نگاتیـوهای معترض| نیم نگاهی به فیلمهایی که انقلاب را، موضوع اصلی خودشان قرار دادند

بحران

داستان این فیلم ماندگار در آخرین روزهای حکومت پهلوی و در بحبوحه انقلاب اسلامی می‌گذرد. وقتی کاخ‌ها مورد هجوم نیرو‌های انقلابی مردمی قرار می‌گیرد، چند تن از وابستگان به دربار و صاحب منصبان شاه در کاخی به دام می‌افتند و نمی‌توانند از آن خارج شوند. کیف‌های آنها حاوی اسناد و مدارک و جواهرات است. آنها نمی‌خواهند این کیف به‌دست نیرو‌های انقلابی بیفتد؛ به همین دلیل آن را در محوطه کاخ مخفی کرده و بعد از آن اقدام به‌خودکشی دسته جمعی می‌کنند. یکی از این افراد به‌طور اتفاقی زنده می‌ماند و موفق می‌شود از کاخ بیرون بیاید. او بعد از مدتی از کشور خارج می‌شود و به آمریکا مهاجرت می‌کند. در آنجا او با دیگر عمال رژیم نقشه‌ای می‌کشند تا بتوانند کیف حاوی اسناد و مدارک و جواهرات را از محوطه کاخ خارج کنند اما هنگام این عملیات توسط نیرو‌های انقلابی شناسایی و کشته می‌شوند. کارگردانی این فیلم را علی اصغر شادروان به‌عهده داشته است و بازیگرانی مانند محمد کاسبی، جعفر دهقان، علی پویان، فرید کشن فلاح، اکبر منصور فلاح، محمد رضا باقری، اعظم بهرامی و نازیه شاملو در آن به نقش آفرینی پرداخته‌اند.

تشریفات

این فیلم یکی از خاطره انگیز‌ترین ساخته‌های سینمایی کارگردان و بازیگر سینما، مهدی فخیم‌زاده به‌حساب می‌آید. تشریفات درباره جوانی به نام حسن مطرب است که برای دزدی به خانه اعیانی می‌رود. در خانه کناری روحانی به نام توحید در حال سخنرانی کردن برای مردم است. او آنها را به مخالفت با رژیم ستمشاهی می‌شوراند. در همین هنگام محله توسط نیرو‌های امنیتی محاصره می‌شود و حسن مطرب نیز هنگام فرار دستگیر شده و در زندان به‌علت شباهت با روحانی مذکور، مورد شکنجه قرار می‌گیرد. بعد از انجام بازجویی مأموران پی می‌برند که او توحید نیست اما او را با دعده و وعید یک زندگی مرفه به شکل توحید در می‌آورند و در یک مصاحبه تلویزیونی شرکت می‌دهند. او نقشش را به خوبی ایفا می‌کند و به تعریف از رژیم شاه می‌پردازد و از زندگی مرفهی برخوردار می‌شود. اما برخورد‌های مردم کوچه و بازار و پدر توحید به او تلنگر می‌زند و او علیه رژیم شاه سخنرانی می‌کند. حسن مطرب را زندانی می‌کنند و پس از مدتی به دار می‌آویزند. مهدی فخیم‌زاده، احمد هاشمی، علی شعاعی، مهوش صبرکن، نعمت حقیقی، احمد قدکچیان و هوشنگ نیک رفتار از بازیگران این فیلم به یاد ماندنی هستند.

جای امن

جای امن یکی از نخستین فیلم‌هایی بود که با پیرنگ داستانی تظاهرات مردمی ساخته شد. داستان این فیلم درباره خواهر و برادری به نام سعید و فاطمه است که قصد فیلمبرداری و عکاسی از صحنه‌های خونینن تظاهرات مردمی انقلاب را دارند. سعید هنگام فیلمبرداری مورد اصابت تیر قرار می‌گیرد و دوربین را به فاطمه می‌سپارد. مردم سعید را به بیمارستان منتقل می‌کنند. ثابت‌پور که از مأموران ساواک است، شاهد این ماجرا است و به تعقیب فاطمه می‌پردازد. فاطمه به خانه‌ای پناه می‌برد و دوربین را در آنجا به امانت می‌گذارد. ثابت‌پور که از پیدا کردن فاطمه در مانده شده، خلع مقام می‌شود و به بیمارستان می‌رود. سعید در بیمارستان شهید می‌شود. ثابت‌پور برای یافتن فاطمه به بهشت زهرا سلام‌الله علیها می‌رود و در آنجا با گزارش یک مأمور مخفی ساواک به فاطمه برخورد می‌کند و به‌دلیل کینه‌ای که از او دارد، او را مورد اصابت تیر قرار می‌دهد. در ‌‌نهایت فاطمه هم که در آستانه شهادت است، ثابت‌پور را می‌کشد و از پا در می‌آورد. جای امن به کارگردانی مجتبی راعی ساخته شده است. محمود پاک نیت، سودابه آقاجانیان، فرانک آراسته جو، فریبرز سمندر‌پور، حسن جوهر چی و حسین یاری هم از بازیگرانی هستند که در آن ایفای نقش کرده‌اند.

