امتحان الهی و تحمل سختی ها

امتحان الهی و تحمل سختی ها

رهبر انقلاب امتحان الهی را یک گام به سوی مقصد توصیف میکند: امتحان الهی برای این نیست که خدا ما را بشناسد، ببیند ما در چه وزنی، در چه حدی هستیم. خودِ امتحان در حقیقت، یک گام است به سوی مقاصد. من و شما که امتحان میشویم، معنایش این است که اگر توانستیم از این شدت و از این محنت عبور کنیم، یک وضع جدیدی، حیات جدیدی، مرحله ی جدیدی را به دست می آوریم.1

امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام می‌فرماید: دنیا فقط یک گذرگاه است و این آخرت است که محل استقرار و ثبات است؛ پس تا می‌توانید از گذرگاه خود بردارید تا در قرارگاه ابدی استفاده کنید.(2) دنیا قرارگاه استراحت و آسایش نیست؛ بلکه گذرگاه رشد و شکوفایی و پخته شدن و به فعلیت رسیدن‌ها است.

البته این هرگز به این معنا نیست که باید در دنیا تن به فقر و بیماری و بدبختی و آوارگی و نکبت بدهیم. تحمل سختی‌های رشد و تکامل کجا و تن دادن به بیچارگی و عقب‌ماندگی کجا؟! به تعبیر قرآن کریم باید در دنیا هم به دنبال حسنه و خیر و خوبی و نیکی باشیم. خداوند متعال در سوره‌ی بقره، آیه‌ی 201 به ما می‌آموزد که هم در پی خیر و حسنه‌ی دنیا باشیم و هم به دنبال خیر و حسنه‌ی آخرت باشیم. حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌وآله وسلّم) می‌فرماید: مؤمن بلندهمّت‌ترین انسان است که هم به دنیایش باید اهتمام داشته باشد هم به آخرتش.3

ممکن است حسنه و خیر از نگاه بعضی انسان‌ها مساوی با خوشی و لذت و آسایش باشد؛ اما از نگاه خدا معنای دیگری دارد. خیر و حسنه یک معنای یک‌سان و مساوی نسبت به همه‌ی انسان‌ها نیست؛ بلکه مانند اصل هستی (وجود فلسفی) به‌اصطلاح مُشَکَّک است و دارای درجات مختلف و سطوح و کلاس‌های گوناگون است. درجات آن چنان مختلف‌اند که گاهی به نظر می‌رسد دو درجه از حسنه در مقابل هم قرار گرفته‌اند و ضد یک‌دیگر هستند. عبارت معروف «حسناتُ الابرارِ سیّئاتُ المقرّبین» به همین نکته اشاره دارد.

از سویی انسان‌ها برای رشد و تکامل از شایستگی‌های متفاوتی نسبت به یکدیگر برخوردارند که البته بخشی از این شایستگی‌ها، اکتسابی و بخشی دیگر فیضان لطف خداوندی است. هرانسانی کم‌وبیش از ظرفیت‌ها و استعدادهایش آگاه است ولی خیلی وقت‌ها انسان‌ها سطح و درجه‌ی خود را درست نمی‌شناسند و در نتیجه خودشان را دست‌کم می‌گیرند. اما خدایی که تک‌تک انسان‌ها را آفریده است، بهتر از هرکسی از ظرفیت‌ها و استعدادهای آفریده‌های خود آگاه است. پس وقتی کسی می‌بیند خداوند او را به مسیری سخت و طاقت‌فرسا مبتلا کرده، بدون شک باید بداند ظرفیت و توانایی عبور از این مسیر را داشته است؛ چرا که خداوند کسی را به افزون‌تر از ظرفیتش تکلیف نمی‌کند؛ لانُکلِّفُ نفسًا الا وُسعَها.4

پس چه نیکو است که در سختی‌ها و مشکلات به خدا توکل کنیم و به او حسن‌ظن داشته باشیم. چه این‌که بدگمانی به خدا و بی‌تابی در برابر تقدیرش چیزی را عوض نمی‌کند و تنها تأثیرش این است که رشد و تربیت و تکاملی را که قرار بود با این ابتلا به دست آوریم، از بین می‌برد و اثرش را خنثی می‌کند. حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرماید: «اگر بردبار باشی، قضا و قدر بر تو می‌گذرد درحالی‌که بهره‌مند و مأجوری؛ و اگر جزع و فزع کنی، قضا و قدر بر تو می‌گذرد درحالی‌که بی‌بهره و بی‌اجری».5

اگر سختی‌ها و بلاهای دنیا را این‌گونه ببینیم، آن‌گاه از بی‌دردی می‌نالیم نه از دردمندی!

از درد منالید که مردان ره عشق          با درد بسازند و نجویند دوا را

امام کاظم علیه‌السلام می‌فرماید: «مؤمن نخواهید شد مگر این‌که بلا را نعمت و آسایش را مصیبت بشمارید!»6

بر طبق آنچه از روایات گفته شد و گذشته از برخی بلاها که نشأت یافته از بار گناهان است که مستلزم پاک کردن زمینه وجود با توبه و رفتارهای زیبا است؛ وقتی با نگاه توحیدی به سختی ها و مشقات نگاه می کنیم، بلاها و سختی ها در زندگی شیرین و هدیه‌ای الهی است.

پی نوشت:

• بیانات مقام معظم رهبری(دامت برکاته)- 26/08/89
• إِنَّمَا الدُّنْیَا دَارُ مَمَرٍّ وَ الْآخِرَةُ دَارُ مَقَرٍّ فَخُذُوا مِنْ مَمَرِّكُمْ لِمَقَرِّكُم (مجموعه‌ی ورام، ج 2)
• اعظمُ الناسِ همًّا المؤمنُ یَهتَمُّ بِاَمرِ دنیاهُ و اَمرِ آخرتِه (نهج‌الفصاحه)
• سوره اعراف، 42
• إِنْ صَبَرْتَ جَرَى عَلَیْكَ الْقَدَرُ وَ أَنْتَ مَأْجُورٌ وَ إِنْ جَزِعْتَ جَرَى عَلَیْكَ الْقَدَرُ وَ أَنْتَ مَأْزُور (نهج‌البلاغه)
• لَنْ تَکونُوا مُؤْمِنینَ حَتّی تَعُدُوا البَلاءَ نِعمَةً و الرَّخاءَ مُصیبَةً (تحف العقول)

 

 

پایگاه اطلاع رسانی هیأت رزمندگان اسلام

بازدیدها: 812