نقشه راه ۵۰ سال آینده انقلاب اسلامی | دکتر یداله جوانی

نقشه راه ۵۰ سال آینده انقلاب اسلامی | دکتر یداله جوانی

چکیده:

در چهلمین سال انقلاب اسلامی، مرکز الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی پس از هفت سال ، موفق به طراحی و تدوین سند الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت گردید و از آن رونمایی کرد. از این سند می توان به عنوان نقشه راه ۵۰ سال آینده انقلاب اسلامی و موقعیت ایران در سال ۱۴۴۴ یاد کرد. این سند مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفته ، ضمن تقدیر و تشکر از دست اندرکاران طراحی و تدوین آن، معظم له دستگاه ها، نهادها و صاحبان فکر واندیشه را برای تکمیل و ارتقاء آن در یک بازه زمانی ۲ ساله فراخوان نمودند. این سند شامل پنج بخش مبانی، آرمان ها ، رسالت ، افق و تدابیر است. در بخش مبانی، با بهره گیری از آموزه های دینی، مبانی خداشناختی، جهان شناختی ، انسان شناختی ، جامعه شناختی، ارزش شناختی و دین شناختی مورد توجه واقع شده و به اختصار این مبانی بیان شده است. پس از بیان آرمان ها مبتنی بر این مبانی، از تمدن سازی اسلامی به عنوان رسالت نظام جمهوری اسلامی و ملت ایران در عصر حاضر یاد شده است. مختصات و ویژگی های ایرانی پیشرفته با نهادینه شدن ارزش های اسلامی در یک افق ۵۰ ساله، به خوبی در حوزه های گوناگون ترسیم شده است. بر اساس این افق، پیش بینی شده است که تا سال ۱۴۴۴ ایران به پیشتاز در تولید علوم انسانی اسلامی و فرهنگ متعالی در سطح بین المللی تبدیل شده و در میان پنج کشور پیشرفته جهان در تولید علم و فناوری جای گرفته و از اقتصادی دانش بنیان، خوداتکا ومبتنی بر عقلانیت و معنویت اسلامی برخوردار، و دارای یکی از ۱۰ اقتصاد بزرگ دنیا باشد. در این سند پیش بینی شده تا آن زمان، فقر، فساد و تبعیض از کشور ریشه کن گردیده و همگان ضمن برخورداری از تأمین اجتماعی جامع، به نظام قضایی عادلانه دسترسی آسان خواهند داشت.

 

مقدمه:

هر جامعه و کشور دارای آرمان و اهداف والا، برای تحقق ارزش های مورد نظر، نیازمند به نقشه راه است. برنامه های سالانه و پنج ساله ، بیست ساله و بیشتر، در واقع نوعی نقشه راه برای رسیدن به اهداف بلند مدت تعریف شده و مبتنی بر آرمان ها می باشد. انقلاب اسلامی که جوهره آن یک حرکت مستمر تعالی بخش است ، مبتنی بر یک سری مبانی، اصول و ارزش ها، دارای آرمان مشخص تمدن سازی است. جوهره انقلاب ، یعنی حرکت با ویژگی پیشرفت در ابعاد مادی و معنوی برای نیل به اهداف معینی است. هدف معین مبتنی بر آرمان در انقلاب اسلامی، پی ریزی تمدن اسلامی و تحقق حیات طیبه است. بنابراین انقلاب اسلامی ، یک حرکت کور، بی هدف و سردرگم نیست. تمام دشمنی های دشمنان در چهل سال گذشته با انقلاب اسلامی ، به دلیل ترس و وحشت آنان از تحقق آرمان و ارزش هایی است که این انقلاب با حرکت پرشتاب خود ، آنها را دنبال می کند. آرمان ها ، ارزش ها و اهدافی که تحققش ، سیمای جهان را تغییر داده ، مستکبرین را به زیر کشیده و مستضعفین و خداپرستان را قدرت می بخشد . بر مبنای چنین نگاهی مقام معظم رهبری ، برای حرکت انقلاب اسلامی تا تحقق کامل اهداف، یک فرآیند پنج مرحله ای را مشخص و تعریف نموده اند؛

• مرحله مبارزه و پیروزی انقلاب اسلامی با فروریختن رژیم طاغوت
• مرحله نظام سازی با تعیین ساختارهای سیاسی و نهادها
• مرحله دولت سازی اسلامی
• مرحله ساخت جامعه اسلامی
• مرحله ساخت تمدن اسلامی

