هدیه ویژه و مخفی خداوند، برای چه کسانی است؟

صورت را زیبا، خلق را نیکو، انسان را خوشبو می کند، رزق را زیاد، قرض را ادا ،اندوه را برطرف و چشم را جلا می دهد. (بحار الأنوار، ج ۸۷، ص۱۵۳) وسیله ای است برای خوشنودی خدا، دوستی ملائکه، بدن را آرامش می دهد و شیطان را خشمگین می کند، چراغ و فرش قبر، جواب (دو فرشته) نکیر و منکر می باشد، مونس انسان در قیامت، تاجی برسرش و لباسی بر بدنش، نور پیش رویش، حائل بین او و آتش دوزخ خواهد بود، وسیله سنگین شدن میزان اعمال، حکم عبور بر صراط و کلید بهشت می باشد.(بحارالانوار، ج۸۷، ص ۱۶۱)

این همه پاداش به سبب کدام عمل است که هم دنیا را تامین می کند و رزق و روزی را زیاد می کند و هم آخرت را و از همه مهم تر اینکه خداوند بیان می کند برای چنین کسی پاداشی مخفی کرده ام که هیچ کسی نمی داند و باعث روشنی چشم می گردد. چه کسی، چه ویژگی که حتی خداوند پاداش وی را مخفی نگه می دارد.

در حدیثى از امام صادق علیه السلام مى خوانیم: ما من حسنه الا و لها ثواب مبین فى القرآن، الا صلاه اللیل، فان اللَّه عز اسمه لم یبین ثوابها لعظم خطرها، قال: فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّهِ أَعْیُنٍ هیچ عمل نیکى نیست مگر اینکه ثواب روشنى در قرآن براى آن بیان شده، مگر نماز شب که خداوند بزرگ ثواب آن را روشن نساخته به خاطر اهمیت آن، لذا فرموده است هیچکس نمى داند چه ثواب هایى که مایه روشنایى چشمان است براى آنها نهفته شده است. (مجمع البیان)

خداوند در قرآن سوره مبارکه سجده می فرمایند:« إِنَّمَا یُؤْمِنُ بِایَاتِنَا الَّذِینَ إِذَا ذُکِّرُواْ بهَا خَرُّواْ سُجَّدًا وَ سَبَّحُواْ بحِمْدِ رَبِّهِمْ وَ هُمْ لَا یَسْتَکْبرِونَ (۱۵) تَتَجَافىَ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ یَدْعُونَ رَبهُّمْ خَوْفًا وَ طَمَعًا وَ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ(۱۶) فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِىَ لهَم مِّن قُرَّهِ أَعْینُ جَزَاءَ بِمَا کاَنُواْ یَعْمَلُونَ(۱۷) تنها کسانى به آیات ما مى گروند که چون آن [آیات ] را به ایشان یادآورى کنند، سجده کنان به روى درمى افتند، و به ستایش پروردگارشان تسبیح مى گویند و آنان بزرگى نمى فروشند. (۱۵) پهلوهایشان از خوابگاه ها جدا مى گردد [و] پروردگارشان را از روى بیم و طمع مى خوانند، و از آنچه روزیشان داده ایم انفاق مى کنند.  هیچ کس نمى داند چه چیز از آنچه روشنى بخش دیدگان است به [پاداش ] آنچه انجام مى دادند براى آنان پنهان شده است. (۱۷)

این آیات خصوصیات مومنین را بیان می کند: سجده، تسیبح، حمد، خضوع و خشوع، انفاق، سپس به اوصاف دیگر آنها اشاره کرده مى گوید:« پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور مى شود بپا مى خیزند و رو به درگاه خدا مى آورند و به راز و نیاز با او مى پردازند (تَتَجافى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ)».

تتجافى” از ماده” جفا” در اصل به معنى برداشتن و دور ساختن است. “جنوب” جمع “جنب” به معنى پهلو است و “مضاجع” جمع “مضجع” به معنى بستر است، و دور شدن پهلو از بستر کنایه از برخاستن از خواب و پرداختن به عبادت پروردگار در دل شب است. آنها به هنگامى که چشم غافلان در خواب است مقدارى از شب را بیدار مى شوند، و در آن هنگام که برنامه هاى عادى زندگى تعطیل است و شواغل فکرى به حداقل مى رسد، و آرامش و خاموشى همه جا را گرفته با تمام وجودشان رو به درگاه معبود مى آورند، و سر بر آستان معشوق مى سایند، و آنچه در دل دارند با او در میان مى گذارند، با یاد او زنده اند و پیمانه قلب خود را از مهر او لبریز و سرشار دارند. (تفسیر نمونه، ج ۱۷، ص: ۱۴۸)

سپس در آیه بعد به پاداش عظیم و مهم مؤمنان راستین پرداخته، با تعبیر جالبى که حکایت از اهمیت فوق العاده پاداش آنان مى کند مى فرماید: “هیچ کس نمى داند چه پاداش هاى مهمى که مایه روشنى چشم ها مى گردد براى آنها نهفته شده است”! (فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّهِ أَعْیُنٍ) این پاداش فوق العاده عظیم” جزاى بر اعمالى است که انجام مى دادند” (جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ)

تعبیر به” هیچ کس نمى داند” و نیز تعبیر به” قُرَّهِ أَعْیُنٍ” (آنچه مایه روشنى چشم ها است) بیانگر عظمت بی حساب این مواهب و پاداش ها است، مخصوصا با توجه به اینکه “نفس” به صورت نکره در سیاق نفى آمده و به معنى عموم است، و همه نفوس را شامل مى گردد حتى فرشتگان مقرب خدا و اولیاى پروردگار.

این آیات خصوصیات مومنین را بیان می کند: سجده، تسیبح، حمد، خضوع و خشوع، انفاق، سپس به اوصاف دیگر آنها اشاره کرده مى گوید:« پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور مى شود بپا مى خیزند و رو به درگاه خدا مى آورند و به راز و نیاز با او مى پردازند (تَتَجافى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ)».

تعبیر به” قره اعین” در لغت عرب به معنى چیزى است که مایه خنک شدن چشم انسان مى گردد، یعنى اشک شوق را از دیدگانش جارى مى سازد و این کنایه لطیفى است از نهایت خوشحالى.

در حدیثى از امام صادق علیه السلام مى خوانیم: ما من حسنه الا و لها ثواب مبین فى القرآن، الا صلاه اللیل، فان اللَّه عز اسمه لم یبین ثوابها لعظم خطرها، قال: فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّهِ أَعْیُنٍ هیچ عمل نیکى نیست مگر اینکه ثواب روشنى در قرآن براى آن بیان شده، مگر نماز شب که خداوند بزرگ ثواب آن را روشن نساخته به خاطر اهمیت آن، لذا فرموده است هیچکس نمى داند چه ثواب هایى که مایه روشنایى چشمان است براى آنها نهفته شده است. (مجمع البیان)

درست است نماز شب یازده رکعت است که ۸ رکعت آن(۴ نماز دو رکعتی) به نیت نافله شب خوانده می شود مانند نماز صبح و بعد از آن ۲ رکعت به نیت نماز شفع می خواند و در آخر هم یک رکعت به نام نماز وتر بجا می آورد. چه خوب است که اگر فرصت نمی کنیم تنها نماز شفع و وتر را بخوانیم تا از این فیض بزرگ محروم نباشیم.

منبع: قرآن کریم تفسیر نمونه / مجمع البیان / بحارالانوار