اثبات وجود تاریخی حضرت رقیه (سلام الله علیها)

اثبات وجود تاریخی حضرت رقیه (سلام الله علیها)

اصل وجود دختری خردسال برای امام حسین(علیه السلام) در منابع شیعی آمده است که در کتاب کامل بهائی نوشته علاء الدین طبری(قرن ششم هجری) قصه دختری چهار ساله که در ماجرای اسارت در خرابه شام در کنار سر بریده پدر به شهادت رسیده، آورده شده است. قدیمى‌‏ترین کتابى که از حضرت رقیه (سلام الله علیها) به عنوان دختر امام حسین(علیه السلام) یاد کرده است و شهادت او را در خرابه شام مى ‏داند، همین کتاب است. این کتاب، اثر عالم بزرگوار، شیخ عمادالدین الحسن بن على بن محمد طبرى امامى است که به امر وزیر بهاءالدین، حاکم اصفهان در روزگار سلطنت هلاکوخان، نوشته شده است. به ظاهر، نام گذارى آن به کامل بهائى از آن روست که به امر بهاءالدین نگاشته شده است.

این کتاب در سال ۶۷۵ هجرى قمرى تألیف شده و به دلیل قدمت زیادى که دارد، از ارزش ویژه اى برخوردار است؛ زیرا به جهت نزدیک بودن تألیف یا رویدادهاى نگاشته شده ـ به نسبت منابع موجود در این راستا ـ حایز اهمیت است و منبعى ممتاز به شمار مى‏ رود و دستمایه ی تحقیقات بعدى بسیار در این زمینه قرار مى‏ گرفته است.

شیخ عباس قمى در نفس المهموم و منتهى الامال، ماجراى شهادت حضرت رقیه (سلام الله علیها) را از این کتاب نقل مى کند. هم چنین بسیارى از عالمان بزرگوار مطالب این کتاب را مورد تأیید، و به آن استناد کرده ‏اند.

بر اساس نوشته‏‌هاى بعضى کتاب‏هاى تاریخى، نام مادر حضرت رقیه (سلام الله علیها)، امّ اسحاق است که پیش‏تر همسر امام حسن مجتبى (علیه السلام) بوده و پس از شهادت ایشان، به وصیت امام حسن (علیه السلام) به عقد امام حسین (علیه السلام) درآمده است.۱

مادر حضرت رقیه(سلام الله علیها) از بانوان بزرگ و با فضیلت اسلام به شمار مى‏‌آید. بنا به گفته شیخ مفید در کتاب الارشاد، کنیه ایشان بنت طلحه است.۲

در آن عصر به دلیل اندک بودن امکان نگارش و تعدد فرزندان امامان و هم‌چنین اختناق حکومت بنی‌امیه که سیره نویسان را در کنترل خود داشته اند، موجب شده که بسیاری از ماجراهای زندگی امامان در پشت پرده باقی بماند. گاهی نیز بر اثر هم نام بودن چند شخص در یک خاندان، موجبات اشتباه در تاریخ فراهم شده و همین مطلب امر را بر تاریخ نویسان اندک آن عصر، با امکانات محدودی که داشتند مشکل کرده است. گاهی بعضی دختران دو نام داشته‌اند و به همین احتمال حضرت رقیه(سلام الله علیها) را فاطمه صغری(سلام الله علیها) می‌خواندند و شاید همین موضوع باعث غفلت از نام رقیه شده باشد و ممکن است فاطمه اسم اصلی و رقیه لقب باشد. زیرا نام رقیه در شمار دختران امام حسین(علیه السلام) کمتر به چشم می‌خورد و به اذعان برخی منابع، احتمال این که ایشان همان فاطمه بنت الحسین(سلام الله علیها) باشد، وجود دارد.۳

در منابع گزارش‌هایی از چگونگی وفات دختری منسوب به امام حسین(علیه السلام) در شام وجود دارد، که برخی از آنان به این شرح اند:

۱- نخستین منبعی که ماجرای شهادت دختر خردسالی از امام حسین را در شام مطرح کرده است. کامل بهایی نوشته عمادالدین طبری (۷۰۰ق) است. او نام دختر را ذکر نکرده است. سن او را چهار سال و وفات او را چند روز پس از دیدن سر پدر در خانه یزید گزارش کرده است.

۲- ملّا حسین واعظ کاشفی سبزواری (متوفی ۹۱۰ق) محل حادثه را کوشْک (کاخ) یزید و زمان آن را روز دیدن سر بریده ذکر کرده است.

۳- فخرالدین طُریحی (م ۱۰۸۵ ق)؛ نخستین کسی است که کودک را سه ساله و سخنانی از او خطاب به پدر گزارش کرده است.

۴- محمدحسین ارجستانی در اواخر قرن سیزدهم، نام کودک را زُبیده، سن او را سه سال، محلّ حادثه را خرابه شام گزارش کرده است. ارجستانی پیش از ذکر این حادثه، به حضور دختری از امام حسین به نام رقیه در شام یاد کرده است.

۵- شیخ محمدجواد یزدی در اوایل قرن چهاردهم محل حادثه را خرابه شام دانسته است و گفته نام او زُبَیده یا رُقَیه یا زینب یا سَکینه و یا فاطمه بوده است.

سه ساله های حسینی همنوا با رقیه بنت الحسین(علیه السلام)

رقیه(سلام الله علیها) در پنجم ماه صفر وفات یافت و هرساله انبوه عاشقان به مکتب اهل بیت(علیهم السلام)، در ایران اسلامی و تمامی مسلمانان جهان به یاد دختر کوچک امام حسین(علیه السلام) گرد هم آمده و اشک ماتم می ریزند.

همایش سه ساله های حسینی هر ساله و همزمان با شهادت دردانه ی امام حسین(علیه السلام) با حضور کودکان در اماکن متبرکه و حسینیه ها برگزار میشود. در این همایش مداحی نوگلان حسینی و مرثیه خوانی نوگلان زینبی، نمایش نامه خوانی عاشورایی، دعوت از سخنرانان حوزه ی کودک و بیان مفاهیم دینی به زبان کودکان انجام میگیرد.

پی نوشت:

1. الاربلى، على بن عیسى، کشف الغمه فى معرفه الائمه، تهران، کتاب فروشى اسلامیه، بى‏تا، ج۲، ص۲۱۶ ؛ الطبرسى، ابوعلى فضل بن الحسن، اعلام الورى بأعلام الهدى، بیروت، دار المعرفه، ۱۳۹۹ ه .ق، ص۲۵۱٫
2. مفید، محمد بن محمد، الارشاد، تهران، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چاپ چهارم، ۱۳۷۸ ه . ش، ج۲، ص۲۰۰، اعلام الورى، ص۲۵۱٫
3. نظرى منفرد، على، قصه کربلا، قم، انتشارات سرور، ۱۳۷۹ ه . ش، پاورقى ص۵۱۸٫

 

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 83