۱۵ نکته درباره انحلال پ.ک.ک و پیام اوجالان

انتشار پیام عبدالله اوجالان رهبر زندانی گروه تروریستی پ.ک.ک، توجه رسانه‌ها و افکار عمومی ترکیه را به سوی خود جلب کرده است.

عبدالقادر سلوی از تحلیلگران قدیمی روزنامه حریت و از نویسندگانی که همواره با رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه رابطه مستقیم و نزدیک دارد، در یادداشت تحلیلی خود، به 15 نکته مهم درباره پیام اوجالان اشاره کرده است:

تفاوت‌های پیام جدید اوجالان با پیام سال 2014

من از جمله کسانی بودم که در 21 مارس سال 2014 میلادی در شهر دیاربکر و در میدان موسوم به نوروز، در آن مراسم بزرگ حضور یافتم. همان مراسمی که با حضور صدها هزار نفر برگزار شد و پروین بولدان و سری ثریا اُندر در آنجا، دستور اوجالان برای پایان دادن به مبارزه مسلحانه پ.ک.ک را قرائت کردند و آتش بس برقرار شد.

اما پس از مدتی دوباره درگیری آغاز شد و آن روند به فرجام مطلوب نرسید. ولی راستش را بخواهید، پیام و دستور جدید اوجالان خطاب به پ.ک.ک، بسیار متفاوت بود. اگر بخواهم دو پیام اوجالان در سالیان 2014 و 2025 را با هم مقایسه کنم، باید بگویم که این یکی، یک دستور آشکار، مستقیم و قاطع بود. اگر دستور قبلی او در سال 2014 میلادی را همچون زلزله‌ای به قدرت 4 ریشتر تصور کنیم، بدون تردید پیام فوریه 2025 را باید همچون یک زلزله 9 ریشتری توصیف کنیم که با تمام قدرت، سران و فرماندهان پ.ک.ک در کوهستان قندیل را در شرایطی جدید قرار می‌دهد.

فراخوان جدید اوجالان که توسط احمد ترک و پروین بولدان اعلام شد، معنایی تاریخی دارد. این چند نکته را بسیار مهم تلقی می‌کنم:

اول این که یادمان باشد اوجالان به عنوان بنیانگذار و رهبر پ.‌ک‌.ک شناخته شده و اوست که دستور واضح و قاطعانه خلع سلاح را اعلام می‌کند.

دوم این که یادمان باشد اوجالان توپ را در زمین دیگران نینداخته و گفته است: «مسئولیت تاریخی این فراخوان را بر عهده می‌گیرم».

سوم، اوجالان از رفقایش خواسته هر چه زودتر کنگره خود را برگزار کنند، تصمیمات قاطعانه بگیرند، حزب را منحل کنند و همه گروه‌ها سلاح‌های خود را زمین بگذارند.

 مهمترین سوالی که امروز ترکیه با آن روبروست، چنین پرسشی است: آیا سران پ.ک.ک در کوهستان قندیل در شمال عراق، به همان ترتیبی که اوجالان خواسته، کنگره را برگزار خواهند کرد؟ قاعدتاً کاری که قندیل پس از فراخوان اوجالان باید انجام دهد این است که کنگره را تشکیل دهد و به شکل رسمی، موضوع انحلال خود را اعلام کند. حالا باید دید، آیا قندیل مطابق ندای اوجالان عمل می‌کند یا با وجود پیام آشکار رهبر و موسس حزب، همان مسیر قبلی خود را ادامه می‌دهد.

یک خاطره تاریخی

وقتی که در سال 1984 میلادی، گروه تروریستی پ.ک.ک اولین حمله مسلحانه خود را در برابر ارتش ترکیه انجام داد، تورگوت اوزال نخست وزیر ترکیه بود.

خبر آمد که گروهی به نام آپوچی‌ها رهبری به نام عبدالله اوجالان یا آپو دارند و در دو منطقه اروه و شمدینلی در جنوب شرقی ترکیه به دو پاسگاه حمله مسلحانه انجام داده‌اند. من هم به عنوان یک روزنامه نگار جوان، همراه با نخست وزیر به منطقه رفتم.

همراه با کاروان نظامیان و نخست وزیر اوزال به شمدینلی رفتیم. اوزال به کوه‌های روبرو اشاره کرد و گفت: «ما تسلیم چند راهزن نمی‌شویم و آنها را از بین می‌بریم».

اما درگیری ادامه یافت و در در دهه 90 گاهی برای پوشش خبری اعتراضات نوروزی و گاهی برای تهیه خبر و گزارش درباره بر عملیات برون مرزی ارتش علیه پ.ک.ک، به منطقه می‌رفتم.

اقدامات اوزال، اربکان، اردوغان

در چندین مقطع سیاسی و تاریخی، تلاش‌هایی برای انحلال پ.ک.ک و حل مسئله کردها از طریق روش‌های دموکراتیک صورت گرفت. ما در این چند دهه، تلاش‌های تورگوت اوزال، اقدامات نجم الدین اربکان و فرآیندهای آغاز شده توسط رجب طیب اردوغان را دیده‌ایم.

این فرآیندها تا یک ایستگاه خاص بدون مشکل پیش می‌رفتند، اما پس از مداخله انگلیسی‌ها یا آمریکایی‌ها، فرماندهان پ.ک.ک تحریک شده و کار را خراب می‌کردند.

ولی به نظر می‌رسد، این بار شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی بسیار متفاوت است. جمهوری ترکیه یکی از قوی‌ترین دوران‌های سیاسی و دفاعی خود را تجربه می‌کند. توازن قوا در عراق و در سوریه به نفع ترکیه تغییر کرده است. اگر بتوان از فرصت‌های ایجاد شده توسط شرایط به‌طور مؤثر استفاده کرد، می‌توان به هدف نهایی و مهمی به نام انحلال پ.‌ک.‌ک دست یافت.

