یأجوج و مأجوج چه کسانی اند؟

یأجوج و مأجوج که در قرآن از آنها نام برده شده است چه کسانی اند؟ و جریان سدی که ذوالقرنین در برابر آنها ساخت چه بوده است؟

با عرض سلام و خسته نباشید. درباره یاجوج و ماجوج سوال داشتم که انسان اند یا غیر انسان اند؟ جریان سدی که ذوالقرنین در برابر آنها ساخت چه بوده است و چه زمانی آن سد ذکر شده در قرآن شکسته خواهد شد؟

یکی از داستان های جالب قرآنی، داستان یاجوج و ماجوج و مواجه ذوالقرنین با آنهاست.

یاجوج و ماجوج بنابر تصریح قرآن دو قوم ظالم و ستمگر بودند که به مردم ستم می کردند و اموالشان را غارت می کردند که از ذوالقرنین کمک خواستند و ذوالقرنین با کمک همان مردم سدی در جلویشان ساخت و آنها پشت سد ماندند.

در دو جای قرآن از یاجوج و ماجوج نام برده شده است. در آیه ۹۶ انبیاء و در انتهای سوره کهف که در باره ذوالقرنین و سفرهایش سخن گفته می شود.

“حَتَّى إِذا بَلَغَ بَیْنَ السَّدَّیْنِ وَجَدَ مِنْ دُونِهِما قَوْماً لا یَکادُونَ یَفْقَهُونَ قَوْلاً . قالُوا یا ذَاالْقَرْنَیْنِ إِنَّ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَکَ خَرْجاً عَلى‏ أَنْ تَجْعَلَ بَیْنَنا وَ بَیْنَهُمْ سَدًّا”
((و هم چنان به راه خود ادامه داد) تا به میان دو کوه رسید، و در آنجا گروهى غیر از آن دو را یافت که هیچ سخنى را نمى‏ فهمیدند. (آن گروه به او) گفتند اى ذو القرنین یاجوج و ماجوج در این سرزمین فساد مى‏کنند آیا ممکن است ما هزینه‏ اى براى تو قرار دهیم که میان ما و آنها سدى ایجاد کنى.)(۹۳ و ۹۴ کهف)

ذوالقرنین به سرزمینی می رسد که مردمش در سطح پایینی از تمدن بودند و در سخن گفتن (یا فهم و درک سخن) که یکی از نشانه های تمدن است ضعیف و عقب مانده بودند و بین دو کوه زندگی می کردند، این مردم از دست اقوام یاجوج و ماجوج در رنج و عذاب بودند که از پشت کوه ها به آنها حمله می کردند و آنها را غارت می کردند.
مردم این سرزمین به ذوالقرنین پیشنهاد کردند که مالى را از ایشان بگیرد و میان آنان و یاجوج و ماجوج سدى ببندد که مانع از تجاوز آنان بشود. ذوالقرنین پیشنهاد آنها را پذیرفت و به آنها گفت: ” آنچه را خدا در اختیار من گذارده بهتر است (از آنچه شما پیشنهاد مى‏کنید) مرا با نیرویى یارى کنید، تا میان شما و آنها سد محکمى ایجاد کنم.”(۹۵ کهف)

سپس از آنها خواست یاریش کنند.”قطعات بزرگ آهن براى من بیاورید (و آنها را به روى هم چیند) تا کاملا میان دو کوه را پوشانید، سپس گفت (آتش در اطراف آن بیافروزید و) در آتش بدمید، (آنها دمیدند) تا قطعات آهن را سرخ و گداخته کرد، گفت (اکنون) مس ذوب شده براى من بیاورید تا به روى آن بریزم.(سرانجام آن چنان سد نیرومندى ساخت) که آنها قادر نبودند از آن بالا روند و نمى ‏توانستند نقبى در آن ایجاد کنند.”(۹۶ و ۹۷ کهف)

پس از بنای سد، ذوالقرنین گفت: “این از رحمت پروردگار من است اما هنگامى که وعده پروردگارم فرا رسد آن را در هم مى‏ کوبد و وعده پروردگارم حق است.”
این سد خود رحمتى از پروردگار بود، یعنى نعمت و سپرى بود که خداوند با آن اقوامى از مردم را از شر یاجوج و ماجوج حفظ فرموده و وقتی وعده خدا رسد آن را در هم می کوبد و منظور از وعده، وعده ‏اى است که پروردگار در خصوص آن سد داده بوده که به زودى یعنى در نزدیکى‏ هاى قیامت آن را خرد مى‏ کند، در این صورت وعده مزبور پیشگویى خدا بوده که ذو القرنین آن را خبر داده و یا همان وعده ‏اى است که خداى تعالى در باره قیام قیامت داده است و گفته شده شکسته شدن سد ذوالقرنین از نشانه های قیامت است.
درباره اینکه ذوالقرنین چه کسی بوده نظرات متعددی وجود دارد، اما در روایات پیامبر(صلی الله علیه وآله) و اهل بیت(علیهم السلام) آمده:” او پیامبر نبود بلکه بنده صالحى بود.”

