الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد
الف) درباره نویسنده؛ نجاشی که خود از شاگردان نویسنده کتاب مورد نظر بوده است درباره وی چنین مینویسد: «محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام معروف به ابن معلم و شیخ مفید» (رجال نجاشی، ص۳۱۱) شیخ مفید در ۱۱ذیقعده سال ۳۳۶ یا۳۳۸ هجری در روستای «سویقه ابن بصری» که از توابع عکبرا بود به دنیا آمد.
برخی او را از ارکان خمسه تشیع به شمار آوردهاند. ابن حجر عسقلانی که از بزرگترین رجالشناسان اهل سنت است ، میگوید: « او عالم شیعه و دارای تالیفات بسیاری است که به ۲۰۰ میرسد… به سبب عضدالدوله دیلمی دارای صولتی عظیم بود. در سال ۴۱۳هـ . ق از دنیا رفت. ۸۰ هزار مسلمان او را تشییع کردند. او مردی بود زاهد و با خشوع و در فراگیری علوم حریص.
گروه زیادی از او استفادت کردند. گویند عضدالدوله دیلمی در خانه او به دیدارش میرفت و به هنگام بیماری عیادتش میکرد. ابویعلی جعفری که داماد شیخ بوده است درباره او میگوید: شبها اندکی میخوابید ، سپس برمیخاست و به نماز، مطالعه، درس و یا قرائت قرآن مشغول میشد.» (لسان المیزان، ج۵، ص۳۸۶)
ب) کتب شیخ: کتابهای شیخ چنانکه در معرفی او نیز گفته شد بسیار پرشمار و غیرقابل احصاء است اما اهم کتب او در علوم مختلف از این قرار است:
۱- الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد ، مولد النبی و الاوصیاء، الافصاح فی الامامه در پیامبرشناسی و امام شناسی
۲- الارکان فی دعائم الدین و تصحیح الاعتقاد در اصول دین
۳- اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات در فروع مسائل کلامی
۴- المقنعه و احکام النساء در فقه
۵- اعجاز القرآن و البیان فی تالیف القرآن در باب اعجاز قرآن
۶- الاختصاص در مسائل متفرقه
ج) درباره الارشاد؛ این کتاب به شرح حال ائمه ۱۲گانه اختصاص یافته است و میتوان آن را در زمره قدیمیترین کتابهای امام شناسی و در ردیف کتاب الحجه الکافی شیخ محمدبن یعقوب کلینی (م۳۲۹ه.ق) به شمار آورد.
باب نخست این کتاب به شرح حال امیرمومنان (علیه السّلام) اختصاص دارد و بیشترین حجم کتاب را نیز در بردارد. باب سوم به امام حسین(علیه السّلام) و شرح ماجرای کربلا و شهدای آن اختصاص دارد. به واقع میتوان باب سوم الارشاد را مقتل حسین و اصحابش به شمار آورد. شیوه شیخ در کتاب، نقل مستند و مسند حوادث نیست و کتاب به گونهای منسجم و بدون نقل اسناد روایات بیان شده است. هرچند در برخی روایات شیخ به ذکر اسناد پرداخته است. در بیشتر این موارد، راویان شیخ را استادان خود او مثل شیخ صدوق و محمد ثانی در رده او مثل ابوالقاسم جعفربن محمد بن قولویه تشکیل میدهند.
پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام
بازدیدها: 57