استفتائات آیت الله گلپایگانی درباره ماه مبارک رمضان

استفتائات آیت الله گلپایگانی درباره ماه مبارک رمضان

 

 

مسائل روزه رؤیت هلال و موارد ثبوت اول ماه

سؤال ۱ – اگر در یک جا از پاکستان هلال شوال دیده شود و به طریق شرعى، ثابت گردد آیا لازم است که همه مردم پاکستان، آن روز را عید، قرار دهند یعنى در رؤیت هلال و ثابت شدن اول ماه، اتحاد افق لازم است یا نه؟.

جواب:  رؤیت هلال شوال در قسمت مشرق زمین براى مغرب زمین حجت است و در مغرب زمین اگر رؤیت شود براى مشرق زمین، حجت نیست مگر آن که قریب الافق باشند.

سؤال ۲ – اگر رؤیت هلال در شهرى ثابت شود، آیا براى شهرهاى دیگر هر کجا که باشد – با آن که بین امصار و ممالک از ۱ ساعت و گاهى تا ۱۲ ساعت اختلاف است – کفایت مىکند یا نه و خلاصه آیا توافق افق لازم است یا نه؟.

جواب:  اگر متوافق در افق باشند – بطورى که اگر در شهرى دیده شود در شهر دیگر نیز قابل رؤیت باشد – بى اشکال کافى است و اما کفایت رؤیت در یک مکان براى تمامى اماکن، معناى صحیح آن این است که رؤیت هلال در یک مکان، براى اماکنى که بعد از آن، روز مىشود چه در افق موافق باشند چه مختلف، کافى است و در شهرهائى که حین رؤیت هلال، در اماکن دیگر، روز باشد رؤیت هلال، براى آنجاها که در آن حین روز بوده کافى نیست بلکه روز بعد در آن گونه جاها روز اول ماه است و این معنى را حقیر هم قبلا بعید ندانسته‌ام، مع ذلک احتیاط باید رعایت شود مگر در بلادى که بعد از رؤیت-هلال در جائى – شب مىشود که قطعا کافى است هر چند قریب الافق نباشند.

سؤال ۳ – در سالهائى که ماه رمضان، سلخ ندارد یعنى سى کم مى باشد در بعضى از قراء، شب اول شوال، هلال، رؤیت نمىشود و دسترسى هم به شهر ندارد که استفسار بنمایند در این صورت به خبر منجم و اخبار رادیو مىتوانند اکتفا کنند یا نه؟ ضمنا بعضى قائلند که بوسیله اینها براى ما علم حاصل مىشود، بفرمائید که آیا اینها دلیل شرعى براى افطار، و اثبات عید مىشود یا نه؟.

جواب:  در صورت حصول علم یا اطمینان که در نظر عرف، علم، محسوب مىشود اشکال ندارد و در غیر این صورت بفرستند به شهر و استفسار نمایند و با عدم تمکن، استصحاب کنند.

مبطلات روزه

سؤال ۱ – سیدنا ما تقول فی هذه المسئله: اذا کان رجل صائم یدرس القرآن غلطا وعده من الصائمین حاضرون یستمعون کلامه، فهل یبطل صومه وصوم المستمعین ام لا؟ شکر الله سعیکم واطال الله عمرکم ودمتم حراسا وامناء لدیننا الحنیف.

جواب:  أما القاریء إذا أخبر بأن ما قرئه قرآن وقرأ غلطا عمدا وعلما، یبطل صومه وأما إذا قرأ غلطا من دون أن یخبر بأن هذا قرآن فبطلان صومه محل إشکال ولا یترک الإحتیاط بترکه وأما إذا قرأ غلطا بزعم الصحه فلا یبطل صومه، وأما المستمعون فلا یبطل صومهم إلا إذا إخبروا بأن ما قرأت قرآن مع علمهم بأنه غلط.