مهمترین ابعاد فراخوان تاریخی اوجالان

اگر بخواهیم به مهمترین نکات پیام عبدالله اوجالان اشاره کنیم، باید بر این موضوعات دست بگذاریم:

1- اوجالان نوشته است: «پایان جنگ سرد و پیشرفت‌های حاصله در زمینه آزادی اندیشه، منجر به بی‌معنا شدن شکل مبارزه پ.ک.ک و تکرار بیهوده اقدامات پ.ک.ک منجر شد. بنابراین، عمر طبیعی خود را طی کامل کرده و انحلال آن ضروری است.» اوجالان در این جملات کوتاه، حقیقتی را به ما یادآوری کرد که طی تمام این سالها، فرماندهان پ.ک.ک در کوهستان قندیل، نمی‌خواستند آن را بفهمند.

2- اوجالان به عنوان رهبر و موسس پ.ک.ک، دستور انحلال گروه خود را اعلام کرد. و خواهان برگزاری کنگره و اعلام تصمیم رسمی است.

3- یکی دیگر از نکات مهم در فراخوان اوجالان تاکید بر این بود که «دولت-ملت‌های جدا، فدراسیون، خودمختاری اداری و راه حل‌های فرهنگی نمی‌تواند پاسخی به نیازهای جامعه شناسی تاریخی ترکیه باشد». پ.ک.ک سالها این اهداف را دنبال کرد اما اوجالان تمام اینها را به زباله دان تاریخ انداخت.

4-مخاطب اوجالان چهار جاست: کوهستان قندیل و پ.ک.ک در شمال عراق، ی.پ.گ در سوریه، حزب برابری و دموکراسی یا دمپارتی در ترکیه و فرماندهان خارج نشین پ.ک.ک در چند کشور اروپایی.

5- پس از اعلام پیام اوجالان، روند اساسی آغاز خواهد شد. انتظار می‌رود این روند حداکثر 3-4 ماه طول بکشد.

6- انتظار می‌رود قندیل به دعوت اوجالان کنگره پ.ک.ک را تشکیل داده و تصمیم به انحلال آن بگیرد. آیا پ.ک.ک کنگره‌ای تشکیل خواهد داد و چنین تصمیمی خواهد گرفت یا به فعالیت‌های تروریستی خود ادامه خواهد داد؟ این سوال مهمی است که پاسخ آن بعدها روشن خواهد شد.

7-صالح مسلم رهبر PYD اعلام کرد که پیام اوجالان را می‌پذیرند. اما موضع قسد به رهبری مظلوم کوبانی روشن نیست.

8- اگر پ.ک.ک تصمیم به انحلال خود بگیرد و به مبارزه مسلحانه پایان دهد، سازوکارهایی بر این اساس در ترکیه، عراق و سوریه ایجاد خواهد شد.

9- ترکیه مصمم به پایان دادن به تروریسم است. رئیس جمهور اردوغان اعلام کرد که هدف اصلی رسیدن به «ترکیه بدون تروریسم» در سال 2025 است. تماس اوجالان یا تصمیم قندیل تنها گزینه نیست. تلاش‌ها برای پایان دادن به بلای 40 ساله تروریسم بدون خونریزی انجام می‌شود. اما اگر نتیجه‌ای حاصل نشود، ترکیه طرح B را آماده کرده است.

10- پ.ک.ک در داخل مرزهای ترکیه، بدون اثر و زمین گیر شده است. شرایط در عراق و سوریه به نفع کشور ما در حال توسعه است. اگر پ.‌ک.‌ک اعلام کند که به فعالیت‌های تروریستی خود ادامه خواهد داد. این بار روش‌های نظامی قاطعانه‌تر وارد عمل خواهد شد. شعار روند جدید این است: «ما با کسانی که می‌جنگند می‌جنگیم. با کسانی که صلح می‌کنند صلح می‌کنیم».

11-سران و فرماندهان گروه، بارها گفته‌اند «اراده امرالی، اراده ماست و هر چه امر کند خواهیم پذیرفت». حالا زمان محک است. اگر پ‌ک‌ک به حرف‌های اوجالان گوش ندهد. ممکن است اوجالان بیانیه‌ای بدهد و بگوید: «این همان گروهی نیست که من آن را تأسیس و رهبری کردم. این پ.‌ک.‌ک، یک گروه تحت کنترل اسرائیل است».

12- مخاطب و طرف حساب اوجالان، رفقای خود او هستند و نه دولت و جامعه.

13- این روند و فرآیند، جایی برای معامله و چانه زنی نیست. در پیام اوجالان هیچ معامله‌ای وجود ندارد. اوجالان اظهار داشت که او صلاحیت پایان دادن به تروریسم را دارد و می‌خواهد از این قدرت استفاده کند. دولت هم به او فرصت داد.

14- موضوعی به نام آزادی و عفو برای اوجالان مطرح نیست. همانطور که رئیس جمهور اردوغان گفت: «عفو در کار نیست» و اساساً اوجالان نیز چنین خواسته‌ای ندارد.

15- اوجالان در پایان این روند از امرالی خارج نخواهد شد. او به هر حال چنین تقاضایی ندارد. اوجالان به خوبی می‌داند که نمی‌تواند پس از خروج از امرالی در کشوری زندگی کند که در آن، خانواده‌های خشمگین شهدا زندگی می‌کنند. اگر این روند موفقیت‌آمیز باشد. شاید تغییراتی در مورد شرایط زندگی در امرالی در دستور کار قرار گیرد.