مذاکره غیرمستقیم بین هیئت ایرانی و آمریکایی امروز شنبه در پایتخت عمان برگزار می‌شود. ریاست تیم ایرانی را «عباس عراقچی» وزیر خارجه ایران به عهده دارد و «استیو ویتکاف» نیز به عنوان نماینده ویژه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و مذاکره‌کننده ارشد در این گفتگوها حضور دارد.

استیو ویتکاف، نامی ناآشنا در فضای بین‌الملل و حتی سیاست آمریکاست. و حضور او در این سطح از سیاست بین‌الملل برای بسیاری از تحلیل‌گران تعجب‌برانگیز است. نام او پس از برگشت دوباره ترامپ به کاخ سفید به رسانه‌ها آمد و همه‌گیر شد. مردی که گفته می‌شود صرفاً به واسطه دوستی دیرینه با ترامپ به عرصه سیاست بین‌الملل پرتاب شده و کل سابقه او مربوط به حوزه تجارت است. هم‌اکنون مسئول اصلی و نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در سه پرونده مهم جنگ اوکراین، جنگ غزه، و پرونده ایران است.

استیو ویتکاف کیست؟

«استیو ویتکاف»، نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در امور غرب آسیا و از دوستان قدیمی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکاست. ویتکاف از یهودیان جمهوری‌خواه متولد سال ۱۹۵۷ (۶۸ ساله) از شهر نیویورک و از سرمایه‌گذاران حوزه املاک محسوب می‌شود که سابقه دیپلماتیک رسمی ندارد.

بنا بر گزارش وب‌سایت «الجزیره» ویتکاف مدرک کارشناسی خود را در رشته علوم سیاسی از دانشگاه هوفسترا در سال ۱۹۸۰ و مدرک حقوق خود را از همین دانشگاه سال ۱۹۸۳ دریافت کرد. در ابتدا کار خود را به عنوان وکیل در امور املاک و مستغلات آغاز کرد. در ۱۹۸۵ با شریکش شرکت «استلار» را تاسیس کرد و آپارتمان‌هایی ارزان‌قیمت در مناطقی چون هارلم و برانکس خرید و در ادامه مجموعه‌ای به نام خود با نام Witkoff Group در سال ۱۹۹۷ تأسیس کرد و سراغ املاک لوکس رفت.

وال‌استریت ژورنال در سال ۱۹۹۸ گزارشی درباره ویتکاف منتشر کرد و نوشت «ویتکاف دلال پرریسک و خطرپذیری است که عاشق فیلم‌های پدرخوانده است. و همیشه یک اسلحه مجاز را زیر پایش پنهان می‌کند.» باب کناکال، مشاور کهنه‌کار املاک هم درباره او می‌گوید «ویتکاف توان دیدن چیزهایی را دارد که دیگران نمی‌بینند.»

در دهه ۸۰ میلادی با ترامپ آشنا شد و دارای روابطی دیرینه با ترامپ است. وی از مهارت خود در زمینه املاک بهره برد و دارایی چشمگیری را گردآوری کرد و بیش از ۷۰ ملک را در مناطق اصلی در آمریکا و خارج این کشور پدید آورد.

با توسعه مجموعه املاکی ویتکاف، دفاتر این مجموعه در تمام نقاط نیویورک و لس‌آنجلس و میامی باز شد و از پروژه‌های مشهور آن می‌توان به هتل بارک لین و هتل تایمز اسکوئر ادیشن و برج ۱۱ طبقه‌ای مورای استریت اشاره کرد.

در ادامه ویتکاف به عضویت در شورای اجرایی املاک در نیویورک و شورای اداری مؤسسه جفری موبیل فوندیشن و هیئت امنای دانشگاه هوفسترا درآمد.

روابط با ترامپ

ویتکاف از دوستان قدیمی رئیس‌جمهور آمریکاست. در دوره قبلی ریاست جمهوری ترامپ از سیاست‌های او در منطقه غرب آسیا حمایت کرد و جزو حامیان وی در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته بود. ویتکاف به ترامپ درباره مالیات‌هایش در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش مشاوره می‌داد. و نخستین شاهد پرونده ۲۵۰ میلیون دلاری تقلب مالیاتی ترامپ در نیویورک بود.

در جریان سوءقصد به ترامپ در زمین گلف میامی در سپتامبر سال گذشته، ویتکاف یکی از همراهان ترامپ بود. «جان» وکیل ویتکاف درباره او و نوع رابطه‌اش با ترامپ می‌گوید «رئیس‌جمهور منتخب به او به‌عنوان یک مذاکره‌کننده و معامله‌گر اعتماد دارد. او مردی مودب و خوش‌اخلاق است و برخی ویژگی‌های فروشندگی ترامپ را هم دارد. ویتکاف در شناسایی فرصت‌ها و اصلاح امور مهارت دارد. او می‌فروشد و سراغ پروژه بعدی می‌رود. برخلاف ترامپ که دوست دارد ملک‌هایش را برای دهه‌ها نگه دارد.»