سؤال ۲ – در عروه الوثقى و سایر رساله‌هاى عملیه احتیاط شده به الحاق بخار غلیظ به غبار، در بطلان صوم، آیا مراد از بخار غلیظ، بخار متراکم است یا بخار بعضى از ادویه که از عین دوا تبخیر مىشود؟.

جواب:  ظاهرا همان بخارى است که شبیه دود است و از نزدیک، مرئى و مشتمل بر اجزاء صغار آب مىباشد.

سؤال ۳ – قصد افطار، مفطر است یا نه و بر فرض مفطر بودن، کفاره دارد یا نه؟ اگر کفاره داشته باشد پس باید سائر مفطرات عمدى، کفاره نداشته باشد زیرا سهوا که مفطر نیست عمدا هم به مجرد قصد افطار، صوم، باطل مىشود. پس مفطر بودن اکل عمدى یعنى چه؟.

جواب:  نیت افطار و همچنین نیت مفطر، موجب بطلان روزه هست، ولى از مفطرات نیست، و کفاره وقتى بر مکلف به روزه، واجب مىشود که مرتکب یکى از مفطرات شود هر چند – از جهت این که قبل از طلوع فجر، قصد روزه نداشته یا در اثناء روز، نیت مفطر یا افطار را کرده – روزه دار نباشد.

ابطال روزه با حرام

سؤال ۱ – اگر کسى بداند که استمناء، روزه را باطل مىکند و عمدا این عمل را انجام دهد کفاره جمع بر او لازم مىشود یا نه؟.

جواب:  بلى کفاره جمع بر او واجب مىشود.

سؤال ۲ – شخصى در ماه مبارک رمضان بعد از خوردن سحرى، خوابیده و محتلم شده بعد که بیدار شده – چون مسأله را نمىدانسته – استمناء کرده اکنون حکم او را بیان فرمائید؟.

جواب:  اگر قبل از فجر، استمناء کرده و قبل از فجر نیز غسل کرده، روزه او صحیح است و قضا و کفاره ندارد و اگر قبل از فجر، غسل نکرده و عمدا در حال جنابت صبح نموده روزه‌اش باطل و قضا و کفاره دارد و اگر بعد از فجر، استمناء کرده قضا و نیز کفاره جمع – آزاد کردن بنده و شصت مسکین را طعام دادن و شصت روز روزه گرفتن – بر او واجب است بلى بنده آزاد کردن، چون ممکن نیست ساقط مىشود.

سؤال ۳ – شخصى بعد از خوردن سحرى، خوابیده و استمناء کرده لیکن – با علم بوقوع این عمل بعد از فجر – نمىداند که در خواب، این کار را کرده و یا در بیدارى، اکنون وظیفه او چیست؟.

جواب:  در فرض سؤال، کفاره و قضاء لازم نیست.

احکام جنب در ماه رمضان

سؤال ۱ – هر گاه در شب ماه رمضان مرد با عیال خود در حال خواب جماع کند و زن بیدار نبوده و مرد به او اطلاع نداده تکلیف نماز و روزه آن زن چیست و آیا مرد، معصیت کرده که به زن اطلاع نداده یا نه؟.

جواب:  در صورتى که زن، قبل از طلوع فجر صادق، بیدار نشود و یا اگر بیدار شود نفهمد که مرد با او جماع کرده روزه او صحیح است و بر مرد واجب نیست قبل از طلوع، اطلاع دهد بلى براى نماز به او اطلاع دهد که نمازش بدون غسل، باطل است هر چند نداند جنب است.

سؤال ۲ – اگر شخصى در ماه مبارک رمضان با آب نجس، غسل کند پس از یک هفته متذکر شود که آب، نجس بوده نمازهاى این مدت و روزه‌اش چه صورت دارد؟.

جواب:  باید نمازهایش را قضاء کند و روزه‌اش صحیح است.