بسیار بدیهی و روشن است که هر یک از این مراحل به نقشه راه و برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت نیاز دارد. ده ها سال طول کشید تا انقلاب اسلامی با مبارزات ملت ایران به رهبری علمای شیعه و در رأس آن حضرت امام خمینی (ره) به پیروزی رسید. مبارزه علیه رژیم سلطنتی و طاغوتی با ریشه ها و بنیان های ۲۵۰۰ ساله و فرو ریختن آن ، یک مرحله زمان بر بود. پس از پیروزی انقلاب مرحله نظام سازی به رغم همه مشکلات و کارشکنی ها انجام گرفت. اکنون انقلاب در مرحله سوم و ساخت دولت اسلامی قرار دارد. عبور از مرحله سوم و چهارم برای شکل دهی به تمدن اسلامی و رسیدن به حیات طیبه که همانا مرحله پنجم می باشد؛ نیازمند هدفمند کردن حرکت انقلاب اسلامی مبتنی بر مبانی ، اصول و ارزش ها است. اکنون و در چهل سالگی انقلاب اسلامی، الگوی این حرکت با مختصات و ویژگی های مشخص و استاندارد شده ، تحت عنوان «الگوی پایه ی اسلامی ایرانی پیشرفت» تدوین شده ، برای نقد، ارزیابی ، اصلاح و تکمیل ، از سوی مقام معظم رهبری به برخی از دستگاه هاو نهادها ابلاغ شده است. این الگوی پایه ، در واقع نقشه راه ۵۰ سال آینده جمهوری اسلامی را ترسیم می نماید. این نوشتار ، به دنبال تبیین و شرح کوتاهی از این الگوی پایه می باشد.

چگونگی تهیه الگوی پایه

با ابتکار رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در حدود هشت سال قبل، موضوع  راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی ایران مطرح و برضرورت تهیه آن تأکید گردید. در همین راستا مرکز الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی شکل گرفت و رسالت خود را تدوین الگوی یاد شده قرار داد. پس از هفت سال از شکل گیری این مرکز از سند «الگوی پایه پیشرفت اسلامی ایرانی» رونمایی شد. مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در خصوص این الگو و چگونگی تهیه و تدوین آن، با انتشار بیانیه ای ، چگونگی تدوین الگوی پایه را اعلام داشت. در این بیانیه آمده است: «پیروزی انقلاب اسلامی ایران هنگامی کامل می شود که کشور به جایگاهی در خور ظرفیت های بنیادین معنوی و مادی اش دست یابد. این ظرفیت ها در مقایسه با ظرفیت های بسیاری از کشورها چنان عظیم است که جایگاهی در خور آن فاصله زیادی با وضع فعلی کشور دارد. رسیدن به آن جایگاه شایسته با پیشرفت کشور بر طبق الگویی علمی و عملیاتی تحت تعالیم عالیه اسلامی و با استفاده از دستاوردهای متقن بشری و تجارب بومی و جهانی و متناسب با مقتضیات ایرانی میسر می شود که به ابتکار رهبر معظم انقلاب اسلامی بر طبق نقشه راه علمی و به همت بیش از سه هزار تن از متفکران و متخصصان و صاحب نظران و چند هزار تن از جوانان فرزانه تدوین شده و در معرض بررسی و ارتقا از سوی دستگاه ها و نخبگان قرار گرفته است.»

ویژگی های الگوی پایه پیشرفت

بر اساس بیانیه منتشر شده مرکز الگوی پیشرفت ، سند تدوین شده از ویژگی هایی در خور تأمل برخوردار است. در این بیانیه آمده: « واقع بینی و آرمان گرایی ، صراحت و ایجاز، بالادستی و عملیاتی بودن ، انسجام و تحول آفرینی از ویژگی هایی است که در طراحی الگو مطمع نظر بوده است. برای طراحی الگو، مطالعات و تحقیقاتی از جمله تحت عناوین سنت الهی، تحلیل تاریخ اسلام و ایران، تبیین پیشرفت از نگاه امام راحل و مقام معظم رهبری، معنویت در زندگی ، تحلیل و ارزیابی نظریه ها و تجربیات جهانی توسعه، آینده پژوهی ایران و جهان ، قابلیتهای ماندگار ملی، مسأله شناسی ایران، آسیب شناسی اسناد و برنامه ای کشور و گفتمان پیشرفت ، انجام گرفته و نتایج آن مورد استفاده قرار گرفته است. تا کنون بیش از نود هزار صفحه از این نتایج تدوین گردیده و قابل استفاده محققان است.

