پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام هیات رزمندگان اسلام , سایت هیات رزمندگان اسلام , پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام , هیات , سایت هیات , هیئت رزمندگان , هیئت رزمندگان اسلام
۱-تحلیلى از زندگانى سیاسى امام حسن مجتبى علیه السلام
نویسنده: جعفر مرتضى العاملى / مترجم محمد سپهرى – ناشر: بوستان کتاب
استاد سیدجعفر مرتضى مورخ و سیره شناس معاصر، مؤلف کتاب الصحیح من سیره النبى الاعظم در ۳۵ جلد که جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی را کسب کرد و از دیگر کتابهای استاد تحلیلی بر زندگانی امام رضا علیه السلام و رنج های زهرا است. ایشان از عالمان لبنان است.
استاد در این کتاب به زندگى سیاسى امام حسن مجتبى علیه السلام پرداخته و آن را در سه فصل عرضه کرده است: عهد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم، عهد شیخین و عهد عثمان. بنابر این و بر اساس عنوان کتاب که «حیات سیاسى» نام دارد، مؤلف جز در صفحاتى گذرا به احوال شخصى و مناقب امام حسن علیه السلام نپرداخته و تنها درباره موضوع مباهله تفصیل داده است. مؤلف در فصل دوم به مباحثى چون اذان بلال به درخواست حسنین بعد از مادرشان و حضور امام حسن علیه السلام در شوراى عمر پرداخته که در آثار مشابه کمتر به آن توجه شده است. در فصل سوم به مباحثى چون عدم حضور امام در فتوحات و تردید در مجروح شدن آن حضرت هنگام محاصره عثمان و رد اتهام عثمانى بودن آن حضرت مى پردازد.
در مجموع مؤلف محقق به مباحثى ارزشمند پرداخته مؤلف همانند دیگر آثار خود، به منابع فراوانى استناد کرده که بیش از ۲۵۰ مورد است و آنها را در پاورقى به تفصیل ذکر مى کند. وى از مباحث معمولى و غالب که در زندگانى ائمه بیان مى شود صرف نظر کرده و به مطالبى توجه کرده که کمتر از آن سخن گفته مى شود.
این کتاب توسط دکتر محمد سپهرى که مترجم آثار استاد مرتضى است به فارسى برگردان شده است.
۲- صلح امام حسن علیه السلام
نویسنده: شیخ راضى آل یاسین / مترجم آیت الله خامنه اى – ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
راضى آل یاسین از محققان معاصر تنها کتاب تحلیلى و تفصیلى را در موضوع صلح امام حسن علیه السلام تدوین کرده و امام خامنه ای این اثر را به فارسى برگردانده است.
شیخ راضی آل یاسین، فرزند شیخ عبدالحسین بن شیخ باقر از علما و محققان و مورخان نجف بود که به سال ۱۳۱۴٫ق متولد شد و در ۱۵ ذیقعده سال ۱۳۷۲٫ق یعنی درست سال انتشار کتابش «صلح‌الحسن» درگذشت. وی پیش از آن افزون بر “دیوان” کتابی نیز با عنوان «تاریخ‌الکاظمیه فی‌القدیم و الحدیث» و کتابی با عنوان “اوج‌البلاغه” در خطبه‌های امام حسن و امام حسینعلیهم السلام” تألیف کرد. اصولاً خاندان آل یاسین یکی از خاندان‌های علمی بزرگ نجف است که نه تنها شیخ راضی بلکه عالمان، فقیهان و مورخان برجسته‌ی دیگری هم داشته و دارد.
به هر روی، برای متن عربی کتاب صلح‌الحسن در سال ۱۳۷۲ق/۱۹۵۳ توسط استاد بی‌مانند و انقلابی بزرگ مرحوم «سید شرف‌الدین عاملی» مقدمه‌ای عالمانه نوشته شد؛ مقدمه‌ای که هم شامل اشاراتی در باره‌ی مؤلف و هم مروری بر دیدگاه‌های طرح شده در آن درباره‌ی امام مجتبی علیه‌السلام بود. این مقدمه چندان فاضلانه بود که مترجم فارسی کتاب، با بودن آن دیگر نیازی به شرح و بسط مقدمه‌ی خود ندید و همان را با قلم شیوای خود ترجمه کرده و در آغاز کتاب نهاد. نفس توجه مرحوم شرف‌الدین به این اثر خود گویای اعتباری است که کتاب یاد شده در پرداختن به این موضوع مهم دارد.