سؤال ۳ – کسى که فاقد آب است یا اعذار دیگرى غیر از تنگى وقت، که حکم آن، معلوم است دارد که نمىتواند غسل کند آیا جایز است که در شب ماه مبارک رمضان، خود را جنب کند یا نه؟.

جواب:  گرچه محتمل است که جنب شدن براى ذوى الاعذار با تمکن از تیمم، جایز باشد چنان که ارتکاز متشرعه بر این است و دعواى اجماع نیز بر آن شده و از اطلاق روایات تجویز جنب شدن در سفر، براى فاقد الماء نیز ممکن است استفاده شود، لیکن چون محتمل است که تشریع تیمم، در صورت عدم قدرت بر تحصیل طهارت مائیه باشد چنان که ظاهر آیه شریفه (ان لم تجدوا ماءا فتیمموا) این است و حفظ قدرت هم در تکالیف، لازم است لذا احوط آنست که در سایر اعذار نیز اگر به طهارت مائیه طاهر از حدث اکبر است آن را نقض نکند و لیکن اگر نقض کرد تیمم و روزه او صحیح است.

قضاء روزه

سؤال ۱ – در شرع مقدس اسلام که دختر، در نه سالگى بالغ مىشود اگر روزه گرفتن برایش مشکل باشد و افطار کند بعد، قضا لازم است یا خیر؟.

جواب:  در صورتى که روزه، مشقت و حرج باشد افطار نماید ولى بعدا در صورتى که متمکن شد احتیاط لازم آنست که قضا نماید.

سؤال ۲ – شخصى در ماه مبارک رمضان بدون توجه به این که میزان بلوغ، سال قمرى است و باید از ابتداء تولد تا روز بلوغ به حسب سال قمرى حساب شود، طبق تاریخ شناسنامه، خیال مىکرده که بالغ نشده و لذا روزه‌اش را خورده و بعد متوجه شده که میزان، سال قمرى است و طبق سال قمرى مدتى قبل، بالغ و روزه بر او واجب بوده است حال آیا قضا و کفاره بر او واجب است یا نه؟.

جواب:  در فرض مرقوم، وجوب کفاره بر او معلوم نیست، ولى قضاى روزه هائى را که افطار کرده باید بگیرد.

اگر در روزه قضا یا مستحبى سهوا مبطلى بجا آورد

سؤال ۱ – اگر در قضاء روزه واجب، در وقت موسع، سهوا مبطلى بجا آورده شود روزه چه صورت دارد؟.

جواب:  اشکالى ندارد.

سؤال ۲ – اگر انسان، در روزه مستحبى سهوا مبطلى را بجا آورد، روزه او چه صورت دارد؟.

جواب:  روزه او صحیح است.

کفاره روزه و موارد وجوب یا عدم وجوب آن

سؤال ۱ – اینجانب در سن جوانى بین ۱۶ تا ۲۱ سالگى به علت جاهل بودن، احترام ماه مبارک رمضان را درست نمىدانستم و مدت ۶ سال روزه نگرفته‌ام و به حمد الله قضاء مدت ۶ ماه را گرفته‌ام ولى معیل و از جهت مالى فوق العاده ضعیف هستم، آیا کفاره هم تعلق مىگیرد یا خیر؟.

جواب:  بلى، کفاره تعلق مىگیرد و فعلا در صورت تمکن باید براى هر روز، یا دو ماه پى در پى روزه بگیرید یا شصت چارک گندم به شصت فقیر غیر سید بدهید و چنانچه هیچ یک فعلا مقدور نباشد استغفار کنید و اگر بعدا قدرت حاصل شد یکى از دو قسم کفاره را ادا نمایید.

سؤال ۲ – شخصى که اجیر براى قضاء روزه ماه رمضان شده اگر بعد از ظهر افطار کند کفاره دارد یا خیر؟.

جواب:  کفاره ندارد.

