مبدأ تاریخ اسلام: از بنای کعبه تا هجرت پیامبر(ص)

تاریخ عرب قبل از اسلام، مبدأ مشخص و ثابتی نداشت و هر واقعه مهم، مبدأ تاریخ حوادث بعدی قرار می‌گرفت. با وقوع حادثه‌ای تازه، ترتیب تاریخی گذشته تغییر می‌کرد و تاریخ جدیدی بنیان نهاده می‌شد. در واقع، هر یک از قبایل عرب، بنا به اهمیت رخدادهای خود، مبدأ تاریخ مختص به خود را داشتند.

مهم‌ترین مبدأهای تاریخ در میان عرب عدنانی و بنی اسماعیل

بر اساس منابع تاریخی، مهم‌ترین رخدادهایی که به ترتیب، مبدأ تاریخ عرب عدنانی و بنی اسماعیل بوده‌اند، عبارت‌اند از:

1. ورود اسماعیل بن ابراهیم (علیهما السلام) به مکه و بنای کعبه توسط ایشان و پدرشان.

2. پراکنده شدن فرزندان معد بن عدنان و شکل‌گیری قبایل مختلف عرب.

3. آغاز ریاست عمرو بن لحی خزاعی که دین حضرت ابراهیم (حنیف) را دگرگون کرد و بت‌پرستی را در مکه رواج داد.

4. وفات کعب بن لؤی، جد هفتم پیامبر اکرم (ص) که برای مدت طولانی تاریخ قریش بر آن استوار بود.

5. واقعه غدر (حدود 256، 200 یا 150 سال پیش از بعثت) که طایفه بنی یربوع بر فرستادگان پادشاه حمیری تاختند و پرده‌های کعبه را غارت کردند.

6. وفات قصی بن کلاب، جد چهارم پیامبر اکرم (ص).

7. واقعه عام الفیل، در سال ولادت پیامبر، که ابریکه حبشی با سپاهیان خود برای ویران کردن کعبه حرکت کرد و به عذاب الهی هلاک شد.

8. جنگ‌های عام الفجار، شامل دو دوره جنگ میان قبیله قیس عیلان از یک طرف و قریش و بنی کنانه از طرف دیگر، که پیامبر در جنگ دوم حضور یافت.

9. مرگ هشام بن مغیره مخزومی، پدر ابو جهل و عموی خالد بن ولید.

10. حلف الفضول، که برخی منابع آن را مبدأ تاریخ برخی از بنی اسماعیل می‌دانند.

11. تجدید بنای کعبه توسط قریش، پنج سال پیش از بعثت پیامبر.

12. بعثت پیامبر اکرم (ص) و رخدادهای مربوط به محصور شدن بنی هاشم و بنی‌مطلب در شعب ابی‌طالب، که برخی مورخان از جمله یعقوبی، طبری و مسعودی، آن را مبدأ تاریخ قرار داده‌اند.

13. هجرت پیامبر از مکه به مدینه، که در سال چهاردهم بعثت رخ داد و به عنوان مبدأ تاریخ هجری قمری و هجری شمسی مسلمانان شناخته شد و تا امروز معتبر است.

مبدأ تاریخ در قبایل عرب

قبایل عرب قبل از اسلام، بر اساس حوادث مهم زندگی خود، مبدأهای مختلفی برای تاریخ‌شان داشتند. برخی از این مبدأها عبارت بودند از:

• فرزندان آدم تا بعثت نوح

• بعثت نوح تا وقوع طوفان

• طوفان تا آتش ابراهیم

• فرزندان ابراهیم و بنی اسحاق، تا دوران حضرت یوسف، موسی، داود و سلیمان

• بنی اسماعیل، از بنای کعبه تا پراکندگی فرزندان معد بن عدنان

همچنین هر قبیله، سال‌های معروف و جنگ‌های مهم خود را مبدأ تاریخ می‌دانست؛ مانند:

• عام التحالف و عام الفساد

• یوم بسوس و یوم جبله

• جنگ‌های اَوس و خزرج

• سال‌های پراکندگی و مهاجرت قبایل از تهامه به مناطق دیگر

این روش نشان می‌دهد که پیش از هجرت پیامبر، تاریخ عرب تابع رویدادهای محلی و مهم هر قبیله بوده است و هیچ مبدأ یکسان و ثابتی وجود نداشت.

در نهایت، با هجرت پیامبر از مکه به مدینه، هجرت پیامبر اکرم (ص) به مبدأ مشترک تاریخ اسلامی تبدیل شد. این تحول، یکپارچگی تاریخی در میان مسلمانان ایجاد کرد و از آن زمان، هجری قمری و هجری شمسی بر اساس این رخداد ثبت گردید.

منابع و مأخذ

• مروج الذهب، ج 2، ص 380

• التنبیه و الاشراف، ص 167–180

• تاریخ حمزه، ص 93–96

• نهایة الأرب، ص 417

• ترجمه تاریخ یعقوبی، ج 1، ص 282

• مسعودی، تاریخ العرب و سایر آثار تاریخی

 

 

 

eheyat

Views: 0