استاد حسین انصاریان| هیچ عذری در مورد رعایت نکردن حق پدر و مادر پذیرفته نمی شود

حجت الاسلام و المسلمین انصاریان در سخنرانی خود در حسینیهٔ بنی‌الزهرا،بیان کرد: آیهٔ پانزدهم سورهٔ مبارکه احقاف بنابر روایات اهل‌بیت علیهم السلام در ارتباط با وجود مبارک حضرت سیدالشهدا، امیرالمؤمنین و فاطمه زهراست و جز این هم نیست؛ چراکه مطالب آیه نشان می‌دهد که آیه یقیناً دربارهٔ این سه نفر نازل شده است. انسان‌هایی که مصداق این آیهٔ شریفه باشند، خیلی کم هستند؛ اما مردم می‌توانند پیرو آیه باشند، چون ابتدای آیه سخن از پدر و مادر و بعد فرزند است.

بت‌پرستی، مشرکی و کافر‌بودن والدین مجوزی برای عدم رعایت حقوق آنان نیست

وی در مورد نگاه خداوند نسبت به پدر و مادر در قرآن، گفت: این مسئله آنقدر مهم است که پروردگار عالم در یکی از آیات قرآن رعایت حق پدر و مادر را مطرح کرده حتی از پدر و مادر مشرک صریحاً اسم آورده و هشدار داده که بت‌پرستی، مشرکی و کافر‌بودن آنها مجوز بر این نیست که شما حقوق آنها را رعایت نکنید.

خوشا به‌سعادت آن فرزندی که حق پدر و مادر را رعایت کند

این استاد حوزه با بیان اینکه رعایت حق پدر و مادر از تکالیف مشقّت‌بار انسان مکلف است، اظهار کرد: در روایتی به قول پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آمده که خوش‌به‌حال آن فرزندی که حق پدر و مادر را رعایت کند. آن روایت همین یک کلمه است و دیگر حضرت نمی‌فرمایند پدر و مادر مؤمن یا پدر و مادر غیرمؤمن.

 استاد انصاریان گفت: خداوند در سه جای قرآن از جمله سورهٔ احقاف، سورهٔ اسراء و سورهٔ لقمان، به‌شکل‌های گوناگون از پدر و مادر سخن به‌میان آورده که همهٔ درهای عذر را به روی بندگانش ببندد.

مفسر و پژوهشگر قرآنی افزود: یک کار قرآن این است که معمولاً در هیچ حکم و مسئله‌ای، درِ عذر را به روی کسی بازنمی‌گذارد که فردای قیامت، کسی که نماز نخوانده، روزه نگرفته یا حق پدر و مادر را رعایت نکرده، به پروردگار بگوید: من حکم تو را به این دلیل اجرا نکردم. عذر و بهانه‌ و دلیلی برای کسی وجود ندارد.

استاد انصاریان با اشاره به اینکه خداوند متعال خودش و با هدایت پیغمبرش و ائمهٔ طاهرین علیهم السلام ، چیزی را از زندگی انسان فروگذار نکرده‌اند، مگر اینکه حکمی برای آن صادر کرده‌، گفت: انسان با کتاب احکام و عقاید مفهوم آیهٔ «الیوم اکملت لکم دینکم» را می‌فهمد، اینکه چرا خدا می‌گوید من دین شما را کامل و نعمت را بر شما تمام کردم.

مسئله والدین حکم بسیار خاصی است

وی اظهار کرد: مسئلهٔ پدر و مادر در بین این‌همه احکام، یک حکم خیلی خاصی است. در سورهٔ توبه می‌خوانید: «انما المشرکون نَجَس»، نجَس یعنی آلودگی فکری، اعتقادی و اخلاقی و معنی آیه بدین معناست: آیا من می‌توانم با اینها ارتباط تنگاتنگ برقرار کنم؟ به فتوای فقیهان بزرگ، خیر! می‌توانم از ظرفی که آب خورده‌اند، آب بخورم؟ خیر! می‌توانم ذبیحه‌شان را بخورم؟ خیر! خدا در قرآن حرام کرده است. می‌توانم ارتباط تنگاتنگ محبتی با آنها داشته باشم؟ خیر! اگر مؤمن به من هستی، دوست‌دار اینها نباش؛ ولی به فرزندان می‌گوید: حق پدر و مادر مشرک را کامل رعایت کن، با آنها رفت‌وآمد کن، ارتباط و معاشرت و نشست‌وبرخاستت شایسته باشد و جوری برخورد نکنی که دلشان بسوزد؛ اما خودش که خداست، دل مشرک را سوزانده و می‌گوید نجَس هستی! این به آنها برمی‌خورد، ولی به بچه‌ها می‌گوید: به گونه‌ای با پدر و مادر برخورد نکن که به او بربخورد و دلش بسوزد. ما هم از اسرار خیلی احکام خبر نداریم و نمی‌دانیم چرا جایگاه پدر و مادر این‌قدر بالاست و این در را به روی بچه‌ها نبسته است؟!

امکان کسب رضایت والدین پس از فوتشان

استاد انصاریان به بازبودن راه خشنودی والدین پس از فوت آنها اشاره و تصریح کرد: دین به ما می‌گوید که شما می‌توانید دل‌خوشی، رضایت و آرامش پدر و مادرتان را نسبت به خودتان، حتی بعد از مرگشان فراهم کنید. من این دَر را نبسته‌ام. هر دوی آنها نماز قضا دارند، بخوان؛ روزهٔ قضا دارند، بده یا برایشان روزه بگیر؛ به‌خصوص در شب‌های جمعه به مستحق به نیت آنها کمک کن؛ نمازی به‌نام نماز پدر و مادر گذاشته‌ام، هر شب برایشان بخوان. این نماز در مفاتیح است و خیلی نماز پاکیزه و زیبایی است! در بسته نیست، یعنی خدا فرزندان را بعد از مرگ پدر و مادر که حق آنها در زمان حیاتشان کامل رعایت نشده، در بن‌بست قرار نداده است. این هم از رحمت پروردگار است.

