احتجاج امام صادق علیه السلام راجع به بطلان قیاس
از بشیر بن یحیى عامرى از ابن ابى لیلى نقل است که گفت: من و أبو حنیفه بر جعفر بن محمّد (علیهم السّلام) وارد شدیم و آن حضرت ضمن خوش آمد گویى به ما فرمود: اى ابن أبى لیلى همراه تو کیست؟
گفتم: قربانت گردم، مردى از أهل کوفه است که داراى رأى و بصیرت و نفوذ است.فرمود: شاید همان باشد که همه چیز را از نظر خود قیاس مىکند؟سپس فرمود: اى نعمان، آیا مىتوانى سر خود را قیاس کنى؟ گفت: نه.
فرمود: فکر نمىکنم بتوانى چیزى را قیاس کنى، آیا به بادزن دو چشم و تلخى داخل دو گوش و سردى دو سوراخ بینى، و شیرینى در دهان، شناخت دارى؟ گفت: نه.ابن أبى لیلى گفت: عرض کردم: قربانت گردم، از این مطالبى که فرمودید ما را در کورى رها مفرمایید!.
فرمود: بسیار خوب، پدرم از پدران گرامش علیهم السّلام مرا حدیث کرد که رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: خداوند دو چشم آدمیزاده را از دو چربى آفریده و در آن دو بادزن قرار داد، در غیر این صورت هر دو آب مى شدند، و هر خار و خاشاکى که داخل آن میشد آن را ذوب مىکرد، و آن بادزن آنچه از خار و خاشاک که داخل چشم مىشود را بیرون مى اندازد، و خداى سبحان تلخى را در داخل گوش قرار داد تا پرده و حجابى براى مغز باشد، و هر جانورى که داخل آن شود با برخورد با آن تلخى سریع باز مى گردد، و اگر این تلخى نبود به مغز مىرسید و آن را فاسد مىکرد، و خداوند سردى و خنکى را در دو سوراخ بینى براى این قرار داد که حجاب و پردهاى در وصول به مغز باشد، و گر نه به آن مىرسید، و قرار گرفتن شیرینى و گوارایى در دهان؛ منّتى الهى بر آدمیزاده بود تا طعم خوراک و نوشیدنى را حسّ کند.
و امّا کلمه اى که أوّل آن کفر است و آخرش ایمان؛ گفتار «لا إله إلّا اللَّه» است، سپس فرمود: اى نعمان، از قیاس حذر کن، زیرا پدرم از پدران گرامش علیهم السّلام برایم نقل کرده که رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرموده: «کسى که پارهاى از دین را با نظر خود قیاس کند خداوند او را قرین ابلیس سازد، زیرا او اوّلین قیاسگر است، آنجا که گفت: مرا از آتش آفریدى و آدم را از خاک»، پس دست از رأى و قیاس بردارید، زیرا دین خداى سبحان بر قیاس وضع نشده است.
پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام
بازدیدها: 134