سریال‌هایی که در بستر انقلاب شکل گرفتند

وقتی تصویر فریاد می‌زند

ساخت سریال‌هایی با موضوع انقلاب اسلامی کمی فرا‌تر از آثار مناسبتی است. متولیان رسانه ملی در سال‌های گذشته ثابت کرده‌اند که حساسیت زیادی در ساخت این سریال‌ها نشان می‌دهند و همین، باعث توفیق این سریال‌ها از نگاه مردم شده است. بعضی از این سریال‌ها به‌دلیل داشتن قصه‌ای محکم و استفاده از بازیگران مطرح، درنظرسنجی‌های مردمی اقبال بیشتری داشته‌اند. ساخت این دست سریال‌ها همچنان ادامه دارد تا نسل امروز هم با روزهای پر حادثه انقلاب آشنا شوند.

تا صبح

این سریال در زمان پخش خود با اقبال عمومی زیادی همراه شد. فیلمنامه این اثر کار عباس نعمتی است و کارگردانی آن را مجید جوانمرد و محمد باشه‌آهنگر به‌عهده داشته‌اند. بخشی از این سریال در دوران پیش از انقلاب و بخش دیگرش مربوط به سال‌های پس از انقلاب اسلامی می‌شود. پروانه معصومی، محمد کاسبی، مجید مظفری، امین زندگانی، ستاره اسکندری و زنده یاد عسل بدیعی از بازیگران مطرحی بودند که در این سریال به نقش آفرینی پرداختند.

ارمغان تاریکی

کارگردانی این سریال موفق را جلیل سامان به‌عهده داشته است. ارمغان تاریکی محصول سال ۱۳۸۹ است و در زمان پخش خود توانست عده زیادی را با خود همراه کرده و به سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی ببرد. داستان این سریال درباره دانشجوی رشته عکاسی به نام مجید است که در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب جذب گروهک‌های سیاسی ضد‌انقلاب می‌شود و به‌دلیل هوش و ذکاوتی که دارد، مورد اعتماد سران آن قرار می‌گیرد و مأموریت مهمی را به او واگذار می‌کنند. آرش مجیدی، امیر آقایی، سودابه بیضایی، لیلا زارع، مجید مشیری، سعیده عرب، حمیدرضا هدایتی و امیر غفارمنش از بازیگران شناخته شده این سریال به یاد ماندنی هستند. تیتراژ این سریال با شعری از عبدالجبار کاکایی، شاعر و ترانه‌سرای معروف و صدای زیبای محمد اصفهانی خیلی‌ها را به دیدن این اثر تشویق کرد. این تیتراژ به‌دلیل هماهنگی زیادی با اثر و لطافت هنری به‌عنوان یکی از تیتراژ‌های برگزیده سال‌های گذشته معرفی شد.

یک مشت پر عقاب

خیلی از منتقدان بر این باور هستند که سریال یک مشت پر عقاب با قصه محکمی که در اختیار داشت، توانست تحولی در سریال‌های انقلابی به‌وجود آورد. استفاده از بازیگران مطرح سینما، شخصیت پردازی‌های دقیق، بازی بدون اغراق و باورپذیر و فیلمنامه روان و دارای ساختار، از مؤلفه‌هایی بود که باعث استقبال مردمی از این سریال شد. این سریال با فیلمنامه فرهاد توحیدی در ۱۴ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای روی آنتن رفت. حضور بازیگران شناخته شده‌ای مانند رضا کیانیان، حامد بهداد، خزر معصومی، فریبا کامران، پرویز‌ پورحسینی، احمد آقالو، آهو خردمند، ساره بیات و اشکان خطیبی جذابیت ویژه‌ای به این سریال خاطره انگیز بخشید.

روزهای اعتراض

زمان پخش این سریال در بهمن سال ۱۳۸۴ با‌ماه محرم تلاقی پیدا کرد. با این حال نظرسنجی‌ها نشان دادند که مخاطبان این سریال از آن رضایت داشته‌اند و قصه آن را تا پایان دنبال کردند. طرح این سریال از سوی علیرضا کاظمی‌پور به حسین سهیلی‌زاده داده شد و او کارگردانی این اثر را به‌عهده گرفت. روایت داستان سریال روزهای اعتراض به سال‌های پیش از انقلاب اسلامی بر می‌گردد. زمانی که بیشتر افراد در قشر روشنفکر جامعه دچار بحران هویت شده بودند و هر یک به‌دنبال راهی برای فرار از این بحران می‌گشتند و کمتر آن را می‌یافتند. این دستمایه داستانی باعث شد روزهای اعتراض داستان چند بعدی داشته باشد. شخصیت پردازی‌های دقیق و حساب شده، کارگردانی خوب و حرفه‌ای، فیلمنامه هوشمندانه و موسیقی زیبای این اثر تلویزیونی باعث شد این سریال از محبوب‌ترین سریال‌های مناسبتی در سال ۸۴ شود. پژمان بازغی، مینا لاکانی، حبیب دهقان نسب، رضا توکلی، سارا خویینی‌ها و عبدالرضا اکبری از بازیگرانی بودند که در این سریال به ایفای نقش پرداختند.