فراخوان رهبر معظم انقلاب برای تکمیل و ارتقای الگوی پایه

در پی تدوین الگوی پایه ی اسلامی ایرانی پیشرفت و رونمایی از آن، رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت امام خامنه ای ^{مدظله العالی}، دستگاه ها، مراکز علمی، نخبگان و صاحب نظران را به بررسی عمیق ابعاد مختلف سند تدوین شده و ارائه ی نظرات مشورتی جهت تکمیل و ارتقای این سند بالا دستی فراخواندند. در بخش ابتدایی متن ابلاغی مقام معظم رهبری آمده است: «خداوند جلّ و اعلا را سپاس می گزارم که با هدایت و توفیق او تلاش نظام مند چند هزار تن از صاحب نظران و استادان دانشگاهی و حوزوی و فرزانگان جوان برای طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پس از هفت سال در چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی به نتیجه رسید. این سند اهم مبانی و آرمانهای پیشرفت را تدوین کرده و افق مطلوب کشور را در پنج دهه ی آینده  ترسیم و تدابیر مؤثر برای نیل به آن را طراحی کرده است که با تحقق آن، که کاری عظیم و دشوار امّا ممکن و شیرین است، کشور راه پیشرفت را خواهد پیمود و طلیعه ی مبارک تمدن نوین اسلامی ایرانی در زیست بوم ایران رخ خواهد نمود. ان شاءالله »

حضرت امام خامنه ای در این ابلاغیه ، ضمن تقدیر و تشکر از متفکران و استادان و صاحب نظرانی که در تهیه و طراحی این سند ایفای نقش داشته اند، دستگاه ها ، نهادها و مجموعه هایی چون ، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجلس شورای اسلامی، دولت، شورای عالی امنیت ملی ، شورای عالی انقلاب فرهنگی ، شورای عالی فضای مجازی، دانشگاه ها و  حوزه های علمیه ، صدا و سیمای جمهوری اسلامی و دستگاههای تبلیغی و رسانه ای رسمی کشور و همچنین مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را موظف به انجام اقدامات لازم، جهت تکمیل و ارتقای این الگو نمودند.

جایگاه سند الگوی پایه

از متن ابلاغ مقام معظم رهبری به دستگاه ها ، به وضوح برداشت می شود که این سند پس از نهایی شدن، بعد از قانون اساسی و در جایگاه دوم اسناد بالادستی قرار خواهد داشت. در متن این ابلاغ آمده است : «مجمع تشخیص مصلحت نظام سند پیوست را به عنوان چارچوب بالادستی سیاست های کلی مورد ملاحظه قرار دهد و پیشنهادهای تکمیلی برای حصول اطمینان از کفایت آن در جایگاه یاد شده ارائه کند و پس از ابلاغ نسخه نهایی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ، سیاستهای کلی نظام را برای انطباق با الگو بازنگری نماید.»

همچنین در این ابلاغ خطاب به مجلس آمده است :« مجلس شورای اسلامی با نگاه ملی به بررسی سند حاضر بپردازد و نکات ضروری برای ارتقای آن را به عنوان سند بالادستی قوانین برنامه ای کشور پیشنهاد نماید و تمهیدات لازم را برای تهیه و تصویب طرح ها ولوایح برنامه ای درچارچوب نسخه نهایی آن مقرر سازد.»

چارچوب و بخش های سند الگوی پایه

سند الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت که در تاریخ یکشنبه ۲۲ مهر سال جاری مقام معظم رهبری  آن را به دستگاهها  برای بررسی و تکمیل و ارتقا در یک دوره زمانی ۲ساله ابلاغ نمودند ، در پنج بخش تدوین شده است. بخش های سند شامل موارد ذیل است:

الف) مبانی           ب) آرمان ها           ج) رسالت          د) افق                 هـ ) تدابیر

الف- بخش مبانی سند الگوی پایه

در بخش مبانی سند الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت ، مبانی اصلی در جهان بینی توحیدی و الهی مورد توجه قرار گرفته است. این مبانی عبارت است از :

• مبانی خداشناختی
• مبانی جهان شناختی
• مبانی انسان شناختی
• مبانی جامعه شناختی
• مبانی ارزش شناختی
• مبانی دین شناختی

در این بخش ، سند به ارائه شناختی دقیق و مختصر از این مبانی در جهان بین الهی پرداخته است. در این سند بر اساس مبانی یاد شده ، مهم ترین گزاره ها شناختی عبارت است از :

• خدامحوری و توحید، اساس و محور بنیادین حیات فردی و اجتماعی مؤمنان است
• جهان با عوالم غیب و شهودش ، سرشت توحیدی دارد و مراتب روحانی، مادی، دنیوی و اخروی اش ، پیوسته در مسیر تکامل و تعالی به سوی خداست.
• هدف از آفرینش انسان، معرفت و عبادت پروردگار و در پرتو آن، دستیابی به مقام قرب و خلیفه الهی است.
• جامعه به عنوان بستر تعامل و مشارکت درجهت تأمین انواع نیازها و شکوفایی استعدادها ، نافی هویت فردی، اختیار و مسئولیت اعضا نیست ولی می تواند به بینش ، گرایش ، منش، توانش و کنش ارادی آنها جهت دهد و از افراد به ویژه نخبگان اثر پذیرد.
• ارزش ها ریشه در واقعیات دارند و اصول آن ها ثابت، مطلق و جهان شمول است. اصول ارزش ها از طریق عقل و فطرت و تفصیل آن از طریق کتاب و لیست قابل کشف است.
• دین دستگاه جامع معرفتی- معیشتی است که از سوی خداوند متعال برای تأمین کمال و سعادت دنیوی و اخروی آدمیان نازل شده است . دین کامل، جهان شمول و نهایی، دین اسلام است.

