهد که غیبت، خلأ هدایت ایجاد نمی‌کند.

2. واسطه فیض الهی بودن

امامان واسطه نزول برکات الهی هستند. امام سجاد (ع) می‌فرماید:

«ما امان اهل زمین هستیم؛ به واسطه ما باران رحمت خدا نازل می‌شود و زمین از بلا محفوظ می‌ماند.»
(الاحتجاج علی أهل اللجاج، ج 2، ص 317)

زیارت جامعه کبیره نیز به این اثر اشاره دارد که خداوند به واسطه امامان، نعمت‌ها و آرامش را به زمین ارزانی می‌دارد.

3. بهره‌مندی مردم از امام در غیبت

امام صادق (ع) در پاسخ به سؤال درباره استفاده مردم از امام غایب فرمود:

«مانند خورشید پشت ابر است.»
(امالی، ص 186)

یعنی حتی اگر حضور امام محسوس نباشد، نور هدایت ایشان همچنان برای مردم اثرگذار است. علامه حلی نیز تصریح می‌کند که وجود امام یک لطف همگانی است و اگر غیبت دارند، به دلیل اعمال ناشایست انسان‌هاست.

4. افاضات علمی و عنایات ربانی

امام مهدی (عج) به مؤمنان توجه دارند و بلاها را برطرف می‌کنند. سعید بن عبدالله راوندی نقل می‌کند:

«ما ذکر شما را فراموش نمی‌کنیم و به واسطه ما خداوند بلاها را از شیعیان برطرف می‌سازد.»
(الخرائج و الجرائح، ج 2، ص 902–903)

این توجه و عنایت ویژه، نشان‌دهنده استمرار برکات وجود امام حتی در دوران غیبت است.

فلسفه وجودی امام مهدی (عج) در عصر غیبت بر چهار محور اصلی استوار است: حجت بودن، واسطه فیض بودن، بهره‌مندی مردم از نور ولایت و افاضات علمی و عنایات ربانی. به این ترتیب، غیبت امام نه تنها خلأیی در هدایت ایجاد نمی‌کند. بلکه سبب رشد معنوی مؤمنان و استمرار جریان فیض الهی در جهان می‌شود.