مترجم در مقدمه‌ی کوتاه خود اشاره کرده است که پیش از ترجمه‌ی این اثر “در فکر تهیه‌ی نوشته‌ای در تحلیل موضوع صلح امام حسن بودم و حتی پاره‌ای یادداشت‌های لازم را نیز گرد آورده بودم؛ ولی امتیازات فراوان این کتاب مرا از فکر نخستین بازداشت و به ترجمه‌ی این اثر ارزشمند وادار کرد.”
این ایده‌ی جالبی است که مع‌الأسف در بسیاری از اوقات در پژوهش‌های جاری مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد. وقتی اثری محققانه هست که ترجمه شود و یا مهم‌تر در همین فارسی، آثاری هست که خلاء پژوهشی در یک موضوع را پر کند، دیگر چه نیازی هست که کسانی وقت صرف کرده و بسا آثار ضعیف‌تر عرضه کنند!؟ صد البته، در جامعه‌ای که به پژوهش احترام می‌گذارد، کمتر این اتفاق روی می‌دهد.
متن عربی کتاب در ۴۰۰ صفحه ارائه شده و فارسی آن در ۵۴۶ صفحه. یکی از دلایل این امر- فارغ از آن‌که نثر فارسی به‌خصوص وقتی وظیفه‌ی ترجمه را بر عهده دارد، قدری طولانی‌تر از موارد مشابه عربی خواهد شد- چاپ زیبای آن و صفحه‌بندی و چینش سطور و عناوین و سرفصل‌هاست که حاکی از دقتی است که در چاپ این اثر وجود داشته است.
البته این شرح، مربوط به چاپ نخست کتاب در اسفند ۱۳۴۸ توسط انتشارات آسیا است. بعدها اثر یاد شده را دفتر نشر فرهنگ اسلامی با حذف مقدمه‌ی یک صفحه‌ای مترجم و با حروف‌چینی جدید منتشر کرد و حجم صفحات آن به ۴۷۲ صفحه تقلیل یافت. این چاپ هیچ مقدمه‌ای ندارد که نشان دهد آیا مترجم محترم، اصلاحیه‌ای هم در ترجمه داشته‌اند یا نه. به هر روی، چاپ اول بسیار شکیل‌تر و چشم‌نوازتر است.
شاید انتخاب یک عنوان افزوده بر نام کتاب، گویای ذوق ادبی مترجم باشد. «صلح‌الحسن» به «صلح امام حسن» ترجمه شده و در عین حال عنوان ادیبانه‌ی دیگری ذیل آن آمده است: «پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانه تاریخ».
روشن است که کاربرد قلم ادیبانه برای شرح حماسه‌های نظامی و نبردهای تند و تیز آسان است، اما در بیان حادثه‌ای که به صلح انجامیده، می‌بایست توانی دو چندان برای تبیین آن با استفاده از جملات و تعابیر به‌کار برد. این کاری است که هم در متن عربی و هم فارسی به خوبی انجام شده است.
آنچه گفته شد نباید ما را از این نکته غافل کند که نویسنده، محققانه از متون تاریخی بهره گرفته و با رعایت اصول پژوهش، کار بررسی این مقطع از تاریخ شیعه را به انجام رسانده است. نقل یک بخش از این کتاب، می‌تواند دقت مورخانه‌ی مؤلف و هم‌زمان نثر زیبای مترجم را نشان دهد:
“بعدها که ساده‌دلی و سطحی‌نگری بلای جان مورخان شد و در هرآنچه از تاریخ اسلام فراهم آوردند اثر گذارد، این افسانه‌ی ساختگی نیز رنگ حقیقت و واقعیت گرفت. گروهی که در اقلیت بودند زبان از یاوه‌‌گویی نگاه داشتند، ولی بعضی پا را از حقیقت فراتر نهاده و دچار خبط و آشفته‌گویی شدند که گفتند حسن، خود نیز صریحاً به بیعت اعتراف کرده است! (ص ۳۷۲).”