مورّخان و مفسران گفته‌اند، منظور از آن تنگه، تنگه‌ای است که در کوه‌های قفقاز وجود داشت، همان‌جایی که رشته کوه‌هایی میان دریای خزر و دریای سیاه مانند یک دیوار طبیعی کشیده شده و جنوب و شمال را قطع می‌کند و فقط یک تنگه در میان آن وجود دارد که امروز به تنگه داریال (داریال محرف داریول است که به زبان ترکی به معنای تنگه است، و این سد را به لغت محلی دمیرقاپو که به معنای در آهنین است می‌نامند.)معروف است و در نزدیکی تفلیس و ماورای قفقاز قرار دارد.
هم اکنون نیز بقایای دیوار آهنی در این نواحی هست و مسلماً باید همان سدّ ذوالقرنین باشد. در سدّ ذوالقرنین گفته می‌شود که آهن زیاد به کار رفته و میان دو کوه ساخته شده است، معبر داریال هم میان دو کوه بلند واقع شده و این سدّ نیز که آهن زیادی در آن دیده می‌شود، در همین درّه وجود دارد. (کورش کبیر، ابو الکلام آزاد ، ص ۲۷۹)

شاید بتوان گفت که مورّخان تقریباً اتفاق نظر دارند که سدّ یأجوج و مأجوج در شمال ایران و در منطقه قفقاز است و ذوالقرنین آن را برای مهار کردن اقوام وحشی شمال که یأجوج و مأجوج نامیده می‌شدند بنا کرد.

در آیه آخر از آیات مربوطه به ذوالقرنین از زبان او سخنی نقل شده که از آن چنین بر می‌آید که این سدّ تا قیامت که روز وعده الهی است پابرجا خواهد بود و در آن هنگام درهم کوبیده خواهد شد و یأجوج و مأجوج تا قیامت با این سدّ مهار شده‌اند.

همچنین در آیه دیگری از قرآن کریم چنین می‌خوانیم: «حَتَّی إِذا فُتِحَتْ یأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ وَ هُمْ مِنْ کُلِّ حَدَبٍ ینْسِلُونَ وَ اقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ فَإِذا هِی شاخِصَهٌ أَبْصارُ الَّذِینَ کَفَرُوا؛( انبیاء؛ آیه۹۶- ۹۷.) تا وقتی که یأجوج و مأجوج گشوده شوند و آنان از هر بلندی به شتاب بیرون آیند و آن وعده راست (رستاخیر) نزدیک شود. پس ناگهان دیدگان کافران خیره شود.»

برخی از این آیه فهمیده‌اند که یأجوج و مأجوج تا نزدیکی روز قیامت بسته شده‌اند و در آن هنگام باز خواهند شد و از هر سوی سرازیر خواهند شد.

و درباره اینکه این دو قوم یاجوج و ماجوج چه کسانی بودند نیز نظرات زیادی وجود دارد.

در برخی روایات آمده که از نژاد ترک از اولاد یافث بن نوح بودند، و در زمین فساد مى‏ کردند. ذو القرنین سدى را که ساخت براى همین بود که راه رخنه آنان را ببندد.
در بعضى روایات دیگر آمده که این قوم از نظر نیروى جسمى و شجاعت به حدى بوده‏ اند که از هیچ حیوان و یا درنده و یا انسانى نمى‏ گذشتند مگر آنکه آن را پاره پاره کرده مى‏ خوردند. و نیز از هیچ کشت و زرع و یا درختى نمى‏ گذشتند مگر آنکه همه را می چریدند، و از هیچ نهرى برنمى ‏خورند مگر آنکه آب آن را می ‏خوردند و آن را خشک مى‏ کردند.

به گفته علامه طباطبائى در “المیزان” از مجموع گفته‏ هاى تورات استفاده مى ‏شود که ماجوج یا یاجوج و ماجوج، گروه یا گروه‏ هاى بزرگى بودند که در دوردست‏ ترین نقطه شمال آسیا زندگى داشتند و مردمى جنگجو و غارتگر بودند.

تفصیل بیشتر در این موضوع را می توانید در کتاب یاجوج و ماجوج نوشته حسن علویه مطالعه فرمایید.

بازدیدها: 6132