سؤال ۳ – در کفاره روزه (۶۰ روز روزه یا اطعام ۶۰ مسکین) اگر فرضا قبل از قضاء روزه، کفاره آن را ادا نماید آیا بى اشکال است؟ آیا در این مورد اولویتى نیست که اول قضا باشد یا کفاره؟.

جواب:  ترتیبى بین قضا و کفاره نیست.

روزه مسافر

سؤال ۱ – اگر روزه‌دار صبح از وطن خود، مسافرت نماید و قبل از زوال هم به وطن برگردد مىتواند نیت روزه کند یا نه و به عبارت دیگر، با مسافرى که از روزهاى قبل در سفر بوده و قبل از زوال، به وطن برگردد و مفطرى به عمل نیاورده باشد، که باید نیت روزه کند یکسان است یا نه؟.

جواب:  اگر چه در کلمات علماء اعلام، به فرض مذکور بالخصوص بر خورد نکردم لکن بر حسب اطلاقات اخبار و اطلاق بعض فتاوى مسافرى که قبل از ظهر، مراجعت کند و به وطن یا محل اقامه، برسد و مفطر به عمل نیاورده باشد واجب است نیت روزه نماید و روزه او صحیح است و سفر کردن و در سفر بودن هر دو با صحت صوم، منافى است از جهت عدم امر و عدم قصد، و مطابق اخبار، هر دو قسم مسافر اگر قبل از ظهر برسند امر دارند و قصد این وقت، کافى است.

سؤال ۲ – شخصى در ماه مبارک رمضان، صبح از منزل حرکت مىکند و از حد مسافت مىگذرد و قبل از ظهر بر مىگردد البته گاهى، از شب، تصمیم مسافرت را دارد و گاهى در روز، این تصمیم را مىگیرد، اکنون حکم هر دو فرض را بیان فرمائید.

جواب:  در هر دو فرض، بعد از مراجعت به وطن، اگر در سفر، مفطر بجا نیاورده قصد روزه نماید و روزه او صحیح است.

سؤال ۳ – اگر انسان، در ماه مبارک رمضان، بعد از ظهر، از وطن خودش حرکت کرده و مسافرت نماید و بعد از انجام کار، در همان روز به وطنش مراجعت کند روزه‌اش صحیح است یا نه؟ و آیا قضا دارد یا نه؟.

جواب:  در فرض سؤال، روزه، صحیح است و قضا، واجب نیست و لکن اگر از شب، قصد سفر داشته احوط، قضاء آنست هر چند مراعات آن، لازم نیست.

روزه بر مریض واجب نیست

سؤال ۱ – شخصى همیشه مبتلا به مرضى است که نمىتواند از خوردن و آشامیدن، خوددارى نماید لذا روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان براى او مشکل است و سبب زیادى مرضش مىشود حال اگر مختصرى در روز، اکل و شرب کند و بعد امساک نماید و نیت روزه کند روزه‌اش صحیح است یا نه؟ و در صورتى که صحیح نباشد ثواب روزه‌دار را دارد یا نه؟.

جواب:  در فرض مذکور، روزه او صحیح نیست و اگر مرض او تا ماه رمضان دیگر ادامه پیدا کند قضا نیز بر او واجب نیست و باید براى هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و امید است کم خوردن او خالى از ثواب نباشد.

سؤال ۲ – بر اثر بیمارى و نقاهت، سحرى نخوردم و گفتم امروز را نمىتوانم روزه بگیرم اتفاقا در روز حالم بهتر شد و روزه گرفتم، آیا روزه‌ام صحیح است یا نه؟

جواب:  احتیاطا قضاى آن روز را نیز بجا آورید.

سؤال ۳ – مریضى که به بیمارى آپاندیس مبتلا است و باید در وقت معین، عمل شود و دکتر اظهار مىدارد در صورتى که روزه بگیرد، دو ماه عمل، به تأخیر مىافتد در این حال باید روزه بگیرد یا نه؟.