بدون تردید باید گفت این کتاب همچنان اثری ارجمند و محققانه درباره‌ی این مقطع از تاریخ شیعه بوده و پاسخگوی بیشتر پرسش‌هایی است که بسا در این زمینه در اذهان جوانان و دوستداران تاریخ اهل بیتعلیهم السلام پدید آید؛ اما به‌نظر می‌رسد این کتاب تاکنون آنچنان که باید و شاید به‌صورت مردمی توزیع نشده و در انحصار نویسندگان خاص باقی مانده است. این مظلومیتی مضاعف برای امام مجتبی علیه‌السلام است.
مؤلف به موضوعاتى پرداخته که در کتب مشابه به آنها کمتر توجه شده و موضوع صلح امام حسن علیه السلام و علت و عوامل آن را به خوبى بیان مى کند.
۳-حقایق پنهان: پژوهشی در زندگانی سیاسی امام حسن مجتبی علیه‌السلام
نویسنده: احمد زمانی؛ با مقدمه آیت الله جعفر سبحانی – ناشر: بوستان کتاب
برخی از فصل های کتاب عبارتند از:
نگاهی گذرا به دوران کودکی امام مجتبی علیه السلام ؛ ویژگیهای امام مجتبی علیه السلام ؛ حسن بن علی علیه السلام پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم؛ مسؤولیتهای امام مجتبی علیه السلام در دوران حکومت امیرالمؤمنین علیه السلام ؛ امامت و رهبری؛ انگیزههای صلح (مصالح امت اسلامی)؛ بازگشت به مدینه منوره؛ مسمومیت امام مجتبی علیه السلام ؛ شهادت مظلومانه امام مجتبی علیه السلام ؛ اوج استبداد و ستم امویان؛ تهاجم فرهنگی امویان و عباسیان؛ فرزندان امام حسن علیه السلام ؛ چهل حدیث برگزیده از مجموعه سخنان درباره امام مجتبی علیه السلام ؛ کتابشناسی
۴-مسند الإمام المجتبى أبی محمد الحسن بن علی علیهما السلام
نویسنده: عزیز الله عطاردی – ناشر: عطارد
مؤلف در هر مسند، روایات را به صورت کامل از منابع نقل کرده و ضمن بیان منبع آن، سلسله اسناد را هم آورده است. البته الزاماً همه اخبار از معصوم نقل نشده و بخشى از آنها، گزارش هاى تاریخى و نقل قول مورخان است.
مؤلف، بخش روایاتى را که از خود امام نقل شده (یعنى آن امام که کتاب به او اختصاص دارد) به شکل مبسوطى بر اساس اصول (عقاید) و فروع (فقهى) دسته بندى کرده و از منابع مشهور و غیر مشهور آنها را جمع آورى و ارائه مى کند. طبعاً در خصوص امام باقر و امام صادق علیهما السلام که روایات بیشترى از آنان نقل شده حجم بیشترى به مجلدات کتاب مسند اختصاص داده شده است. چنانکه مسند الامام الصادق علیه السلام بیشترین مجلدات (بیش از ۲۰ جلد) را به خود اختصاص داده است.
مؤلف، آدرس هر خبر را در پاورقى آورده مگر در مسند الامام الصادق علیه السلام که شیوه جدیدى اتخاذ کرده و در پایان هر باب به صورت کلى منابع خود را ذکر کرده است.
منابع این مجموعه اعم از کتب روایى و تاریخى است. در مواردى که از کتب تاریخى اهل سنت نقل شده به منابعى چون طبرى و مسعودى و دیگر منابع دست اول ارجاع شده و در خصوص روایات شیعى هم از کتب اربعه و دیگر اصول روایى معتبر استفاده شده است.
عطاردى در مجموعه هاى مسند ائمه جز به جمع آورى اخبار نپرداخته و در باره آنها اظهار نظر یا تحلیلى ارائه نمى کند.