وی با بیان اینکه هیچ عذری نسبت به عدم رعایت حق پدر و مادر پذیرفتنی نیست، اظهار کرد: سه آیه است که هر سه آیه هم گوناگون است و به‌گونه‌ای نظام داده شده که درِ هر عذری را به روی ما فرزندان یا به روی فرزندان ما نسبت به رعایت حق پدر و مادر بسته است. یک آیه هم دارد که در قیامت به تمام کسانی که می‌خواهند به‌خاطر ترک یک حکم اقامهٔ عذر کنند، پروردگار خودش خطاب می‌کند: «لا تعتذر الیوم»، امروز عذر و بهانه برای ترک حکمی از احکام من که شامل حالتان شده بود، نیاورید که قبول نمی‌شود. یک آیهٔ دیگر هم در اوّل جزء سی‌ام قرآن دارد: «لا یتکلمون خطابا»، امروز جن، انس و فرشتگان، حق هیچ چون‌و‌چرایی را با من ندارند! اگر تکلیفتان را عمل کرده‌اید، ارائه دهید تا به بهشت بروید و اگر عمل نکرده‌اید، سرتان را بیندازید و به جهنم بروید. با من چون‌وچرا نکنید، چون حجت من در دنیا بر همهٔ شما -فرشتگان، جن و انس- تمام بوده است. جن هم مکلف است، در سورهٔ جن مسئلهٔ ایمان، عمل، اخلاق، کفر و شرک در مورد اجنه مطرح است و معلوم می‌شود که آنها هم در مکلف بودن مثل ما هستند.

حق مادر بیشتر از حق پدر است

 مفسر و پژوهشگر قرآنی ادامه داد: در یک آیه سورهٔ احقاف، یک آیه در سورهٔ اسراء و یک آیه در سورهٔ لقمان خداوند نسبت به رعایت حق مادر سفارش ویژه می‌کند. در سوره لقمان خداوند می‌فرماید: «ووصینا الانسان بوالدی»، کل انسان‌ها؛ مؤمن یا غیر مؤمن باید حق پدر و مادر را رعایت کنند. «بوالدیه» در این آیهٔ لقمان و آیهٔ احقاف آمده، اما مادر را جداگانه هم ذکر کرده است که می‌خواهد هشدار دهد حق مادر از حق پدر مقداری چرب‌تر است؛ به این خاطر در اوّل آیه، پدر و مادر را می‌گوید و بعد دوباره مادر را می‌گوید: «وَوَصَّیْنَا اَلْإِنْسٰانَ بِوٰالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلىٰ وَهْنٍ»، فرزند! یادت باشد ۹ ماهی که مادرت حامله بود، هزار نوع رنج کشید تا تو به دنیا بیایی، «وَفِصٰالُهُ فِی عٰامَیْنِ»، دو سال کامل هم مادرت را مکلف کردم تا به تو شیر یا به تعبیر قدیمی‌ها شیرهٔ جانش را بدهد؛ لذا سفارش کرده‌ام: «أَنِ اُشْکُرْ لِی وَلِوٰالِدَیْکَ»، نعمت‌های من و زحمات پدر و مادرت را سپاس‌گزاری کن.

حتی حفظ احترام والدین مشرک هم واجب است

استاد انصاریان در پاسخ به اینکه سپاسگزاری خدا به عبادت خداست، اما سپاسگزاری از پدر و مادر چیست؟ گفت: «وَإِنْ جٰاهَدٰاکَ لِتُشْرِکَ بِی مٰا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلاٰ تُطِعْهُمٰا إِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُمْ بِمٰا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» ﴿العنکبوت، ۸ ﴾ اگر به تو گفتند دست از خدا و پیغمبر و دین بردار و به بت سجده کن، این خواستهٔ آنها را گوش نده. از کوره در نروی، داد نکشی، فریاد نزنی «وَصٰاحِبْهُمٰا فِی اَلدُّنْیٰا مَعْرُوفاً»، تا زنده هستی و تا زنده هستند، بسیار پسندیده با آنها رفتار کن و درگیر نشو! خودت بیرون بت نپرست، در اتاق که می‌گویند بت بپرست، آرام و با محبت نگاهشان کن. «إِلَیَّ اَلْمَصِیرُ» ﴿لقمان، ۱۴﴾، عاقبت همهٔ شما به‌طرف من است، با پدر و مادرت شایسته برخورد کن، «وَاِتَّبِعْ سَبِیلَ مَنْ أَنٰابَ إِلَیَّ» و نگاه کن که انبیاء و اولیاء با پدر و مادرشان چگونه رفتار کردند، همان‌گونه با پدر و مادر مشرک رفتار کن؛ پس بدان که «ثُمَّ إِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ» بازگشت همهٔ شما به‌سوی من است، «فَأُنَبِّئُکُمْ بِمٰا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» ﴿لقمان، ۱۵﴾، پرونده‌تان را رو می‌کنم و آگاهتان می‌کنم که شما به دستور من با پدر و مادر خوب عمل کرده‌اید یا بد عمل کرده‌اید.

پایگاه اطلاع رسانی هیأت رزمندگان اسلام