در نوامبر ۲۰۲۴، تنها چند روز پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری، استیو ویتکاف به عنوان فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه منصوب شد. این انتصاب برای بسیاری در محافل دیپلماتیک شوکه‌کننده و غافلگیرکننده بود، چرا که ویتکاف نه تجربه‌ای در حوزه سیاست خارجی داشت و نه سابقه‌ای در وزارت خارجه آمریکا، اما به‌طرز شگفت‌انگیزی توانست نقش مؤثری در برخی از مذاکرات پیچیده ایفا کند.

ویتکاف از حامیان گسترش توافق‌نامه سازش اعراب و رژیم صهیونیستی با کشورهای دیگر از جمله عربستان سعودی به شمار می‌رود.

همچنین ویتکاف تعامل ترامپ با رژیم صهیونیستی را می‌ستاید و در شبکه اجتماعی ایکس مدعی شد: «با وجود رئیس جمهور ترامپ خاورمیانه شاهد سطوحی تاریخی در زمینه صلح و استقرار خواهد بود. نیرویی که مانع جنگ‌ها می‌شود و اموال ایران را از آنچه در راستای حمایت از تروریسم جهانی می‌شود قطع کرد.»

ترامپ در بیانیه انتخاباتی خود گفته بود ویتکاف که دهه هاست او را می‌شناسد «صدایی تزلزل ناپذیر برای صلح» خواهد بود و باعث افتخار همه ما خواهد شد. پیش از این، ویتکاف، به عنوان مشاور غیررسمی ترامپ در زمینه کاهش مالیات و مسائل تجاری مرتبط با همه گیری کووید ۱۹ فعالیت می‌کرد.

حامی سرسخت رژیم صهیونیستی

در طول انتخابات اخیر ریاست جمهوری، ویتکاف نقش فعالی در مبارزات انتخاباتی ایفا کرد. و به ارتباط ترامپ با کمک‌کنندگان یهودی کمک کرد که از رویکرد «جوبایدن»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در قبال رژیم صهیونیستی پس از حوادث ۷ اکتبر و عملیات «طوفان الاقصی» خشمگین شده بودند.

ویتکاف به دلیل توانایی خود در جمع آوری کمک‌های مالی برای اهداف مرتبط با رژیم صهیونیستی شناخته شده. و در سخنرانی نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی در جلسه مشترک کنگره در ژوئیه سال گذشته، در بحبوحه اختلاف نتانیاهو و بایدن شرکت کرد.

پس از سخنرانی نتانیاهو، ویتکاف در توئیتر خود از رژیم صهیونیستی حمایت کرد و نوشت: «سخنرانی نخست وزیر نتانیاهو حماسی و عمیقاً تکان دهنده بود. من خوش شانس بودم که در سالن حضور داشتم. همانطور که نتانیاهو گفت، رئیس جمهور ترامپ قوی‌ترین حامی اسرائیل در طول نسل‌ها بوده است.»

نقش‌آفرینی در توافق تبادل اسرا و مذاکرات صلح اوکراین

در ژانویه ۲۰۲۵، ویتکاف در رأس تیمی قرار گرفت که میانجی‌گری برای آتش‌بس موقت میان رژیم صهیونیستی و حماس را بر عهده داشت. توافقی که شامل آزادی اسرا و توقف موقت عملیات نظامی بود.

مأموریت بعدی او نقش نماینده غیررسمی آمریکا در مذاکرات با «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه برای حل بحران اوکراین بود. طبق گزارش‌های وال‌استریت ژورنال، ویتکاف طی چند ماه گذشته با مقامات روسی در کشورهای ثالث مانند مجارستان و امارات دیدار کرده و پیام‌های غیررسمی ترامپ را منتقل کرده است.

بنابر گزارش‌ها اکنون نیز طبق گزارش‌ها ویتکاف نماینده اصلی دولت آمریکا و طرف مذاکره کننده با هیئت ایرانی در مذاکرات عمان است. گرچه ویتکاف هیچ آموزش دیپلماتیک یا تجربه سیاسی ندارد. دوستانش بر تأثیر و نقش روابط تجاری عمیق او در منطقه به ویژه در سرزمین‌های اشغالی و چندین کشور خلیج فارس تأکید می‌کنند. ویتکاف از طریق شرکت املاک و مستغلات خود که دارای املاک در چندین ایالات آمریکا و لندن است. روابط سرمایه گذاری گسترده‌ای با احزاب خاورمیانه دارد.

ویتکاف همچنین بارها با «جرد کوشنر»، داماد یهودی ترامپ که نقش کلیدی در هموار کردن راه برای امضای توافقنامه‌های سازش موسوم به «ابراهیم» میان برخی از کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی در پنج سال پیش داشت، ملاقات کرده است.