۵-امام حسن. بحثی برگرفته از کتاب الغدیر
نویسنده: علامه عبدالحسین امینی(نویسنده) و محمدحسن شفیعی شاهرودی(گردآورنده) – ناشر : موسسه فرهنگی میراث نبوت
در این کتاب نویسنده سخنانی را که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در مورد امام حسنعلیهم السلام بیان کرده با شرح و تفصیل از نظر خوانندگان میگذراند. نگارنده در صفحات نخست احادیثی را از قول پیامبر اکرم نقل کرده که با تعبیرات مختلف از فاطمه و فرزندانش بهویژه امام حسن نام برده شده است. موضوع محوری این احادیث ذکر فضایل و مناقب امام حسن مضمون محوری آنهاست.
مولف این روایتها را از آثار و تالیفات ابوجعفر اسکافی، محمد بن جریر طبری، امام فخر رازی، ابن حجر عقلانی و دیگران استخراج کرده است. برخی از عالمان دیگر مذاهب و فِرَق نظیر ابن تیمیه آیات ۸ و ۲۳ سورههای انسان و شورا را و آیات دیگری را که به نوعی به اهلبیتعلیهم السلام اشاره مینماید، با طرح استدلالهایی بر آنها شبهات و اشکالاتی وارد ساخته است. نویسنده آرا و اقوال او را پس از بررسی با استناد به منابع معتبر حدیثی و متون تفسیری پاسخ میگوید. وی در جاهای دیگر کتاب راجع به مصایب و سمتهایی که بر آن حضرت رفته و حقوقی که از او غصب شده با توضیح و تفصیل سخن گفته است.
۶-رمان حا سین نون
نویسنده: سیدعلی شجاعی – نشرنیستان
رمان، روایتی است از زندگانی امام حسن مجتبی علیهم السلام، در بستر زمانی شهادت حضرت امیر و آغاز خلافت امام تا شهادت ایشان. و محوریت موضوع صلح. شجاعی در این رمان با رفت‌وبرگشت‌های راوی میان دو جبهه امام و معاویه و بازسازی و بازیابی اهداف و افکار و شخصیت معاویه، تصویری جدید از صلح امام به مخاطب ارائه می‌دهد.
نویسنده که آغاز کتاب آورده است: و خداوند را آیه¬ای است، که نازل شد به آغوش پیامبر: حاء. سین. نون. ذِکرُ رحمَتِ رَبکَ عَبدَه مُجتَبی… با تاکید بر رازورانگی شخصیت حضرت و رفتارشان در برابر مکر معاویه، تلاش می‌کند تا کمی از اسرار نهان انتخاب‌های امام را برای خواننده تصویر کند.
۷-غنچه یاس کبود
نویسنده: هادی شریفی – نیستان
این اثر از داستان ازدواج حضرت علیعلیهم السلام با حضرت فاطمه سلام الله علیها شروع می‌شود و در ادامه با ماجرای ولادت امام حسنعلیهم السلام ادامه پیدا می‌کند، این اثر در ادامه با روایت ماجراهای تاریخی مانند غدیر خم، رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، حضرت فاطمه سلام الله علیها و شهادت حضرت علیعلیهم السلام ادامه پیدا می‌کند و در فصول پایانی نیز به شرح صلح امام حسنعلیهم السلام با معاویه و شهادت امام حسنعلیهم السلام می‌پردازد.
شریفی در این کتاب در کنار بهره‌مندی از شیوه بیان من راوی برای بیان داستان خود و در کنار استفاده از نثری موزون، با توانمندی، احادیث و روایات و نقل‌های ارائه شده در منابع دینی و تاریخی درباره زندگی ائمه را در خدمت متن داستانی کتاب درآورده است و همین مساله منجر به این شده که داستان این کتاب با وجود اینکه روایت تاریخی شنیده شده‌ای دارد، برای مخاطب بسیار خواندنی شده و نگاه تازه‌ای به این بخش از تاریخ اسلام را در دید مخاطبان ایجاد کند. به گفته شریفی این اثر با ویرایش «سید مهدی شجاعی» منتشر شده است.
شریفی برای روایت تاریخی خود در این کتاب مخاطبش را به بیش از ۷۵ اثر دینی و تاریخی در این زمینه ارجاع داده است که در آنها منابع روایی اهل سنت نیز به چشم می‌خورد و از ویژگی های این کتاب می توان ارجاع احادیث پیرامون فضایل اهل بیتعلیهم السلام را به کتب اهل سنت دانست.
بازدیدها: 419