ب- آرمان ها

آرمان های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ، ارزش های بنیادین فرازمانی و فرامکانی جهت دهنده پیشرفت است. مبنایی ترین این ارزش ها، نیل به خلیفه الهی و حیات طیبه است. اهم این ارزش های تشکیل دهنده حیات طیبه عبارتند از : معرفت به حقایق ، ایمان به غیب، سلامت جسمی و روانی، مدارا و همزیستی با هم نوعان ، رحمت و اخوت با مسلمانان ، مقابله مقتدرانه با دشمنان ، بهره برداری کارآمد و عادلانه از طبیعت، تفکر و عقلانیت ، آزادی مسئولانه ، انضباط اجتماعی و قانون مداری، عدالت هم جانبه، تعاون، مسئولیت پذیری ، صداقت ، نیل به کفاف، استقلال ، امنیت و فراوانی.

ج- رسالت

در این سند بر اساس مبانی و آرمان ها ، رسالت ملت ایران و نظام جمهوری اسلامی ، این چنین توصیف شده است:

«رسالت ملت و نظام جمهوری اسلامی ایران، حرکت عقلانی، مؤمنانه و متعهدانه در  جهت ایجاد تمدن نوین اسلامی متناسب با آرمان ها در زیست بوم ایران است.»

د- افق

سند الگوی پایه پیشرفت اسلامی ایرانی، وضعیت ایران را در یک افق ۵۰ ساله ترسیم می نماید. به عبارت دیگر این الگو ویژگی های ایران در ۹۰ سالگی انقلاب اسلامی در حوزه های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، علمی، فرهنگی، سیاسی، منطقه ای و جهای را پیش بینی و توصیف می نماید.

برخی از ویژگی های ایران در ۹۰ سالگی انقلاب بر اساس افق ترسیم شده در این سند عبارت است از:

• در سال ۱۴۴۴ هجری شمسی مردم ایران دیندار، عموماً پیرو قرآن کریم ، سنت پیامبر ^{صلی الله علیه و آله و سلم} و اهل بیت ^{علیهم السلام} و با سبک زندگی و خانواده اسلامی ایرانی و روحیه جهادی ، قانون مدار ، پاسدار ارزشها، هویت ملی و میراث انقلاب اسلامی، تربیت یافته به تناسب استعدادها و علاقه تا عالی ترین مراحل معنوی، علمی و مهارتی و شاغل در حرفه متناسب اند و از احساس امنیت، آرامش، آسایش ، سلامت و امید زندگی در سطح برتر جهانی برخوردارند.
• تا ۱۴۴۴ ایران به پیشتاز در تولید علوم انسانی اسلامی و فرهنگ متعالی در سطح بین المللی تبدیل شده و در میان پنج کشور پیشرفته جهان در تولید اندیشه ، علم و فناوری جای گرفته است.
• تا سال ۱۴۴۴ ایران از اقتصادی دانش بیان ، خود اتکا و مبتنی بر عقلانیت و معنویت اسلامی برخوردار، و دارای یکی از ده اقتصاد برتر دنیا است.
• تا سال ۱۴۴۴ سلامت محیط زیست و پایداری منابع طبیعی ، آب ، انرژی و امنیت غذایی با حداقل نابرابری فضایی در کشور فراهم شده ، کشف منابع ، خلق مزیت ها و فرصت های جدید و وفور نعمت برای همگان، رعایت عدالت بین نسلی حاصل شده است.
• تا سال ۱۴۴۴ ، فقر ، فساد و تبعیض در کشور ریشه کن گردیده و تکامل عمومی و تأمین اجتماعی جامع و فراگیر و دسترسی آسان همگانی به نظام قضایی عادلانه تأمین شده است.
• در سال ۱۴۴۴ ایران از نظر سطح کلی پیشرفت و عدالت ، در شمار چهار کشور برتر آسیا و هشت کشور برتر دنیا شناخته می شود و دارای ویژگی های برجسته جامعه اسلامی و خاستگاه تمدن اسلامی ایرانی است. (ان شاء الله- به حول و قوه الهی)

هـ- در بخش پایانی این سند، ۵۶ تدبیر برای تحقق الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت منظور شده است.

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 257