ای ایران

ماجرای این فیلم ناصر تقوایی، کارگردان صاحب نام سینمای ما، هم در بحبوحه انقلاب می‌گذرد. لوکیشن این فیلم ماسوله است و داستان جذاب آن هنوز هم در خاطر بسیاری از ما زنده و دست نخورده باقی مانده است. هنگام اوج تظاهرات مردمی گروهبان مکوندی به ماسوله می‌رود و مردم را مورد آزار قرار می‌دهد. او برای اینکه منطقه تحت نفوذش از دیگر شهر‌ها کم نیاورد، در ماسوله هم اعلام حکومت نظامی می‌کند. مردم این شهر کوچک که از این همه استبداد به تنگ آمده‌اند، اعتراض‌ها را آغاز می‌کنند. معلم مدرسه، کسبه بازار، دانش‌آموزان و زنان کوچه و بازار با هم یکصدا می‌شوند و به وضع موجود اعتراض می‌کنند و این یکصدایی گروهبان را بر سر جای خود می‌نشاند. به گمان بسیاری از منتقدان بر‌تر سینما، اکبر عبدی درخشان‌ترین بازی خود را در این فیلم به نمایش گذاشته است. حسین سرشار، ثریا حکمت، مهران محمدی، حمید جبلی و غلامحسین نقشینه هم از دیگر بازیگران بنام این فیلم سینمایی ماندگار شدند. کلیپ این فیلم با آهنگسازی عالی ناصر چشم آذر هم تبدیل به یکی از خاطره انگیز‌ترین آواهای انقلابی شد که در خاطره‌ها مانده است.

حرفه‌ای

داستان فیلم حرفه‌ای هم به سرشت مبارزه علیه رژیم ستمشاهی می‌پردازد. سرگرد تیموری از طرف تیمسار برای کشتن یک سرهنگ نیرو‌های کماندو به‌دلیل سرکوب نکردن مخالفان رژیم در شهر قم، مأمور می‌شود. سرگرد تیموری بعد از به قتل رساندن سرهنگ، زندانی و با یک مخالف و مبارز به نام حاج‌هاشم هم سلول می‌شود. تیمسار در یک ملاقات از تیموری می‌خواهد خود را به‌عنوان یک مبارز معرفی کند و با حاج‌هاشم طرح دوستی بریزد. تیموری در راه انتقال از زندان به زندانی دیگر حاج‌هاشم را به قتل می‌رساند تا به‌عنوان نفوذی با دوستان او همراه شود. اما دوستان حاج‌هاشم به او ثابت می‌کنند که متوجه نفوذی بودن او شده‌اند. از طرفی تیمسار به‌علت مصلحت‌های سازمانی تصمیم به قتل تیموری می‌گیرد و سرگرد مهدوی را مأمور این کار می‌کند. تیموری از این نقشه اطلاع پیدا می‌کند و به جرگه مبارزان می‌پیوندد. در ‌‌نهایت هنگام فرار با خانواده‌اش، تیمسار و مهدوی را به قتل می‌رساند و خود نیز توسط نیرو‌های ساواک کشته می‌شود. کارگردانی این فیلم پر حادثه را اسماعیل فلاح‌پور به‌عهده داشته و بازیگرانی چون چنگیز وثوقی، پرویز ‌پور سینی، حسن خان بیک و… در آن نقش آفرینی کرده‌اند.

تیر باران

این فیلم برگرفته از زندگی واقعی و مبارزات انقلابی شهید سیدعلی اندرزگو است. از آنجا که داستان زندگی این شهید والا مقام مورد استقبال زیاد مردم قرار گرفت، فیلم تیرباران بیش از دیگر فیلم‌های انقلابی از شبکه‌های مختلف صدا و سیما به نمایش در آمده. شهید سیدعلی اندرزگو ازجمله مبارزان انقلابی بود که هیچ باکی از شکنجه و زندان و مرگ نداشت. او زندگی در کنار زور و استبداد را خاری می‌دانست و به پیروی از سیدو سالار شهیدان به قیام پرداخت و به‌طور مخفیانه اعلامیه‌های امام خمینی را در میان مردم پخش می‌کرد و در جمع بر ضد‌حکومت ستمشاهی سخنرانی می‌کرد. او بار‌ها برای فرار از دستگیری و ادامه مبارزات خود به تغییر چهره پرداخت. به‌طوری که حالا در اسناد محرمانه ساواک بیش از ۱۲ چهره مختلف از او به ثبت رسیده. این تغییر چهره جذابیت ویژه‌ای به داستان فیلم تیرباران بخشیده. شهید اندرزگو در ‌‌نهایت به محاصره نیرو‌های ساواک درآمد و توسط آنان تیرباران شد. کارگردانی این فیلم را علی اصغر شادروان به‌عهده داشته است و بازیگران به نامی مانند مجید مجیدی، جعفر دهقان، رضا چراغی، ناصر فروغ و مسعود نیک نام در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند.

منبع: ماهنامه فرهنگی مذهبی هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 167