جواب:  در فرض مسأله، اگر روزه، ضررى جز تأخیر عمل نداشته باشد مجوز افطار ندارد. بلى جایز است قبلا عمل نماید، به نحوى که در ماه مبارک رمضان از جهت عمل، نتواند روزه بگیرد.

کسى که به جهت اعتیاد نمىتواند روزه بگیرد.

مسائل متفرقه روزه

سؤال ۱ – اگر رئیس یا کارفرماى کارخانه‌اى پیش خدمت و مستخدم خود را مجبور کند که در روز ماه مبارک رمضان براى او غذا بیاورد و اگر هم خوددارى نماید ممکن است او را از کار بر کنار کند، آیا این عمل، براى آن مستخدم، مسئولیت شرعى دارد یا نه؟.

جواب:  تا مضطر نشوند این کار را نکنند.

سؤال ۲ – استعمال عطر و بوى خوش در حالت روزه چگونه است؟.

جواب:  بوئیدن گیاه خوشبو مکروه است و لکن استعمال بوى خوش، مانعى ندارد.
سؤال ۳ – شخص روزه‌دار، در ماه رمضان چاى و خوراکى را به اشخاصى که مسلمانند ولى روزه‌دار نیستند

فروشد، چگونه است و آیا این معامله، صحیح و در آمد آن حلال است یا نه و اگر حرام است به چه مصرفى برساند؟.

جواب:  اگر خوردن روزه بر آن اشخاص، حرام باشد چاى و خوراکى نزد آنان گذاشتن – براى این که بخورند – حرام و اعانت بر اثم، و معامله هم باطل است.لکن با خوردن، ضامن قیمت، مىشوند. پس اگر قیمت واقعى را، گرفته بر او حلال است و اگر زیادتر گرفته زیادى را به صاحبانش رد کند و اگر نمىشناسد با اذن حاکم شرع براى آنها به فقیر غیر سید، صدقه بدهد.

سؤال ۴ – اگر زن، در حال روزه نذر معین، حیض شود بعد چه تکلیفى دارد؟.

جواب:  احتیاط لازم آنست که عوض آن را – نه به قصد قضا بلکه به قصد مطلوبیت مطلقه – بجا آورد.

سؤال ۵ – کسى توبه کرده و قسم مىخورد یا نذر مىکند به این نحو که (لله على) که اگر دیگر مرتکب گناه شوم (مثلا اگر دیگر شراب بخورم یا زنا کنم) یک ماه پشت سر هم روزه بگیرم، حال عمدا مخالفت نکرده ولى بى اختیار، مرتکب شده و دوباره توبه کرده تکلیف این شخص چیست؟.

جواب:  اگر اجبارى و اکراهى که رافع حکم باشد در بین بوده حنث نذر و قسم نشده است و الا لازم است روزه بگیرد.

سؤال ۶ – در ادعیه دهه آخر صیام است که (هب لى یقینا تباشر به قلبى) معناى آن چیست؟.

جواب:  بلى این دعا، در ادعیه ماه مبارک رمضان، وارد است مثل (اللهم انى أسئلک ایمانا تباشر به قلبى) و در دعاهاى دیگر نیز هست، و معناى آن این است که خدایا ایمانى از تو مىخواهم که آن را بقلب من تماس بدهى.

سؤال ۷ – شخصى مدت زمانى از روى جهالت، ترتیب را در غسل جنابت، رعایت نکرده، به این معنى که اول طرف راست بدن و بعد طرف چپ و بعد سر و گردن، را غسل داده آیا هیچ راهى براى تصحیح اعمالش هست یا خیر؟.

جواب:  در فرض مسأله غسل باطل و نمازهائى که با این نحو غسل انجام داده نیز باطل و اعاده آنها لازم است. بلى روزه‌هایش قضاء و کفاره ندارد.

 

 

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 116