وقایع و مناسبت‌های ماه ذی الحجه

– ازدواج آسمانی حضرت علی علیه السلام و فاطمه زهرا سلام الله علیها

– نزول آیه برائت (سال نهم هجرى)

آیه برائت رمزى ناگشوده از بزرگى على علیه السلام است. در چنین روزى پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم ابوبکر را با همراهى چهل نفر از مسلمانان روانه مکه ساخت تا در مراسم حج این آیات را بر مسلمانان تلاوت کند. ابوبکر عازم شد ولى هنوز به مکه نرسیده بود که جبرئیل امین مأموریتى دیگر را به پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم ابلاغ کرد و آن این بود که یا خود این کار را انجام دهد و یا کسى دیگر را به جانشینى از خود براى انجام این کار بفرستد، و ایشان امیر مؤمنان علیه السلام را براى انجام آن عازم مکه نمود.

– آخرین حج پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم (سال دهم هجرى)
در چنین روزى پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم براى انجام واپسین حج وارد مکه شد و اعمال و مناسک حج را به انجام رسانید. در روز عرفه ایشان در سرزمین عرفات خطبه تاریخى خود مبنى بر حرمت خون و مال مسلمانان، کنار گذاشتن اختلافات جاهلى، پایبندى به امانت، حرمت ماه هاى حرام و… را ایراد فرمود.

– غزوه سویق (سال دوم هجرى)
ابوسفیان دشمن سرسخت اسلام، عهدى شوم با خویش بسته بود؛ او با خود عهد کرده بود که تا انتقام کشتگان جنگ بدر را از مسلمانان نگیرد با همسر خود همبستر نشود. او در تب و تام انتقام مى سوخت و آرامش را تا لحظه بازپس گیرى خون بهاى کشتگان قبیله خود از پیروان محمد صلی الله علیه و آله و سلم از خود دور کرده بود. از این رو به مدینه تاخت و نخلستان هاى اطراف مدینه را براى تشفّى خاطر خود به آتش کشید و کشاورزى بى دفاع از انصار مدینه را به شهادت رسانید. پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم مطلع شد و دستور دفاع در برابر تهاجم آنان را صادر فرمود و خود نیز پیشاپیش سپاه به سوى آنان حرکت کرد و آنان را تحت تعقیب قرار داد. آنان با شنیدن لشکرکشى پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم عرصه را تهى کرده و گریختند.

– غزوه بحران (سال سوم هجرى)
آوازه جنگ هاى کفر ستیزانه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم در جزیره العرب پیچیده بود. از سوى دیگر کفار به شدت تلاش مى کردند پیش از آنکه آوازه ایشان فراگیر و پایه هاى حکومت جهانى شان مستحکم تر شود بنیاد اسلام را برکنند. از این رو جمع بسیارى از مشرکان در منطقه بحران جمع شدند تا به مسلمانان حمله ور شوند. پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم عبدالله بن مکتوم را در مدینه جانشین خود کرد و با سپاه خود عازم منطقه شد، ولى دشمن با دیدن مسلمانان راسخ و تکبیرگوى ترسید و پا به فرار گذاشت و پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم نیز پس از ده روز به مدینه بازگشت.

– شب و روز عید قربان :
شب عید قربان یکی از چهار شبی است که احیای آن مستحب است و درهای آسمان در این شب به روی بندگان باز است. دعاهایی نیز برای این روز در کتب ادعیه وارد شده است.

آوازه رسول رحمت و مهرورزى سالیان سال بود که در جزیره العرب طنین افکنده بود وهر روز بر تعداد گروندگان به آئین او بیشتر مى شد. این آوازه، چون کابوسى هولناک براى مشرکان قریش تبدیل شده بود. سال یازدهم بعثت در این ایام شش نفر از اهالى یثرب به دور از چشم قریشیان با پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم به طور مخفیانه ارتباط برقرار کردند و با او هم پیمان شدند. این رویداد نقطه عطفى در زمینه سازى هجرت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم گردید.

یک سال از ملاقات مخفیانه گروه یثرب با پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم گذشت. آنان به طور ناشناس و با هیئت غیر مسلمان به مکه آمدند و به زیارت بت ها رفتند و به گونه ظاهرى در برابر آنان کرنش کردند تا مشرکان از جریان آگاه نشوند و به آنان مشکوک نگردند. پس به سوى پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم شتافته و در محلى به نام «عقبه» با پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم هم پیمان شدند. این پیمان به پیمان عقبه اول معروف شد.

