پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام هیات رزمندگان اسلام , سایت هیات رزمندگان اسلام , پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام , هیات , سایت هیات , هیئت رزمندگان , هیئت رزمندگان اسلام
پذیرش ولایتعهدی امام رضا علیه‌السلام
پذیرش ولایتعهدی امام رضا علیه‌السلام یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ اسلام است که ابعاد سیاسی، اجتماعی و اعتقادی گسترده‌ای دارد. زمانی که مأمون عباسی، امام را به ولایتعهدی دعوت کرد، بسیاری از شیعیان و حتی برخی از اصحاب، از این اقدام شگفت‌زده شدند.
«ریان بن صلت» از امام پرسید: «با آن همه زهد و پارسایی، چرا ولایتعهدی مأمون را پذیرفتید؟»
حضرت پاسخ دادند:
«قَد عَلِمَ اللّهُ کَراهَتی»
«خداوند می‌داند که من تا چه اندازه از این کار ناخشنودم.»
(بحارالانوار، ج۴۹، ص۱۳۰)
این جمله نشان می‌دهد که پذیرش ولایتعهدی، برخلاف میل درونی امام بود و ایشان تنها به دلایل مهم‌تر و بالاتر تن به این اقدام دادند.
دلایل پذیرش ولایتعهدی
۱. حفظ جان شیعیان و صیانت از دین
در زمان مأمون، تفکرات الحادی و مکاتب ضد دینی رواج یافته بود. اگر امام رضا علیه‌السلام ولایتعهدی را نمی‌پذیرفت و کشته می‌شد، جان شیعیان و حتی موجودیت فکری مکتب اهل‌بیت به خطر می‌افتاد. حضور امام، برای هدایت جامعه و حفاظت از مبانی دینی ضروری بود.
(الحیاة السیاسیه للامام الرضا علیه‌السلام، ص۲۹۰)
۲. اثبات حقانیت علویان
با پذیرش ولایتعهدی، مأمون ناخواسته اعتراف کرد که علویان شایستگی حکومت دارند و حتی از بنی‌عباس برترند. همین موضوع خشم درباریان عباسی را برانگیخت. شاعر درباری «ابن معتز» در اشعار خود با وارونه جلوه دادن حقیقت، سعی داشت این امتیاز را کم‌رنگ کند.
۳. خنثی کردن شایعات علیه ائمه
پذیرش ولایتعهدی همچنین شایعه‌ای را باطل کرد که ائمه تنها به عبادت و امور دینی مردم می‌پردازند و در امور سیاسی و اجتماعی نقشی ندارند. امام با این اقدام نشان داد که هدایت امت اسلامی و حمایت از مصالح مردم، بخش جدایی‌ناپذیر از رسالت اهل‌بیت است.
وقتی «محمد بن عرفه» از علت پذیرش ولایتعهدی پرسید، امام فرمودند:
«به همان دلیل که جدم در شورای شش‌نفره شرکت کرد، من نیز ولایتعهدی را پذیرفتم.»
(عیون اخبار الرضا علیه‌السلام، ج۲، ص۲۱۷)
شهادت امام رضا علیه‌السلام
پذیرش ولایتعهدی، امام را در معرض نقشه‌های مأمون قرار داد. منابع تاریخی شهادت حضرت را با مسمومیت گزارش کرده‌اند.
روایت عبدالله بن بشیر
مأمون به عبدالله بن بشیر دستور داد ماده‌ای سمی شبیه تمرهندی به او داد تا به دستانش بمالد. سپس دستور داد اناری را بفشارد و آب آن را به امام بخوراند. بعد از نوشیدن این آب، امام دو روز بیشتر زنده نماندند.
(ارشاد مفید، ج۲، ص۲۵۱)
روایت اباصلت هروی
اباصلت می‌گوید: «پس از اینکه مأمون از نزد امام بیرون رفت، من به خدمت ایشان رسیدم. حضرت فرمودند:
«یا ابا صلت، قد فعلوها»
«ای اباصلت! کار خود را کردند.»
در همان حال، زبان امام به حمد و توحید الهی جاری بود و اندکی بعد به شهادت رسیدند.
(عیون اخبار الرضا علیه‌السلام، ج۲، ص۱۴۵)
پذیرش ولایتعهدی امام رضا علیه‌السلام یک تاکتیک سیاسی هوشمندانه برای حفظ جان شیعیان، تثبیت جایگاه اهل‌بیت و مقابله با موج تفکرات الحادی بود. با وجود این، مأمون در نهایت به هدف شوم خود رسید و امام را مسموم کرد. شهادت امام رضا علیه‌السلام نقطه‌ای حساس در تاریخ تشیع بود و نشان داد که اهل‌بیت نه تنها در امور دینی بلکه در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی نیز نقشی اساسی دارند.
منابع
-
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۹، ص۱۳۰، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
-
شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۱۴۵ و ۲۱۷، قم، منشورات رضی.
-
مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۵۱، قم، کنگره شیخ مفید.
-
معروف حسنی، هاشم، سیره الائمة الاثنی عشر، ج۲، ص۳۴۲، بیروت، دارالتعارف.
-
جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ج۲، ص۷۸ و ۱۰۵، قم، انصاریان.
-
جعفر مرتضی عاملی، الحیاة السیاسیه للامام الرضا علیه‌السلام، ص۲۸۲ تا ۳۰۹، بیروت، دارالمعرفه.
Views: 0