یک سال دیگر از این جریان گذشت و در ذى حجه سال بعد، هفتاد و سه تن از مسلمانان یثرب که در بین آن ها دو زن نیز وجود داشت براى بستن میثاق الهى با پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم به سوى مکه به راه افتادند. مصعب بن عمیر از سوى ایشان دستور یافت تا محلى را براى ملاقات با برادران مسلمان یثربى هماهنگ کند. آنان موفق شدند در سرزمین منى با پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم دیدار و و در چنین روزی با ایشان بیعت نمایند. این پیمان به دومین پیمان عقبه مشهور شد که گامى بزرگ براى آغاز صدور رسالت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم از مرزهاى مکه به سوى دیگر سرزمین ها قلمداد شد.

هجدهم ماه ذی حجه روز عید غدیر است، روزی که خداوند در آن گناهان شصت ساله مومنان را می‌آمرزد و در این روز آزاد می‌کند دو برابر آنچه را که ماه رمضان از آتش جهنم آزاد کرده است. یک درهم انفاق در راه خدا در این روز معادل هزار درهم است. از امام صادق علیه السلام سوال شد: آیا برای مسلمانان عیدی جز جمعه و عید فطر و قربان وجود دارد؟ امام فرمود: ((بلی، عیدی که حرمتش از سایر اعیاد بیشتر است و آن عید غدیر است)).

آمده بودند تا با هیبت پوشالى و دعایى که از سقف خانه هاى گلى شان بالاتر نمى رفت عظمت آخرین فرستاده خدا را بشکنند. مسیحیان نجران با پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم به جدال برخاسته بودند، اما قرار گذاشته شد تا مباهله تکلیف را روشن سازد، اما هنوز دعایى و نفرینى در نگرفته بود که حریف از میدان به در رفت و اهل بیت عصمت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم پیروز شدند.

– و نیز درچنین روزی حضرت علی علیه السلام انگشتر خود را در حال رکوع به سائل داد و این آیه در شان وی نازل شد: (انما ولیکم الله و رسوله و الذین امنوا الذین یقیمون الصلاه و یوتون الزکاه و هم راکعون)

همچنین در این ماه اتفاقات زیر نیز رخ داده اند:

– صلح با هیئت اشجع ( سال پنجم هجرى)
نامش «مسعود بن رخیله» بود که در جنگ خندق شرکت جسته بود و در این جنگ فرماندهى افراد خود را به عهده داشت. او در چنین ایامى نزد پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم آمد و به همراهى بیش از هفتصد تن از یاران خود با ایشان معاهده صلح منعقد نمود. از آنجا که ایشان پیامبر رحمت و صلح بود این معاهده را پذیرفت و از اشتباهاتشان درگذشت. این معاهده در کوه سلع منعقد گردید.

– ازدواج پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با میمونه (سال هفتم هجرى)
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم عمره القضاء را انجام داده و به مدینه بازگشته بود که میمونه خواهر ام الفضل که همسر عباس عموى پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم بود پیشنهادى به ایشان کرد. او خود گفته بود که حاضر است به طور افتخارى همسرى ایشان را قبول کند و به عقد بزرگ ترین فرستادگان نایل آید. ایشان نیز براى نزدیکى بیشتر بین دل هاى مردم و قبایلى که در آن روز مى زیستند این پیشنهاد را پذیرفت و میمونه به عقد ایشان درآمد.

– سریه ابن ابى العوجاء (سال هفتم هجرى)
سرسختى اعراب در کفر و نفاق مثال زدنى بود. هفت سال از هجرت و بیست سال از بعثت رسول خاتم «پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم» گذشته بود، اما همچنان برخى حاضر به سر فرود آوردن در پیشگاه خداى محمد صلی الله علیه و آله و سلم نبودند. قبیله بنى سلیم از آن دسته بود. پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم ابن ابى العوجاء را براى مبارزه با آنان پیش فرستاد. جنگ سختى بین کفار بنى سلیم و آنان درگرفت و در جریان این جنگ تمامى سپاهیان اسلام به شهادت رسیدند و تنها خود ابن ابى العوجاء جان سالم به در برد و به مدینه بازگشت.

– سریه عبدالله بن ابى حدرد (سال هفتم هجرى)
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم جمعى از مسلمانان را به این سریه فرستاد. در بین آنان مردى به نام محلّم بن جثامه حضور داشت. در جریان جنگ، او فردى از کفار به نام عامر بن اضبط را که اسلام آورده و شهادتین را بر زبان جارى ساخته بود، کشت. این آیه بر پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم نازل شد: «وَ لا تَقُولُوا لِمَن ألقى اِلَیکم السَّلام لَستَ مُسلما» (نساء / ۹۴)
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از این رفتار او بسیار ناراحت و خشمگین شد و از او و این عملش بیزارى جُست.